رجب طیب اردوغان با کسب ۵۲ درصد آرا در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه، برای دومین بار متوالی به عنوان رئیسجمهور این کشور انتخاب شد؛ اقدامی که تبریک رؤسای جمهور ایران و روسیه را به همراه داشت، اما مقامات غربی با بیاعتنایی از کنار این مسئله گذشتند و در مقابل نتیجه انتخابات ترکیه سکوت کردند.
به گزارش «جوان» دومین دوره انتخابات ریاست جمهوری ترکیه یک سال زودتر از زمان مقرر، روز یک شنبه در سراسر این کشور برگزار شد و مردم برای انتخاب شش نامزد ریاست جمهوری به پای صندوقهای رأی رفتند. شورای عالی انتخابات ترکیه روز دو شنبه در یک کنفرانس خبری اعلام کرد که با شمارش ۹۹ درصد آرا، رجب طیب اردوغان، با کسب ۵۵/۵۲ درصد پیروز انتخابات شده است. به گزارش خبرگزاری آناتولی که تنها مرجع رسمی و قانونی رسانهای اعلام نتایج انتخابات ترکیه تعیین شده است، اردوغان اکثریت مطلق آرای انتخابات ریاست جمهوری را به دست آورده است؛ بنابراین اردوغان برای پنج سال دیگر رئیسجمهور ترکیه خواهد بود.
محرم اینچه، نامزد حزب جمهوریخواه خلق و نزدیکترین رقیب اردوغان نیز ۳۱ درصد از مجموع آرای انتخاباتی ریاست جمهوری ترکیه را به خود اختصاص داده است. محرم اینچه در نخستین واکنش به نتایج انتخابات ترکیه با ادعای اینکه روند انتخابات از ابتدا ناعادلانه بود، اعلام کرد که پیروزی اردوغان را در انتخابات میپذیرد. این درحالی است که اینچه بلافاصله پس از پایان رأیگیری، مدعی شده بود که پیروز انتخابات است.
نظرسنجیهای اخیر در ترکیه حکایت از پیروزی ۵۰ درصدی اردوغان حکایت داشت و این نظرسنجیها را در نتیجه انتخابات تکرار کرد. اردوغان در سخنان خود که از شبکههای مختلف تلویزیونی ترکیه پخش شد، از مردم این کشور به خاطر حضور گسترده در انتخابات تقدیر کرد و انتخابات جاری را یک پیروزی دموکراتیک دانست. وی گفت: «نتایج غیررسمی انتخابات مشخص شده و بر اساس نتایج به دست آمده، مردم ترکیه مسئولیت ریاست جمهوری و قوه مجریه را به من محول کردهاند». وی با اشاره به مشارکت ۸۷ درصدی مردم ترکیه در انتخابات اظهار کرد: «مردم با این مشارکت به تمام دنیا درس دموکراسی دادند». اردوغان همچنین گفت: «بدون شک قدمی از دستاوردهای اقتصادی و دموکراتیک ترکیه که طی ۱۶ سال مبارزه با محافل قدرت، کودتاچیان و فرصتطلبان سیاسی و اقتصادی به دست آمده، عقبنشینی نخواهیم کرد». طرفداران اردوغان بلافاصله پس از اعلام نتایج انتخابات با حضور در خیابانهای ترکیه، به شادی پرداختند.
در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه شش نامزد به رقابت با یکدیگر پرداختند که اردوغان، نامزد مشترک ائتلاف «جمهور» متشکل از احزاب اسلامگرای عدالت و توسعه و راستگرای حرکت ملی، محرم اینجه، نامزد حزب چپگرای جمهوریخواه خلق، صلاحالدین دمیرتاش، نامزد دربند حزب حامی کردهای دموکراتیک خلق ها، مرال آکشنر، نامزد حزب تازه تأسیس خوب، تمل کرمالله اوغلو، نامزد حزب اسلامگرای سعادت و دوغو پرینجک، نامزد حزب چپگرای وطن بودند.
بر اساس گزارش کمیته انتخابات ترکیه، میزان مشارکت مردم در این دور از انتخابات ۸۷ درصد بوده است. هرچند اردوغان اکثریت آرا را کسب کرده است، اما مشارکت بالای مردم نشان میدهد که جامعه ترکیه دوقطبی شده و قدرتی که حزب عدالت و توسعه در بیش از یک دهه گذشته در اختیار داشته است، روند نزولی به خود گرفته و احزاب دیگر در راستای افزایش قدرت خود در ترکیه تلاش میکنند. به گزارش رویترز، آماندا اسلوت، یکی از مقامات سابق امریکا که یکی از مقامات ارشد مؤسسه بروکینگز است، در این باره گفته است: «یکی از بزرگترین چالشهای آینده قابل پیشبینی، قطبزدگی عمیق جامعه ترکیه است». اسلوت افزود: «وابستگی اردوغان به جنبش ملیگرا برای حفظ اکثریتش به این معنا است که سیاست خارجی ممکن است تحت تأثیر ملاحظات ملیگرایانه باقی بماند.»
