شاهد توحيدی
اثري كه در معرفي آن سخن ميرود، تلاش دارد تا با اتكا به اسناد تاريخي و نيز با زباني ساده، به بازخواني نقش عالمان شيعه در حمايت از خوداتكايي اقتصادي بپردازد. «مركز پژوهشهاي جوان» كه اثر را به زيور طبع آراسته، در ديباچهاي بر اين كتاب، هدف از تأليف و انتشار آن را اينگونه تبيين كرده است: «تاکنون به دلایلی، به فعالیت عالمان شیعه در عرصههای اجتماعی و بهویژه اقتصادی، کمتر توجه شده است و اطلاعات کمتری در این زمینه وجود دارد اما در دوره هجوم نظامی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی غرب در تاریخ معاصر ایران، مدارک درخور توجهی وجود دارد که از نقش مؤثر علمای شیعه در مقابله با این تهاجم حکایت میکند. عالمان شیعه، برخوردار از منزلت اجتماعی بالا در جامعه ایران، بر اساس مبانی و اصول دینی خاص و با تکیه بر سرمایه اجتماعی عظیم توده مردم، از سرمایههای ملی ایران حفاظت کردهاند. توجه آنان به کارکردهای مثبت و منفی مصرف کالاهای داخلی و خارجی، عاملی تأثیرگذار بر تضعیف نفوذ نظامی دشمن، افزایش ثروت و سرمایه ملی، ممانعت از خروج نیروی کار ایران و مانند آن بوده است. آنان با مقابله با قراردادهای استعماری مثل رویتر، رژی، 1919 وثوقالدوله و قرارداد نفت ایران و انگلیس، مانع تاراج و از بین رفتن منابع زیرزمینی و روزمینی از جانب بیگانگان شدند. کتاب حاضر، برخلاف برخی تصورات غربگرا، گوشههایی از اقدامات نگاهبانانه عالمان شیعه در جلوگیری از حضور و استیلای استعمارگران و حفاظت از منابع و سرمایههای ملی ایران را حکایت میکند. اثر حاضر محصول تلاش گروه نظامها و مطالعات انقلاب اسلامی مرکز پژوهشهای جوان است. این مجموعه، شاخهای از شاخسار پربروبار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است که با گروههای علمی «بینش و اندیشه»، «مطالعات فرهنگی و اجتماعی»، «نظامها و مطالعات انقلاب اسلامی»، «اخلاق و تربیت و روانشناسی»، «سنتهای حوزوی و آداب طلبگی» و «ادب و هنر» به افقهای پیش رو و گامهای پیش رو در عرصه فرهنگ جامعه اندیشیده و آثار مفیدی به ثمر نشانده است. رشد و شکوفاندن باورها و گرایشهای دینی، معرفی الگوهای مطلوب رفتار دینی و پاسخ به نیازها و خواستههای جوانان در زمینههای دینی، فرهنگی و اجتماعی از برجستهترین اهداف فراروی مرکز است تا با رصد شرایط روز جامعه، به صید موضوعات ضروری دست زده، پژوهشهایی مفید بیافریند».
حجتالاسلام مهدي ابوطالبي مؤلف اين اثر نيز در تبيين اهميت موضوع مورد تحقيق خويش، در مقدمهاي ديگر بر اين كتاب آورده است: «علمای شیعه همواره بر اساس وظیفهای که بر عهده دارند و آن، هدایت و رهبری جامعه اسلامی در عصر غیبت در راستای احکام اسلام و موازین شرع است، اقدامات مختلفی انجام دادهاند. ذهنیت عمومی جامعه ما، به ویژه نسل جوان، این است که وظیفه و اقدامات علمی علما، بیشتر در مباحث خاص دینی- مثل برپایی مراسم دینی، وعظ و خطابه و امام جماعت بودن و پاسخگویی به سؤالات و شبهات اعتقادی و شرعی مردم- بوده است؛ بنابراین به فعالیتهای علمای شیعه در عرصههای خاص اقتصادی، سیاسی، بینالمللی و فرهنگ اجتماعی کمتوجهی شده و این مباحث کمتر بیان شده است. امروز نسل جوان ما نمونههای زیادی از اقدامات علما در حفظ مواریث دینی، مقابله با شبهات اعتقادی، مناظرات مذهبی، عقیدتی و... را سراغ دارند اما اگر از نقش علمای شیعه در حفظ اقتصاد ملی یا هویت ملی یا منافع ملی کشور سخن بگوییم، قطعاً اطلاعات کمتری در این زمینه وجود دارد. این در حالی است که چون اسلام دینی جامع است و برای همه عرصههای زندگی بشر برنامه دارد، بالطبع عالمان اسلامی که وظیفه تبلیغ دین و حراست از آموزههای دینی و اجرای را آن در جامعه بر عهده دارند باید در عرصههای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی نیز فعال باشند. در تاریخ معاصر ایران که دوره هجوم نظامی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی غرب به این کشور است، همواره شاهد حضور زیرکانه و مؤثر علمای شیعه در مقابله با این تهاجم بودهایم. یکی از اقدامات علمای شیعه در مواجهه با این تهاجمات، دفاع و حمایت از سرمایههای ملی ایران است که آثار سیاسی، اقتصادی و اجتماعی فراوانی داشته است. در این کتاب به نمونههایی از اقدامات این بزرگواران در حفظ و حراست از سرمایههای ملی کشور اشاره خواهیم کرد.»