نان سنگک در برخی نانواییها اندازه یک نان لواش شده و شاکیاند و کیفیت و اندازه نانها کم و کوچک شده است. مردم میگویند وقتی به دلیل کیفیت نامناسب نان با سامانه ۱۲۴ و اتحادیه نانوایان تماس میگیریم با این پاسخ مواجه میشویم که سالهاست نرخ نان تغییر نکرده و اتحادیه نمیتواند به نانوایان فشار بیاورد. این سخنان در حالی است که دولت بابت تحویل آرد به نانوایان یارانه میپردازد و استدلال این صنف برای کمفروشی یا کاهش کیفیت نان نمیتواند دلیل قانعکنندهای برای مصرفکنندگان باشد. براساس اخبار رسیده از اتحادیه نانوایان، کارگروهی برای حل مشکل نانواها تشکیل و چندین سناریو نیز پیشبینی شده است. اکنون دولت سر دوراهی افزایش قیمت نان یا پرداخت یارانه به نانوایان قرار دارد.
فعالان بازار یکسانسازی نرخ آرد و نان و ایجاد رقابت سالم میان نانواییها در سال ۸۹ را دوران طلایی صنعت نان میدانند و معتقدند که پافشاری دولت مبنی بر اختصاص آرد یارانهای در سال ۹۲ موجب شد که مجدداً به اول خط برسیم، این در حالی است که یکسانسازی نرخ آرد و نان تنها نسخه شفابخش کیفیت در این بخش به شمار میرود که با وجود مطرح شدن آن در جلسات مختلف دستهای پشت پرده به بهانههای مختلف از اجرای آن سرباز میزنند. آخرین بار آذر ماه سال ۹۳ بود که اصلاح قیمت نان با وعده بهبود کیفیت به مردم کلید خورد و نان رسماً گران شد. این در حالی است که با گذشت چند سال از این ماجرا تغییر کمی در این زمینه حاصل شده و در شرایطی که بیش از یک سال است که کیفیت نان به ویژه در نانوایان دولتی به فراموشی سپرده شده است، اکنون آنها مطالباتی دارند و به دنیال یارانه ۳۰درصدی از دولت یا آزادسازی نرخ نان هستند.
برخی از مسئولان اتحادیه نانوایان براین باورند در شرایطی که دولت برنامهای برای افزایش قیمت نان ندارد، باید تمامی واحدهای نانوایی از پرداخت هزینههای آب، برق، گاز، مالیات و بیمه معاف شوند یا حداقل معادل ۳۰ درصد قیمت کنونی هر نان یارانه از سوی حاکمیت در اختیار واحدها قرار گیرد؛ چراکه با وجود افزایش سرسامآور هزینههای تولید و ثبات قیمت نان در چهار سال اخیر دیگر رمقی برای نانوایان باقی نمانده است.
محمدجواد کرمی، رئیس اتحادیه نانهای حجیم و نیمهحجیم صنعتی معتقد است: با وجود ثبات قیمت نان در چهار سال گذشته مردم و مسئولان دولتی نباید انتظار توزیع نان با کیفیت و وزن صحیح از نانوایان را داشته باشند و با توجه به شرایط کنونی اقتصاد، دولت برنامهای برای افزایش قیمت نان ندارد.
وی درباره مشکلات نانواییها میگوید: ما دنبال گران کردن نرخ نان نیستیم، ما به دولت میگوییم ما یک سرباز در کنار شما هستیم اگر بگویید نان را رایگان هم به مردم میدهیم، ولی حداقل هزینههای جانبی نانواییها را تأمین کنید.
اتحادیه نان سنتی: گندم درجه یک به تهران نمیرسد
همچنین قاسم زراعت کار، رئیس اتحادیه نانواییهای سنتی درباره شرایط کارگران نانواییها و مطالبات این صنف میگوید: مهمترین مطالبه نانوایان افزایش نرخ نان است. نان لواش با قیمت ۲۱۰ تومان با چهار کارگر و هزینههای آب، برق، گاز و تورم اداره زندگی را برای نانواییها بسیار سخت کرده است، نانواداران اعتراض زیادی در این زمینه به اتحادیهها دارند، افزایش هزینههای کارگری هر ساله طبق قانون کار، افزایش ۲۵ درصدی بیمه و افزایش مالیات (۵ الی ۱۵ درصد) همه اینها باعث فشار آمدن به این قشر شده است.
