این مهم موجب شده تا در حال حاضر ۴ هزار کارگاه فرشبافی در این استان فعال باشند. تمام این ویژگیها دست به دست هم داده تا قم، به پایتخت فرش کشور تبدیل شود. خصوصاً در زمینه تولید فرشهای ابریشمبافت که از شهرت جهانی در بازارهای بینالمللی برخوردار است به طوری که هماکنون۹۰ درصد فرشهای تولید شده در این استان به خارج از کشور صادر میشود. بر همین اساس روز گذشته مدیرکل گمرکات قم از صادرات ۷ میلیون دلاری فرش این استان طی سال گذشته به خارج از ایران خبر داد.
هر چند صنعت قالیبافی از دیرباز میان عشایر و روستاییان قم رایج بوده، ولی سابقه آن در قم به ۸۰ سال قبل میرسد؛ و این زمانی رخ داد که تجار کاشان دارهای قالی را به قم برده و شروع به تعلیم این حرفه در مقیاسی محدود کردند. رئیس سابق سازمان صنعت، معدن و تجارت استان قم در این خصوص میگوید: «تنوع در نقشه و رنگهای بهکار گرفته در کنار انواع الیاف طبیعی که در آنها به کار میرود موجب شده تا همواره این صنعت با مشتریان خوبی در داخل و خارج مواجه باشد.» احمد ذاکری با اشاره به این ویژگیها میافزاید: «اوایل فرشهای قم از تعداد رنگهای محدود چهار الی شش رنگ استفاده میکردند، ولی به مرور زمان این تعداد افزایش یافت و به ۱۶ رنگ رسید و اکنون با تنوع بسیار بالایی تا ۴۰ رنگ فرشهای زیبایی بافته میشود. رنگهای طبیعی شامل پوست انار، پوست گردو، برگ مو، سماق، نیل، روناس، اسپرک و قرمز دانه است.» وی با اشاره به تنوع نقشههای بهکار رفته در انواع فرشهای این استان ادامه میدهد: «شکارگاه، درختی، لچک و ترنج، شاهعباسی، خشتی، اسلیمی، محرمات و محرابی از جمله طرحهای مهم در این استان به شمار میروند.»
شهرت جهانی فرش ابریشمی قم
با وجود تنوع انواع فرش دستباف در استان قم که با انواع تار و پود طبیعی بافت میشد و همگی از کیفیت بالایی برخوردار هستند، اما در این میان فرشهای ابریشمی قم از جایگاه ویژهای برخوردار است به طوری که بالاترین میزان صادرات و ارزآوری را برای این منطقه به ارمغان آورده است.
رئیس سابق سازمان صنعت، معدن و تجارت قم در خصوص وضعیت فرشهای ابریشمی تولیدی در این منطقه میگوید: «استان قم مهمترین مرکز تولید فرش تمام ابریشم کشور است و ۳۰ درصد جمعیت فعال استان در این بخش مشغول کار هستند.» ذاکری میافزاید: «از آنجا که فرش ابریشم قم یک برند معتبر جهانی است لذا برای حفظ جایگاه آن در بازارهای بینالمللی باید از سوی بخش دولتی و خصوصی ایران در کشورهای مختلف دفتر همکاریهای تجاری در حوزه فرش، راهاندازی شود.» وی با اشاره به ویژگی ممتاز فرش دستبافت در زمینه ایجاد اشتغال و درآمدزایی ادامه میدهد: «هر کارگاه فرش میتواند برای ۲۰۰ بافنده شغل ایجاد کند که در نهایت با در نظر گرفتن شغلهای جانبی فرش، استادکاران و تولیدکنندگان فرش دستبافت قم میتوانند برای ۴۰ هزار نفر شغل ایجاد کنند.» به گفته این کارشناس فرش هم اکنون ۲۷ هزار بافنده، ۳۵۰ واحد تولیدی، ۱۳۰ واحد فروش، ۱۰ کارگاه رنگرزی، ۴۰ کارگاه قالیشویی و ۳۱ کارگاه تعمیر و مرمت، تحت نظارت اتحادیه فرش دستبافت قم فعالیت میکنند. همچنین انجمن هنرمندان طراح و نقاش فرش قم دارای ۲۰۰ عضو و اتحادیه تعاونیهای تولیدکننده فرش دستبافت روستایی استان قم دارای ۵ هزار بافنده است و اتحادیه صادرکنندگان فرش دستبافت قم و شرکت سهامی فرش قم با ۵۰۰ خانوار قالیباف تحت پوشش از دیگر بخشهای فعال در حوزه فرش دستبافت قم هستند.
صادرات ۷ میلیون دلاری فرش از قم
در حال حاضر ۲۰ درصد صادرات فرش دستبافت ابریشم کشور متعلق به قم است. این درحالی است که ۹۰ درصد فرشهای تولیدی این استان نیز صادراتی است. مدیرکل گمرکات قم با اشاره به وضعیت مطلوب صادرات فرش از این استان میگوید: «در سال ۹۶، ۷ میلیون دلار فرش از این استان صادر شد.» محمد خلیلی با اشاره به اینکه یکی از ظرفیتهای مهم صادراتی در قم فرش است که در این باره لازم است مشکلات صادراتی رفع شود، میافزاید: «در سال ۹۳ با وجود اینکه حجم بالایی از فرش از قم صادر شد، اما هیچ یک از گمرک استان صادر نشد.» وی ادامه میدهد: «در سال ۹۶ هم که استان قم ۷ میلیون دلار فرش صادر کرد نیز تمامی آنها از گمرک اصفهان و تهران صادر شد.» به گفته وی در صورت رفع موانع موجود میتوان میزان بالاتری از فرشهای تولیدی در استان را صادر کرد.