اولیـن نشست کمیسیون مشترک وزرای ایران و اعضای باقیمانده برجام بعد از خروج امریکا از برجام در وین برگزار شد؛ نشستی که به گفته وزیر خارجه آلمان، هدفش «متقاعد کردن ایران برای باقی ماندن در برجام» است. با این حال، رئیسجمهور ایران در تماس تلفنی با رهبران آلمان و فرانسه بسته پیشنهادی سه کشور اروپایی را «مأیوسکننده» دانست. حسن روحانی گفته که بسته پیشنهادی، «یک سری تعهدات کلی در حد بیانیههای سابق اتحادیه اروپا» است.
فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیروز در پایان نشست مشترک وزرای خارجه ایران با وزیران خارجه سه کشور اروپایی، روسیه و چین، در بیانیهای که لارنس نورمن خبرنگار روزنامه وال استریت ژورنال آن را «جزئیات صفر، وعدههای بیشتر، بدون دستاورد قاطع و برای خرید زمان» توصیف کرد، بدون پاسخ دادن به سؤالات خبرنگاران محل مذاکرات را ترک کرد و به گفتن این بسنده کرد که طرفین توافق کردهاند مذاکرات از جمله درباره مسائل اقتصادی ادامه یابد. محمدجواد ظریف نیز هرچند نشست دیروز وین را «نشست بسیار جدی و سازنده» خواند، ولی تأکید کرد که در پایان این نشست بیانیهای صادر نشده است. محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران در آستانه نشست خود با همتایانی از ۱+۴ در حساب توئیتری خود نوشته بود: «اشتباه نکنید: تحریمها و پایبندی به برجام با هم قابل جمع نیستند»، اظهاراتی که نشان میداد ظریف با توپ پر راهی مذاکرات شده است. ظریف گفته بود که نشست او با همتایانش دستور کار مشخصی دارد؛ «دریافت تعهدات قابل اجرا از سوی طرفهای باقی مانده در برجام برای تضمین منافع ایران»، ولی شواهد و قرائن نشان میدهد که طرفین در نشست دیروز، جز درباره ادامه مذاکرات، به نتیجه مشخصی نرسیدهاند. یک دیپلمات اروپایی گفته طرفین به پیشرفتهایی دست پیدا کردهاند، ولی «بعید است بتوان تمام انتظارات ایران را برآورده کرد.»
ظریف: باید ببینیم در عمل چه میشود
نه ایران تا کنون رسماً دریافت بسته اروپا را تأیید کرده و نه اروپاییها از ارسال آن به تهران سخن گفتهاند، ولی تماس تلفنی روز پنج شنبه روحانی با رهبران آلمان و فرانسه نشان داد که تهران دستکم چارچوب اولیه این بسته را دریافت کرده است. حسن روحانی در تماس تلفنی با آنگلا مرکل و امانوئل ماکرون، در اظهاراتی که نشاندهنده نارضایتی جدی از چارچوب پیشنهاد شده است، بسته پیشنهادی اروپاییان را «مأیوسکننده»خوانده و گفته است: «متأسفانه در بسته پیشنهادی ارائه شده راهکار عملیاتی و شیوه مشخصی برای ادامه همکاریها وجود نداشت و یک سری تعهدات کلی در حد بیانیههای سابق اتحادیه اروپا عنوان شده بود.» آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان در این تماس تلفنی تأیید کرده که در بسته پیشنهادی به ایران به «موضوعات کلی و اصولی» اشاره شده، ولی تأکید کرده که برای گفتوگو در زمینه جزئیات باید گفتوگوها ادامه پیدا کند. روحانی هم گفته است: «اگر روند کار اجلاس وزرای کشورهای اروپایی در وین، برای ترغیب ایران به همکاری و فعالیت مشترک امیدوارکننده باشد، مسیر همکاری را با اروپا ادامه خواهیم داد.» روحانی اظهار امیدواری کرده بود که اجلاس وزرای اروپا، روسیه و چین در وین، پیام صریح، روشن و امیدوارکنندهای برای ادامه برجام به همراه داشته باشد، ولی بیانیه کلی اروپاییان در پایان نشست دیروز نشان داد که تهران نمیتواند انتظار چندانی از ادامه مذاکرات داشته باشد. آنها در بیانیه خود، بر «حفظ و ارتقای روابط اقتصادی در بخشهای گسترده با ایران»، «حفظ و ارتقای کانالهای مؤثر مالی با ایران»، «تداوم صادرات نفت و گاز و محصولات نفتی و پتروشیمی ایران»، «حمایت از شرکتها در برابر پیامدهای خارجی تحریمهای امریکا» و مواردی از این دست تأکید کردهاند، ولی در این بیانیه هیچ راهکاری برای عملی کردن موارد ذکر شده در این بیانیه ارائه نشده است.
محمدجواد ظریف گفته که تعهدات مطرح شده در جلسه را به تهران منتقل میکنیم و مقامات عالی کشور تصمیم لازم را درباره نحوه ادامه کار خواهند گرفت. ظریف همچنین گفته که در جلسه دیروز وین «همه اعضای باقیمانده برجام بر تعهداتشان تأکید کردند و این اولین بار است که این تعهدات به صورت تعهد این کشورها مطرح میشود، از ادامه فروش نفت ایران تا روابط بانکی، حمل و نقل، همکاریهای تجاری، همکاری در حوزه سرمایهگذاری و سایر موضوعاتی که در بیانیهای که خانم موگرینی از سوی کمیسیون مشترک قرائت کرد، ذکر شده است.» با همه اینها ظریف همه را منوط به عملی شدن آنها خوانده و گفته است: «باید الان وارد مرحله اجرا شویم.» وزیر خارجه ایران تأکید کرد: «این اقدامات باید به صورت اجرایی دربیاید و ببینیم که داریم منافعش را میبریم.»
همه خواستار ماندن ایران هستند
همزمان با آغاز نشست وزرای خارجه ایران و کشورهای باقی مانده در برجام، اولین نشانههای افزایش اختلافات بین ایران و اروپا نمایان شد. ظریف قبل از نشست در توئیتر خود نوشت: «اشتباه نکنید: تحریمها و پایبندی به برجام با هم قابل جمع نیستند»، ولی ظاهراً اعضای باقی مانده در برجام در پی آن هستند، ایران به رغم خروج امریکا تحت شرایطی در این توافق بماند. هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان قبل از نشست وین گفت که قدرتهای جهانی تلاش میکنند ایران را متقاعد کنند که لغو برجام به اقتصاد این کشور بیشتر ضربه خواهد زد. «ژان ایو لودریان» وزیر خارجه فرانسه نیز روز جمعه گفت که ایران باید به تهدیدها در زمینه اینکه پایبندی به تعهدات هستهای خود را متوقف میکند، پایان دهد. وی گفته است که بعید است کشورهای اروپایی بتوانند پیش از نوامبر در زمینه بسته اقتصادی به منظور حفظ توافق هستهای به توافق برسند. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در ملاقات با همتای چینی خود گفته که مسکو و پکن علاقهمند به حفظ توافق هستهای با ایران هستند.