رئیس اتحادیه نانواییهای سنتی میافزید: درآمد یک نان لواشی در یک ماه حدود ۲۲ میلیون تومان است. اگر روزانه ۳ هزار و ۵۰۰ عدد نان به فروش برسد که هر کدام را ۲۱۰ تومان میفروشند، روزانه این مبلغ حدود ۷۰۰ هزار تومان میشود که در یک ماه این رقم حدود ۲۲ میلیون یا کمی کمتر میشود که حدود ۱۰ میلیون در ماه هزینه خرید آرد است. پول قبض آنها هر ۴۰ روز یکبار حدود ۸۰۰ هزار تومان است. قبض آب، بیمه و خوراک کارگر دارند. با چنین شرایطی زندگی دشواری دارند و منتظر هستند که یک قیمت با کارشناسی و عادلانه اعلام شود.
وی درباره نارضایتی مردم از کیفیت نان میافزاید: مردم تنها نانوایی را میبینند از مواداولیه هیچ اطلاعی ندارند، از سال ۹۴ به خودکفایی گندم رسیدهایم. ۳۵ درصد گندمهای کشور درجه یک و ۳۵ درصد درجه ۲ و ۳۰ درصد درجه ۳ است. با توجه به اینکه استان تهران مصرفکننده گندم است گندم درجه یک به تهران نمیرسد. طبق آماری که از پژوهشگران غلات از سراسر کشور داریم، ۸۵ درصد از مردم از نان کشور راضی هستند. استاندارد آرد اجباری است، اما استاندارد گندم اجباری نیست، زمانی که مواداولیه نداشته باشیم، نمیتوانیم از آن یک نان باکیفیت و صددرصدی تهیه کنیم. تنها راهکار این است که یک رقابتی بین مردم به وجود بیاید.
زراعت کار میگوید: باید آرد را به قیمت جهانی دست نانوا بدهیم تا یک رقابت به وجود بیاید. در حال حاضر یک سیم خاردار به دور نانوا کشیدهایم و نمیگذاریم اختیاری از خود داشته باشد. دولت باید یکسانسازی را در جهت قیمت نان پیاده کند و رقابتی بین تولیدکننده، کارخانه و کشاورز به وجود بیاید تا صددرصد رضایت مردم عملیاتی شود.
وی با اشاره به لزوم یکسانسازی قیمت نان میافزاید: در حال حاضر قیمت گندم جهانی نیست؛ در صورت یکسانسازی قیمت توسط دولت بسیاری از مشکلات حل میشود. در این صورت نانوا مختار است از هر کارخانهای که آرد باکیفیتی صادر میکند، آرد خریداری کند. دولت مانند سال ۹۱ و ۹۲ میتواند رقابت ایجاد کند. امروزه نانواها در قالب یارانه هیچگونه اختیاراتی از خود ندارند و آردی را که کارخانجات به آنها میدهند هیچ اطلاعی از مشخصات آن ندارند.
رئیس اتحادیه نانواییهای سنتی با اشاره به اینکه طی دو هفته گذشته کارگروهی برای حل مشکلات نانواییها تشکیل شد، میافزاید: در این جلسه مقرر شد کارگروهی برای حل مشکلات نانواییها در همه زمینهها تشکیل شود، چون بحث سلامتی مردم در میان است امیدواریم بتوانیم رضایت مردم را جلب کنیم.
وی با اشاره به اینکه از دیگر مشکلات نانواییها صدور کارت بهداشت و گذشت از هفتخوان رستم است، اظهار میدارد: در حال حاضر دفتر خدماتی راهاندازی شده است و نانوا اگر قرار است نامهای را برای بهداشتی بودن مغازهاش دریافت کند، مجبور است ماهانه ۳۶ هزار تومان و سالانه ۳۶۰ هزار تومان که در برخی از مغازهها تا رقم یک میلیون و خردهای گرفتهاند، قرارداد ببندد و هر سه سال یک آموزشی ببینند و برای دریافت کارت سلامت نیز باید هر سه ماه یکبار ۸۰ هزار تومان و سالانه ۳۲۰ هزار تومان به حساب وزارت بهداشت یا کارگزار واریز کنند. وزارت بهداشت با این روند حتی برای بازنشستگان خود نیز اشتغالزایی کرده است.
