وَیْلٌ لِکُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَة (همزه/۱)
وای بر هر عیب جوی بدگوی. (ترجمه انصاریان)
می‌شود زاویه نگاه به این آیات شریفه را به گونه‌ای طرح نمود که عیب جویی و بدگویی فراتر از حیطه فردی معنا شود و در ابعاد اجتماعی و حکومتی نیز توضیح بیابد. به تعبیر دیگر یعنی عیب جویی و بد گویی در سه حیطه جریان دارد:
۱- عیب جویی و بدگویی در حیطه فردی که همه کمابیش در خود یا پیرامون خود سراغ داریم. آنگاه که به جستجوی عیوب ظاهری و نواقص موجود در امور باطنی دیگران می‌پردازیم.
۲- عیب جویی و بدگوئی در حیطه اجتماعی که گاه افراد و یا یک قوم و قبیله و یا جوامعی با جستجوی عیوب یک جامعه یا قوم و قبیله دیگر به ساختن جوک و تمسخر و بدگویی می‌پردازند و نمونه‌های آن را همواره شاهد بوده‌ایم.
۳- عیب جویی و بد گویی در حیطه حکومتی که مهم‌تر از دو مورد قبل بوده و بدین معناست که حاکمیت ها، به دنبال عیب جویی و بدگویی از حکومت دیگرند تا ناکارآمدی آن حکومت را به ذهن‌ها القا کنند.
در باره عیب جویی و بدگویی حکومتی، می‌توان گفت، بلوک شرق و غرب پس از انقلاب در واقع با جریان سومی مواجه شدند که داعیه مدیریت جهان در تمام ابعاد و سطوح را دارد لذا در این میدان رقابت برای در دست گرفتن اراده‌های انسانی و سیطره حاکمیت خود قطعا بر طبل ناکارآمدی آن حکومت دینی می‌کوبند.
قرآن در آیات بعد این عیب جویان را اینگونه معرفی می‌فرماید:
الذی جمع مالا و عدده
کسانی به عیب جویی در حیطه‌های متفاوت فردی و اجتماعی و حکومتی می‌پردازند افرادی هستند که به جمع آوری مال و شمارش آن می‌پردازند.
با این توصیف مصداق بارز آن‌ها در حیطه حکومتی، می‌تواند حکومت سرمایه داری باشد که ما بار‌ها به وضوح، دشمنی نظام سرمایه داری را با انقلاب اسلامی که داعیه دار حمایت از مستضعفین جهان است، در عرصه‌های گوناگون شاهد بوده‌ایم..
در چنین فضایی که دشمن از هر فرصتی برای تخریب استفاده می‌کند رفتار افراد جامعه تحت حاکمیت حکومت و نظام دینی، به شدت حساس می‌شود. تا جایی که خداوند در قرآن به مسلمانان توصیه می‌کند که حتی در بکارگیری ادبیات دقت لازم را به خرج دهند تا بهانه‌ای برای عیب جویی و تمسخر و در نتیجه تخریب فراهم نیاید.
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَقُولُوا رَاعِنَا وَقُولُوا انظُرْنَا وَاسْمَعُوا وَلِلْکَافِرِینَ عَذَابٌ أَلِیمٌ
ﺍی ﻛﺴﺎﻧی ﻛﻪ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﻳﺪ! [ ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ]ﻣﮕﻮﻳﻴﺪ: ﺭﺍﻋﻨﺎ ﻭ. ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ: انظرنا ﻭ. [ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻫﺎی ﺧﺪﺍ ﻭ. ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺵ ﺭﺍ]ﺑﺸﻨﻮﻳﺪ. ﻭ. ﺑﺮﺍی ﻛﺎﻓﺮﺍﻥ ﻋﺬﺍﺑی ﺩﺭﺩﻧﺎک ﺍﺳﺖ. (بقره/١٠٤)
در شان نزول این آیه آمده که مسلمانان با گفتن کلمه راعنا دست آویزی برای تمسخر یهودیان فراهم نی کردند تا آنکه آیه نازل شد و مسلمانان را از گفتن این واژه منع کرده و جایگزین معرفی نمود. (تفسیر نمونه جلد۱ص۳۸۳)
همچنین در این شرایط که دیگر حاکمیت‌ها کمر به دشمنی با حکومت دینی بسته‌اند، حتی نحوه انتقاد از حکومت دینی آنقدر حساس می‌شود که بدون داشتن میزان و معیار، ممکن است ناخواسته آدمی گرفتار بازی دشمن شده و در طرح آن‌ها گرفتار شود و ناآگاهانه و با اخلاص کامل به جبهه حق ضربه بزند. این است که علی در بیست و پنج سال خانه نشینی چنان مراعات حکومت اسلامی را می‌کند که نقد‌ها و اعتراض‌ها و مشورت‌ها را به گونه‌ای بیان می‌فرماید که دشمن از آن بهره‌ای نبرد. علی برای نقد با معیار "تضعیف باطل و تقویت حق" (عین-صاد) قدم بر می‌دارد تا به اسم حق و با نیت حق و با ابزار و امکانات حق، جبهه حق را تضعیف نکند.
اما متاسفانه اکنون عده‌ای در عین اینکه نان جبهه حق را می‌خورند و از امکانات آن بهره می‌برند، با همان ابزار و امکان، علیه جبهه حق اقدام کرده و به تقویت باطل و تضعیف حق کمک می‌کنند.
