چند ماهی است که جایگزین کردن پیام‌رسان بومی به‌جای تلگرام و قطع دسترسی کامل از تلگرام در فضای کشور مطرح است اما شاهد بی‌نظمی‌ها و نابسامانی‌های متعددی در این موضوع هستیم. در‌حالی‌که در زمان رشد کاربران تلگرام دولت با مهیا کردن فضا و در اختیار قرار دادن پهنای باند کشور و البته CDNها باعث رشد بی‌سابقه آن شد ولی هم‌اکنون شاهدیم که این مسأله از پیام‌رسان‌های داخلی دریغ می‌شود.
ارسال دیرهنگام پیامک‌های پیام‌رسان‌های داخلی
یکی از مسائلی که در مورد پیام‌رسان‌های داخلی شاهد هستیم ارسال دیر هنگام پیامک مربوط به کد امنیتی است. دلیل این مسأله نیز بر‌می‌گردد به توان مالی اندک پیام‌رسان‌های بومی که در نتیجه موجب استفاده از سرویس‌دهنده‌ها و اپراتورهای ارزان‌قیمت داخلی می‌شود. به‌دلیل کیفیت پایین و کم‌بودن پهنای باند این سرویس‌دهنده‌ها، کاربران با ترافیک افراد در صف مواجه می‌شوند. این را می‌توان یکی از مصادیق حمایت‌های اندک دولت از پیام‌رسان‌های داخلی دانست که موجب کندی ارائه سرویس به مخاطبان می‌شود.
این مسأله خود در طولانی‌مدت باعث نارضایتی کابران خواهد شد به نحوی که مشاهده می‌شود هم اکنون در‌حالی‌که تلگرام مسدود است، پیامک‌های امنیتی آن در زمان بسیار کمی به مخاطب ارسال می‌شود مسأله‌ای که ردپای آن را باید در وزارت ارتباطات و شرکت ارتباطات زیرساخت دانست که چگونه این مسائل را در پشت‌پرده مدیریت می‌کنند.
سرشناسه پیامک‌ها
برای ارسال پیامک بدون شماره و با عنوان دلخواه که نمونه این نوع پیامک‌ها را در مورد تلگرام و برخی شبکه‌های اجتماعی دیگر شاهد هستیم و همچنین پیامک‌های تبریک ریاست جمهوری نیز این ویژگی را دارند- پروایدرهای بین‌المللی وجود دارد که این پروایدرها با شرکت‌های مخابراتی دنیا از جمله ایران قرارداد دارند.
از طرفی می‌شنویم تلگرام فیلتر شده است اما اگر با روش‌های گوناگون اعم از فیلترشکن و... از تلگرام استفاده شود شاهد ارسال کد امنیتی با سرشناسه تلگرام خواهیم بود! همچنین به رغم ادعای فیلترینگ و قطع ارتباط، همچنان مانند پیامک‌های ارسالی از نهاد ریاست‌جمهوری یا همراه اول و ایرانسل با سرشناسه مخصوص ارسال می‌شوند.
این مسأله نیز جای این سؤال را باقی می‌گذارد که آیا این قطع ارتباط به‌طور کامل صورت گرفته است یا هنوز تا رسیدن به این مرحله راه درازی در پیش است؟
وام پنج‌میلیاردی به پیام‌رسان‌های داخلی نمایش یا واقعیت؟
پس از ابلاغ مصوبه شورای عالی فضای مجازی درباره حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی و نامه ۱۷۰نماینده مجلس در خصوص حمایت از پیام‌رسان‌های ایرانی، سید ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی دی‌ماه سال96 اعلام کرد که وام بدون بهره تا سقف پنج‌میلیارد تومان، بدون ضمانت‌نامه سخت و با سفته به تمامی پیام‌رسان‌های داخلی داده می‌شود.