زراعتکار با تأکید بر انتخاب مواد جایگزین برای جوششیرین در نانواییها میگوید: تا سال ۸۵ تعاونی نانواییها جوش شیرین را به صورت سهمیه از دولت میگرفت و توزیع میکرد. در صورت استفاده نکردن از سوی نانواییها جریمه صادر میشد، ولی در حال حاضر استفاده از آن جریمه دارد. وی در ادامه میافزاید: با توجه به اینکه آتش تمامی نانواییهای سنتی آتش مستقیم است در صورت استفاده نکردن از جوش شیرین نان سوخته و سیاه میشود، لذا استفاده از آن از ترشیدگی خمیر جلوگیری و نان را در مقابل آتش مقاوم میکند، اما ناگفته نماند که میزان مصرف هر چیزی استانداردی دارد که خارج از آن مضر است. اکنون در ۱۰۰ کیلو آرد تا ۱۵۰ گرم جوششیرین استفاده میشود که با این میزان مشکلی پیش نمیآید، اگر نانوایی جوش شیرین بیشتری استفاده کند ۱۰ تا ۲۰ میلیون ریال جریمه و یک سال هم محروم از کار میشود. این در حالی است که نانوا هیچ تقصیری ندارد و مسئولان مربوطه باید یک موادجایگزین برای جوششیرین انتخاب کنند.
قیمت دستوری جوابگو نیست
محمدجواد کرمی، رئیس اتحادیه نانهای حجیم و نیمهحجیم صنعتی نیز قیمت هر کیلو گندم یارانهای را ۶۶۵ و گندم آزاد را ۹۰۰ تومان اعلام کرده و میگوید: بر این اساس قیمت هر کیسه آرد گندم یارانهای ۳۳ هزار و آرد گندم آزاد ۵۳ هزار و ۵۰۰ تومان است که قیمت آرد و گندم یارانهای در چهار سال اخیر تغییری نداشته و تنها قیمت آرد آزاد در دو ماه اخیر هر کیسه ۲ هزار و ۵۰۰ تومان افزایش یافته است.
وی با انتقاد از این موضوع که متولی خاصی برای نانوایی در کشور وجود ندارد، میگوید: در شرایط کنونی قیمت دستوری نان و نبود فضای رقابتی سالم میان نانوایان و کارخانجات آرد مشکلاتی به وجود آورده است، چراکه دولت از یکسانسازی نرخ آرد و نان و حذف قیمت دستوری نگرانیهایی دارد، در حالی که با یکسانسازی نرخ آرد و نان نهتنها افزایشی در قیمت نان رخ نمیدهد، بلکه نان باکیفیتتری به مردم عرضه خواهد شد.
به گفته کرمی رانت و فسادهایی پشت پرده توزیع گندم و آرد یارانهای وجود دارد که به هیچ عنوان این افراد تمایلی به اجرای یکسانسازی نرخ آرد و گندم ندارند. این مقام مسئول تأکید میکند: با توجه به آنکه نسخه شفابخش شفافیت و رقابت سالم میان واحدهای نانوایی تنها یکسانسازی نرخ آرد و نان است؛ بنابراین از مسئولان انتظار میرود که موضوع نان را جدی بگیرند.
وی میافزاید: همانند مریضی که پس از مراجعه به پزشک و تشخیص بیماری سرطانی سریعاً نسبت به برداشت آن اقدام میشود، انتظار میرود در واحدهای نانوایی با یکسانسازی نرخ آرد و نان این غده سرطانی برداشته شود تا شاهد بزرگ شدن مشکلات واحدهای نانوایی نباشیم.
به گفته کرمی تا زمانی که دولت به واحدهای نانوایی یارانه میدهد، به سبب فساد و رانتی که پشت پرده وجود دارد، شاهد مشکلات و معضلات متعددی در نانواییها خواهیم بود.
وی از مازاد ۴۰ هزار نانوایی مازاد بر نیاز کشور خبر داده و میگوید: صدور بخشنامه یک شبه از سوی مسئولان دولتی مبنی بر اخذ مجوز ظرف مدت زمان ۱۵ روز به متقاضیان پس از بررسیهای اولیه موجب شده که افراد زیادی به این سمتوسو گرایش پیدا کنند، درحالیکه این امر با وجود تراکم نانوایی در سطح کشور مشکلات متعددی برای نانوایان دربرداشته است.