کاخ سفید از همین ابتدا تخم بی‌اعتمادی را کاشت

اژدر برجامی بولتون در ماه عسل امریکا- کره

دونالد ترامپ، رئیس جمهور امریکا، تا همین سه، چهار روز قبل تصور می‌کرد همه چیز در مورد کره‌شمالی بر وفق مراد است به خصوص این که آن کشور نه تنها آمادگی خود برای تعطیلی سایت تحقیقات هسته‌ای به نام پوگی‌ری را اعلام کرده بود بلکه حاضر شده بود تا روند تخریب این محل را با حضور خبرنگاران خارجی انجام دهد و به همین جهت هم از خبرنگاران دعوت کرد تا عملیات مربوط به این روند را طی روزهای 23 تا 25 می از نزدیک مشاهده کنند. تخریب این سایت با انفجار تمام تونل‌های آن، مسدود کردن راه‌های ورودی و برچیدن تجهیزات مستقر در آن انجام می‌شود و انجام این عملیات آن هم سه هفته قبل از دیدار رهبران دو کشور کره‌شمالی و امریکا به معنای گام جدی و مثبت کره‌شمالی به سمت آن دیدار تلقی می‌شد و ترامپ به همین دلیل نتوانست قدردانی خود را از این حرکت کره‌شمالی پنهان کند و با خشنودی تمام آن را «یک حرکت بسیار هوشمندانه و بزرگوارانه» توصیف کرد. با این وجود، حرکت بسیار هوشمندانه و بزرگوارانه کره‌شمالی در همین چند روز ناگهان دستخوش چنان چرخشی شد که حتی اصل دیدار او با کیم جونگ اون، رهبر کره‌شمالی، در 12 ژوئن را هم زیر سایه برده و معلوم شد که خوش‌بینی‌های ترامپ چه زود رنگ می‌بازد.
رزمایش دردسرساز
امریکا و کره‌جنوبی با وجود روند تنش‌زدایی پیش‌آمده در شبه جزیره کره دست از برنامه از پیش تعیین شده خود برای برگزاری رزمایش مشترک برنداشتند. این رزمایش به نام مکس تاندر 2018 دو هفته طول می‌کشد و دست‌کم 100 فروند جنگنده در این رزمایش شرکت دارند. از ابتدا قرار بود بمب‌افکن‌های ب52 امریکا هم در این همایش شرکت کنند و حتی گفته می‌شد که این بمب‌افکن‌ها از پایگاه نظامی امریکا در گوام به منطقه اعزام شده‌اند اما بعد حضور این بمب‌افکن‌ها در رزمایش لغو شد. دلیل این لغو در مخالفت‌های کره‌شمالی بود و امریکا که نمی‌خواهد فشار بر کره‌شمالی و تهدید نظامی این کشور را تا آنجا پیش ببرد که باعث به‌هم خوردن دیدار 12 ژوئن شود. در واقع، لغو این دیدار از سوی کره‌شمالی پیام روشن این کشور به امریکا بود که فضای جدید در روابط دو کشور را به معنای تسلیم یک‌طرفه کره‌شمالی تلقی نکند و به این فکر نباشد که برای دیدار 12 ژوئن آماده تحمیل شرایط خود به هر صورت ممکن باشد.
برجام کره‌ای
واقعیت امر این است که امریکایی‌ها انتظار نداشتند کره‌شمالی در مورد مکس‌تاندر به این نحو شدت عمل از خود نشان دهد چون از قبل اجازه برگزاری این رزمایش را از رهبر آن کشور گرفته بودند. گفته می‌شد چانگ یو یونگ، مشاور امنیت ملی کره‌جنوبی، در سفر ماه مارس خود به کره‌شمالی و طی دیدار با جونگ اون موضوع مکس‌تاندر را با او در میان گذاشته بود و جونگ اون هم بدون این که مخالفتی با این مانور داشته باشد، به نوعی موافقت خود را برای یک رزمایش مشترک میان کره‌جنوبی و امریکا به اطلاع او رسانده بود. به همین دلیل بود که برخی مخالفت‌های رسانه‌ای کره‌شمالی مثل توصیف مکس‌تاندر به «اقدامی تحریک‌آمیز و آمادگی برای تهاجم» از سوی امریکایی‌ها به عنوان یک عادت رسانه‌ای و تبلیغاتی صرف تلقی می‌شد بدون این که نشانه‌ عملی کره‌شمالی برای انجام یک اقدام عملی باشد. این ارزیابی امریکایی‌ها تا قبل از لغو دیدار هیئت‌های عالی‌رتبه دو کره در روز چهارشنبه قابل توجیه بود اما وقتی که کره‌شمالی این دیدار را لغو کرد معلوم شد که از زمان دیدار یو یونگ با جونگ اون چیزی اتفاق افتاده که نظر رهبر کره‌شمالی را نسبت به این رزمایش تغییر داده و آن تبلیغات رسانه‌‌ای هم پیش‌درآمدی برای یک اقدام جدی بوده تا صرف تبلیغات رسانه‌ای باشد. این اتفاق را می‌توان در اقدام یک‌جانبه و غیرمنتظره ترامپ در مورد برجام دانست که چند روز قبل از موعد مقرر، برجام را زیر پا گذاشت و امریکا را از این توافق‌نامه بین‌المللی خارج کرد. می‌شود گفت که اغلب تحلیلگران قبل از این کار ترامپ نسبت به تأثیر منفی آن بر فضای موجود در روابط بین امریکا و کره‌شمالی هشدار داده بودند اما ترامپ طبق معمول بی‌توجه به هشدارها و تحلیل‌ها کار خود را کرد. معلوم بود که ترامپ از بابت تأثیر کارش بر نحوه تعامل با کره‌شمالی نگرانی ندارد چنانکه جان بولتون، مشاور امنیت ملی امریکا، بعد از خروج ترامپ از برجام تأکید کرد که خروج از برجام هیچ تأثیری بر نحوه مذاکرات با کره‌شمالی نمی‌گذارد و حتی این پیام را به آن کشور می‌دهد که امریکا در مورد توافقی ناقص تا چه حد جدی است.
