یکی از خاطرات دانشجویان امروزی، قرارهای سیگار است! اوایل دهه 80 زمانی که یکی از همکلاسی‌ها وارد کلاس می‌شد و همراهش بوی سیگار در کلاس می‌پیچید، نگاه‌های متعجب بقیه را به دنبال خود می‌کشید اما این روزها ته‌سیگارها لابه‌لای سنگ فرش‌های دانشگاه آرام گرفته‌اند و عابران توجهی به آنها ندارند.
آمار بالای مصرف دخانیات در ایران نگران‌کننده است؛ چندی پیش «محمدرضا مسجدی» دبیرکل جمعیت مبارزه با دخانیات از اعتیاد بیش از 2 میلیون جوان ایرانی خبر داد و همه این اتفاقات در حالی در جریان است که تعداد کارخانجات دخانیات و آمار تولید آنها در ایران رو به افزایش است. وبگاه شرکت دخانیات ایران رنگ به رنگ انواع تنباکو و سیگار را تبلیغ می‌کند و درصد نیکوتین آنها را به مشتریان ارائه می‌دهد. به گفته دبیرکل جمعیت مبارزه با دخانیات، 97درصد سیگار کشور در داخل تولید می‌شود و در حالی که پیش از این 6 کارخانه دخانیات در کشور فعال بودند، اکنون 18 کارخانه داریم که دخانیات کشور را تولید می‌کنند.
دود شدن 30 میلیارد تومان
آمارها حکایت از آن دارد که ایرانی‌ها روزانه معادل ۳۰ میلیارد تومان سیگار می‌کشند؛ هر چند گفته می‌شود بین ۱۵ تا ۲۵ میلیارد آن قاچاق است اما به دلیل استفاده بیش از حد مردم از سیگار و قلیان، انواع بیماری‌ها در بین آنها رواج پیدا کرده است، چنانکه بیماری‌های ریوی در افراد سیگاری ۲۰ تا ۳۰ برابر و بیماری‌های قلبی ۳ تا ۴ برابر بیشتر بوده و بیشتر کسانی که سرطان ریه دارند مصرف‌کننده سیگار هستند.
این آمارها در حالی روایت می‌شود که در سال‌های گذشته، زنگ خطر کاهش سن مصرف هم به شکل هشداردهنده‌ای به صدا درآمده، چنانکه در ۲۰ سال گذشته سن شروع اعتیاد به سیگار در حدود اوایل دهه دوم زندگی افراد بوده است اما در 2سال اخیر این شاخص به سن ۱۳ سالگی کاهش پیدا کرده است. به گفته بسیاری از روانشناسان وابستگی به سیگار می‌تواند اعتیاد به دیگر مواد مخدر را در بین جوانان به دنبال داشته باشد. اینجاست که باید بگوییم سلامتی جامعه در تقابل پیشگیری از اعتیاد و سودهای کلان مالی، ذبح می‌شود.
مقابله با اعتیاد اندر خم یک کوچه
به گفته «رضا آرمانیان» عضو انجمن بین‌المللی مددکاران اجتماعی ایران کارخانه‌های تولید دخانیات بنگاه‌هایی اقتصادی هستند که تلاش دارند با استفاده از بهترین و مجرب‌ترین مدیران و بازاریابان همواره سود و منفعت خود را افزایش داده و به تراز‌های مالی بالاتری دست یابند اما در آن طرف ماجرا یعنی بخشی که مسؤولیت پیشگیری و مقابله با اعتیاد را دارد، همواره مشکلاتی مشاهده می‌شود که برخی از این مشکلات همچنان حل نشده باقی مانده است.
در این میان خلأ‌های قانونی یا قانون‌هایی که اجرا نمی‌شود هم نقشی اساسی در افزایش آمار اعتیاد داشته است. در همین باره قانون جامع کنترل دخانیات در سال ۸۵ در کشور تصویب شد و مساله ممنوعیت فروش به نوجوانان هم یکی از بند‌های همین قانون است و فروش سیگار به افراد زیر ۱۸ سال را با ممنوعیت قانونی مواجه می‌کند اما این قانون هم هرگز درست اجرایی نشده است. از طرفی ایران عضو کنوانسیون مبارزه با دخانیات سازمان بهداشت جهانی است و در این کنوانسیون متعهد شده است مالیات بر دخانیات مبتنی بر واقعیات و از محل خرده‌فروشی باشد به طوری که مالیات بر خرده‌فروشی سیگار سالانه ۱۰ درصد افزایش پیدا کند تا بتوان تعادلی میان تولید و مصرف به وجود آورد اما متاسفانه ایران مالیات کمتری نسبت به دیگر کشورهای دنیا از دخانیات دریافت می‌کند.
