تنها تابلوی آن سالها در ورودی تفریحگاه گاوازنگ خودنمایی میکرد، بگذریم؛ اجرای پروژه سبزهمیدان در وسط شهر زنجان در سال ۶۷ به تصویب رسید و بیش از پنج بار عملیات اجرایی آن در زمانها و به دست مسئولان مختلف آغاز شده است. با این حال هنوز اقدامی جامع برای آن صورت نگرفته است.
مهرماه سال ۹۳ عملیات اجرایی پروژه سبزهمیدان زنجان پس از ۲۵ سال در حالی آغاز شد که زمان مشخصی برای اتمام آن در نظر گرفته نشد؛ طرحی که هر بار روند اجرایی آن بنا به دلایل مختلف حتی روی کاغذ هم با شکست مواجه شده است. این پروژه ۵/۷ هکتاری معادل ۷۵ هزار متر مربع قرار است با سرمایهگذاری بخش خصوصی در زیربنای ۱۳۰ هزار متر مربع با سرمایهگذاری بخش خصوصی اجرایی شود. ۵۹ هزار متر مربع از مجموع ۷۵ هزار متر مربع در نظر گرفته شده برای پروژه سبزه میدان زنجان مربوط به میدان اصلی شهر است و ۱۶ هزار متر مربع از مساحت پروژه هم به بناهای دور میدان با کاربری تجاری و فرهنگی متناسب با بافت فرهنگی شهر زنجان اختصاص یافته است.
نبود مدیریت شهری پایدار در زنجان
شهر زنجان همواره شاهد پروژههای طولانیمدت بوده است. ازجمله این طرحها میتوان به پروژه تلهکابین و طرح تقاطع سیدالشهدا که وعده افتتاح سه ساله آن، ۱۰ سال طول کشید تا پروژه سبزهمیدان که هر کسی برای خودش وعدهای میدهد، اشاره کرد. سبزهمیدان منطقهای واقع در بافت مرکزی شهر و محل بازار تاریخی، مسجد جامع، خانههای تاریخی ذوالفقاری -که میتوان از آن بهعنوان حافظه تاریخی شهروندان زنجانی یاد کرد- سالهاست در فهرست پروژههای راکد جا خوش کرده است.
نبود مدیریت پایدار در مدیریت شهری زنجان همواره در این شهر خود را به عنوان یک معضل مطرح کرده است. استاندار زنجان در این زمینه تأکید میکند: «تصمیم قاطع مدیریت استان، اجرای پروژه سبزهمیدان است.» اسدالله درویشامیری با تأکید بر اینکه طرح نهایی و با داوری اساتید بزرگ معماری و شهرسازی کشور انتخابشده است، میافزاید: «در این طرح انعطاف لازم برای اجرا پیشبینیشده و همخوانی لازم را با بافت تاریخی اطراف خود دارد. در طراحی آن احترام و توجه لازم به بافت و مجموعه آثار تاریخی واقع در سایت دیدهشده است و تصمیم مدیریت استان، اجرای حتمی این پروژه بهعنوان یکی از طرحهای معماری و شهرسازی فاخر در کشور است.»
سه دهه شکست طرح سبزهمیدان
عدم شفافیتسازی مشکلات طرح سبزهمیدان از سوی معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار زنجان به عنوان علت اصلی شکست ۳۰ ساله این پروژه مطرح میشود و مهرداد سلطانی درباره آن میگوید: «موضوع مورد تأکید مجموعه استانی این بود که کمیته کارشناسی برای سبزهمیدان برگزار و با نظر کارشناسان و اساتید دانشگاه طرح تأیید شود. وی میافزاید: «طرح سبزهمیدان، برگزاری مناقصه و عقد قرارداد سرمایهگذاری با یکی از بزرگترین شرکتهای توسعهگر کشور در دهه اخیر بود که برخلاف انتظار عموم، با مشکلات مالی و حقوقی جدی مواجه شد.» وی ادامه میدهد: «اگرچه سبک کردن طرح به منظور امکان اجرای آن مورد قبول مسئولان استان واقع شده و در این خصوص قول همکاری و تعامل دادهایم، اما در نهایت سبک بودن طرح تا حدی قابل قبول است و نباید طوری شود که کف انتظارات مردم بعد از چند دهه برآورده نشود.»
شهردار زنجان نیز درباره تعویق طولانی این طرح میگوید: «متأسفانه طراحی این پروژه نادرست انجام گرفته و بر این اساس سرمایهگذار برای اجرا و تملکات آن باید ۱۰۰۰ میلیارد تومان هزینه کند که صرفه اقتصادی ندارد. تملک برخی از املاک سبزهمیدان که تعداد آنها ۱۳ مورد بود در اوایل اسفند سال ۹۶ با اعتباری بالغ بر ۲۰ میلیارد تومان انجام شد و برای عید تخریب و تسطیح شد.» مسیحالله معصومی با اشاره به روند اجرای پروژه سبزهمیدان میافزاید: «شهرداری نمیتواند پروژه بر زمین مانده سبزهمیدان را بر اساس طرح قبلی اجرا کند مگر آنکه این طرح پس از تصویب، کوچکسازی شود و علاوه بر آن نهادهای متولی امر نیز مشارکت داشته باشند.» وی ادامه میدهد: «برای تملکات بخش شرقی پروژه سبزهمیدان ۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار، معادل بودجه ۵/۱ ساله شهرداری نیاز است و تأمین این مبلغ در توان این نهاد غیردولتی نیست.»
تحمیل هزینههای مضاعف بر شهر
در حال حاضر شهروندان زنجانی از روند موجود در اجرای پروژههای عمرانی، بهخصوص پروژه سبزهمیدان گلایه دارند و از مسئولان استانی و شهر زنجان انتظار دارند نسبت به رفع چالشهای موجود در حوزه عمران شهری زنجان اقدام کنند. مسعود احمدی شهروند زنجانی با بیان اینکه روند طولانی اجرای پروژههای عمرانی در شهر زنجان همواره هزینههای زیادی را بر این شهر تحمیل کرده است، میگوید: «متأسفانه اعضای شورای شهر زنجان طی ادوار مختلف، که برخی از آنها در شورای فعلی هم هستند، نتوانستند راهکاری برای رفع این مشکل داشته باشند.» بیشک، سبزهمیدان نه اولین پروژه و نه آخرین پروژه عمرانی شهر زنجان است که نیمهتمام رها شده، بلکه تاریخ عمران شهری زنجان مملو از پروژههای عمرانی نیمهتمام بوده است. شروع کار عمرانی فقط مهم نیست بلکه اتمام و به سرانجام رساندن آن از اهمیت بیشتری برخوردار است.