الگوی امریکایی
خروج ترامپ بر خلاف تحلیل و ارزیابی‌های بی‌منطق مشاور امنیت ملی‌اش نتیجه عکس داد و به مقامات پیونگ‌یانگ نشان داد که باید بیشتر از این مراقب بدعهدی‌های امریکایی‌ها باشند. در این میان، مصاحبه بولتون با شبکه خبری سی‌بی‌اس حقایق بیشتری از نیت واقعی امریکایی‌ها برای مذاکره با کره‌شمالی آشکار کرد و معلوم شد که آنها چه الگو و مبنایی را برای این کشور در نظر گرفته‌اند. بولتون در آن مصاحبه به صراحت گفت در مذاکره برای خلع سلاح پیونگ‌یانگ «الگوی لیبی» را در نظر دارد و تأکید کرد اظهارات مطرح شده در خصوص تعهد امریکا برای عدم حمله به کره‌شمالی در قبال دست کشیدن آن کشور از تسلیحاتش، تنها تبلیغات و پروپاگاندای کره‌شمالی است و به صراحت گفت: «چنین اظهاراتی هیچ مسئولیتی را به دوش امریکا نمی‌گذارد.» در واقع، بولتون در این مصاحبه دو محور اساسی را برای مذاکره با پیونگ‌یانگ روشن کرد؛ نخست این که آن کشور باید مثل لیبی اول تمام ابعاد قدرت هسته‌ای و موشکی خود را از بین ببرد تا بعد عادی‌سازی روابط ممکن شود و دوم این که حتی با پشت سر گذاشتن این فرایند هم نمی‌تواند انتظار تعهدی از سوی امریکا در مورد امنیتش داشته باشد. بولتون علاوه بر این دو نکته اساسی از قصد امریکا برای انتقال امکانات هسته‌ای و موشکی کره‌شمالی به خارج از این کشور و آوردن به شرق ایالت تنسی در امریکا گفت تا در آزمایشگاه و مجتمع تسلیحات هسته‌ای امریکا نگهداری شوند. بولتون با این حرف نشان داد که امریکا چه خوابی برای مذاکره ترامپ با جونگ اون دیده و حتی یک برنامه اجرایی هم در نظر گرفته است.
شطرنج کره‌ای
کره‌شمالی نمی‌تواند این سخنان بی‌محابای بولتون را نادیده بگیرد به خصوص این که نقش او در خروج امریکا از برجام بر کسی پوشیده نیست و باید گفت که ترامپ به پشتوانه او تمام آن هشدارها را نادیده گرفت. حالا بولتون نقشی مشابه در مذاکرات امریکا و کره‌شمالی به عهده گرفته و باید گفت مهار این مذاکرات از سوی امریکا در دست اوست و ترامپ تنها در مسیری حرکت می‌کند که او تعیین کرده باشد. این نقش با وضعیت مایک پمپئو در این مذاکرات متفاوت است به نحوی که پمپئو با دو بار سفر به پیونگ‌یانگ نفر اول امریکا در روند مذاکرات است اما این نقش ظاهری است که به عهده او گذاشته و این بولتون است که در پس پرده نقش‌آفرینی می‌کند. معلوم است که رهبران کره‌شمالی به این نحو آرایش سیاسی امریکایی‌ها آگاه هستند و مهره‌های شطرنج خود را برای بازی با امریکا از این زاویه چیده‌اند. در واقع، کره‌شمالی به وضوح لغو دیدار هیئت‌های عالی‌رتبه دو کره را به دیدار جونگ اون با ترامپ در 12 ژوئن پیوند زده و کیم گیو گوان، معاون وزیر خارجه کره‌شمالی، به صراحت اعلام کرد که پیونگ‌یانگ هرگز برنامه هسته‌ای خود را در مقابل تجارت اقتصادی با امریکا کنار نخواهد گذاشت و گفت: «اگر دولت ترامپ از گذشته درس نگیرد و به توصیه‌های بولتون درباره روش خلع سلاح گوش کند، آینده روابط امریکا- کره کاملاً مشخص است.» گیو گوان به این نحو موضع کره‌شمالی را بیان کرده که نحوه عمل بولتون را جدی‌تر از سفرهای پمپئو می‌داند و با این سخنان به ترامپ هشدار می‌دهد که اگر برنامه «شیطانی» بولتون را برای تحمیل سرنوشت لیبی و عراق بر کره‌شمالی دنبال کند، نمی‌تواند منتظر دیدار 12 ژوئن یا پیشبرد در روابط دو کشور باشد. پیونگ‌یانگ به این نحو حرکت اولیه خود را برای هشدار دادن به ترامپ انجام داده و به نظر می‌رسد که ترامپ در همین حرکات چنان گرفتار شده که دیگر نمی‌تواند خوش‌بینی اولیه‌اش را در مقابل رسانه‌ها نشان بدهد و حالا حتی او هم در مورد دیدارش با جونگ اون ابراز تردید می‌کند. به هر صورت، کره‌شمالی با این حرکت ابتدایی خود نشان داده که حاضر به قبول آن دو محور بولتون نیست تا این تصور را برای ترامپ به وجود بیاورد که مسیر مذاکره‌ای سخت و ناآرام را در پیش خواهد داشت.