به همين دليل حدود 5 سال پيش بود كه موضوع توجه به تجارت خارجي در استان اردبيل مطرح شد. مسئلهاي كه در صورت شكوفايي ميتوانست به عنوان يكي از محوريترين راههاي توسعه استان به شمار آمده و راههاي ايجاد اشتغال را باز كند. با اينكه همزمان با مطرح شدن اين مسئله تأكيدات زيادي به سياستهاي اقتصاد مقاومتي در جهت توسعه اقتصادي در مناطق مختلف از جمله شهرستانها و روستاها ميشد كه ميتوانستند با گسترش توليدات خود سهمي از بازارها را به خود اختصاص دهند، اما گذشت زمان نشان داد اكثر وعدهها در حد شعار باقي ماند و حالا اردبيليها با تمام داشتههايشان در كشاورزي و مناطق گردشگري و معادن، همچنان كمترين سهم را از تجارت خارجي دارند.
بر اساس گزارشهاي سازمان جهاد كشاورزي استان اردبيل، اين استان سالانه 5/4 ميليون تن محصولات كشاورزي توليد ميكند كه قرار است با بهرهبرداري از شبكه پاياب خداآفرين 5/1 ميليون تن ديگر نيز به اين ميزان اضافه شود. اين در حالي است كه اردبيل بيشترين كاربري اراضي كشاورزي در مقايسه با مساحت خود را داراست.
اما با وجود تمام اين پتانسيلها هنوز اردبيل جايگاهي در صادرات ندارد و سهم اين استان از سود حاصل از صدور محصولاتش به كشورهاي ديگر بسيار اندك است و وقتي به آمار ارائه شده از سوي گمرك اردبيل در سال گذشته مراجعه ميكنيم مشخص ميشود بيشترين صادرات مختص به سيبزميني و آن هم محدود به بازار يك يا دو كشور است. علاوه بر اين هيچ يك از محصولات كشاورزي استان نتوانسته با فرآوري راهي بازار شود. برخي كارخانههاي خرد فرآوري نيز امروز در كمال تعجب به تالار عروسي تبديل شدهاند.
از طرف ديگر اردبيل سهم بالايي در توليد محصولات دامي كشور را به خود اختصاص داده است. به نحوي كه گوشت و مرغ و عسل اردبيل زبانزد خاص و عام است. با اين اوصاف و سابقه توليدات كشاورزي و دامي اين استان ايجاب ميكند، اردبيل مسيري در بازارهاي جهاني براي خود كسب كند.
در حال حاضر ۱۰۰ درصدي سورگوم بذري، ۱۵ درصد از سيبزميني و ۸۰ درصد از ذرت بذري كشور در اردبيل توليد ميشود. همچنين نزديك به 10 درصد عسل كشور نيز محصول كندوهاي اين استان است. تأمين 5 درصد از شير و گوشت، 5 درصد از ميوههاي سيب و آلبالو، 10 درصد از كلزا و 5 درصد از غلات ايران هم بر عهده اردبيليهاست.
خداحافظي با بازارهاي جهاني
سال گذشته سازمان دامپزشكي اردبيل از صادرات بالغ بر ۵ ميليون قطعه جوجه يكروزه توليدي استان به كشورهاي افغانستان، ارمنستان، آذربايجان و تركمنستان گزارش داد. در اين گزارش همچنين به صادرات بيش از 4 ميليون تخممرغ نطفهدار به كشورهاي افغانستان، آذربايجان و عراق اشاره شده و ميزان صادرات عسل را هم ۳۴۴ هزار و ۶۰ كيلوگرم اعلام كرده بود.
با اين حال وقتي آمار و ارقام صادرات محصولات مختلف را در مقايسه با ميزان توليدات اردبيل كنار هم قرار ميدهيم معلوم ميشود اردبيل اصلاً نتوانسته از ظرفيت مرزي بودن خود بهره كافي ببرد. به طوري كه آمارها از كاهش صادرات خبر ميدهند. كاهشي كه به رقم ۵۰ درصدي رسيده و وضعيت را بسيار نگران كننده كرده است.
تا چند سال گذشته عمده محصولات صادراتي از اردبيل را سيبزميني، مصنوعات پلاستيكي، شيريني و شكلات و مصالح ساختماني تشكيل ميداد كه حالا پايين آمدن ميزان صادرات در نتيجه كاهش صادرات اين محصولات است. از طرف ديگر قيمت محصولات اردبيل در بازارهاي جهاني بسيار بالاست كه ميتواند ضربهاي به صادرات اين استان باشد. به عنوان مثال هم اكنون با نصف قيمت سيبزميني اردبيل در آذربايجان سيبزميني معامله ميشود.
همچنين سال گذشته كارخانه توليد مصنوعات پلاستيكي در كشور آذربايجان راهاندازي شده و به دليل اينكه حتي هزينه نيروي انساني در اين كشور كمتر از ايران است پيشبيني ميشود امسال صادرات پلاستيك از اردبيل به صفر برسد.