مصطفی اکیول، تحلیلگر ترکیه نیز به الجزیره گفته است: «درحالی که حزب عدالت و توسعه ۴۲ درصد آرا را کسب کرده است و اردوغان ۵۲ درصد را کسب کرده است، این اختلاف ۱۰ درصدی اردوغان با آرای پارلمانی این حزب از سوی متحدینش (حزب حرکت ملی) به دست آمده است و این اتحاد ادامه پیدا خواهد کرد». به گفته وی، علت اینکه اردوغان انتخابات را زود برگزار کرد این بود که در جامعه ترکیه رکود حاکم بود و احتمال میداد که این مسئله آرای او را در سال آینده کاهش دهد و بنابراین انتخابات زودهنگام را برگزار کرد.
اردوغان از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۴ به عنوان نخستوزیر و از ۲۰۱۴ تاکنون به عنوان اولین رئیسجمهور ترکیه قدرت را در اختیار داشته است. اردوغان از این منظر تنها سیاستمدار ترکیه جدید است که بیش از دیگران در مسند قدرت حضور داشته است. در سیستم انتخابات قدیم دولت قدرت نهایی را از پارلمان میگرفت، اما پس از رفراندوم دو سال پیش و تغییر قانون اساسی این کشور، نظام ترکیه ریاستی شد و قدرت دولت و پارلمان از هم جدا شد و رئیسجمهور میتواند به تنهایی دولت تشکیل دهد.
تبریک ایران و روسیه و سکوت غرب
حسن روحانی، رئیسجمهور ایران روز دو شنبه با صدور پیامی پیروزی مجدد اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری را تبریک گفت. روحانی در این پیام اظهار امیدواری کرد: «در دوره جدید، روابط دوستانه و برادرانه جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه بیش از پیش تقویت شده و همکاریهای نزدیک و مسئولانه دو کشور در قبال تحولات منطقه و جهان اسلام، زمینههای بهتری برای حل مشکلات و تقویت صلح و ثبات و افزایش رفاه در منطقه را فراهم آورد.» ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه هم با تبریک پیروزی اردوغان، این امر را پیروزی سیاسی بزرگ برای او توصیف کرد. ترکیه از دو سال پیش به محور ایران و روسیه در سوریه پیوسته است و سه کشور نشستهای متعددی برای پایان درگیریها در سوریه برگزار کردهاند.
با وجود تبریک مقامات ایران و روسیه، کشورهای غربی در مقابل پیروزی اردوغان سکوت اختیار کردند و از تبریک به او خودداری کردند. کشورهای اروپایی در دو سال گذشته و از زمان کودتای نافرجام در جولای ترکیه، از دستگیریهای گسترده اردوغان انتقاد کردهاند که این مسئله تنشهایی را در روابط دو طرف به وجود آورده است و حتی در برخی موارد به جنگ لفظی بین مقامات ترکیه و اروپا منجر شده است. ترکیه با امریکا نیز بر سر مسئله کردها در سوریه اختلاف نظر دارد و همین موضوع به سردی روابط دو کشور منجر شده است. به گزارش الجزیره، بورنت علیرضا، کارشناس ترکیه معتقد است پیروزی اردوغان روابط ترکیه با غرب را بدتر میکند و روابطش با روسیه را بهبود میبخشد. به گفته علیرضا قرارداد خرید موشکهای روسی اقدامی است که روابط دو طرف را تحکیم میکند، ولی استراتژی دونالد ترامپ درباره خاورمیانه (اولویت دادن به تقویت کشورهای عربی) همزمان با تلاش اردوغان برای افزایش قدرت در خاورمیانه، روابط دو طرف را بدتر میکند.
حزب حاکم پیروز انتخابات پارلمان
علاوه بر انتخابات ریاست جمهوری، بیستوهفتمین دوره انتخابات پارلمانی ترکیه هم همزمان با ریاست جمهوری در روز یک شنبه برگزار شد که نتیجه این انتخابات هم به نفع حزب اردوغان و ائتلافش بود. براساس نتایج غیرنهایی انتخابات پارلمانی ترکیه، حزب عدالت و توسعه ۲۹۵ کرسی از مجموع ۶۰۰ کرسی پارلمان را به دست آورده است. به گزارش القدس العربی، طبق این نتایج حزب مردم جمهوریخواه به ۱۴۷ کرسی و حزب دموکراتیک خلق به ۶۷ کرسی و حزب ملیگرا به ۴۸ کرسی و حزب خوب به ۴۳ کرسی دست یافتهاند. حزب عدالت و توسعه در انتخابات قبلی بیش از ۵۰ درصد آرا را کسب کرده بود، اما در این دور از انتخابات، ۴۲ درصد را کسب کرده است و به همراه حزب حرکت ملی توانسته بیش از ۵۰ درصد آرا را کسب کند.