در طول دو هفته فیلترینگ تلگرام در ماه‌های آخر سال96، کاربران ایرانی استقبال کمی از شبکه‌های اجتماعی داخلی داشتند و در مقابل آن بسیاری از کاربران تلگرام به انواع فیلترشکن‌ها روی آوردند و حتی در مترو نیز فروش انواع فیلترشکن شروع و با استقبال مواجه شد؛ اتفاقی که موجب شد عملاً فیلترینگ تلگرام اثر چندانی نداشته باشد و کاربران این شبکه همچنان پرشمار بوده و با دور زدن فیلترینگ از آن استفاده کنند.
امری که با رفع فیلتر تلگرام توسط دولت نشان داد که تلگرام و دولت رفاقتی دیرینه با یکدیگر دارند. به‌رغم تأکید فیروزآبادی بر بدون بهره بودن وام پنج میلیاردی در ادامه شاهد بودیم که اعلام شد دریافت‌کنندگان این وام پس از مدت سه‌سال باید علاوه‌بر اصل رقم تسهیلات، یک‌میلیارد‌و200میلیون تومان دیگر هم به‌عنوان سود به بانک بازگردانند!
این در حالی است که برخی مدیران و دست‌اندرکاران پیام‌رسان‌های داخلی معتقدند که سود تسهیلات پنج میلیارد تومانی دولت بسیار بالاست و از سوی دیگر زیر ساخت‌های مورد نیاز پیام‌رسان‌های بومی فراهم نیست. به‌رغم این‌که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات صراحتاً عنوان کرده بود که این وام‌ها با مدت زمان استمهال بالا، سود کم و با حداقل تضمین‌های لازم است، اغلب پیام‌رسان‌های داخلی با وجود این‌که شرایط دریافت این تسهیلات بهبود یافته اما معتقدند که به‌عنوان مثال یافتن ضامنی معتبر برای امضای پشت سفته‌ها کار سختی است.
برای مثال سهیل تقوی، کارشناس کسب‌وکار پیام‌رسان «بله» عنوان کرد: اعطای وام پنج‌میلیارد تومانی به پیام‌رسان‌های داخلی کار درستی نیست. پیشرفت با وام اتفاق نمی‌افتد؛ پیام‌رسان‌ها بیش از هر چیز به سرمایه‌گذاری نیاز دارند و البته مدت‌زمان بازگشت سرمایه نیز باید در بیزینس‌پلن‌ها گنجانده شود. همین الآن که دولت بحث اعطای وام پنج‌میلیارد تومانی به پیام‌رسان‌های داخلی را مطرح کرده، سر و صدای فعالان این بخش بلند شده که قادر به بازپرداخت این رقم نیستند. با این دیدگاه، قطعاً نیازی به دریافت وام‌های سنگین نیست که بازپرداخت آن‌ها ممکن است با مشکل مواجه شود.
تقوی افزود: توسعه محتوا نیاز به زیرساخت را ایجاد خواهد کرد اما اگر ابتدا زیرساخت اینترنتی گسترش پیدا کند تنها منجر به رشد GDP دیگر کشورها که دارای سرویس‌ها و محتوا هستند، خواهد شد. دولت به‌جای اعطای وام، باید به‌دنبال بازارسازی برای پیام‌رسان‌های بومی باشد. طبیعتاً دولت و حاکمیت بازارهای بزرگی هستند که می‌توانند با تبدیل فرایندها و خدمات سنتی خود به نوین، بازاری برای بسترهای پیام‌رسان داخلی ایجاد کنند.
محمد‌رسول کاظمی، مدیر آی‌گپ نیز در این رابطه معتقد است: پیام‌رسان‌های داخلی نیازمند تأمین سخت‌افزار و زیرساخت‌های فنی و سرور توسط وزارت ارتباطات هستند و نه وام پنج میلیارد تومانی؛ به‌‌خاطر همین مسأله ما از دریافت این وام انصراف دادیم. باید حداقل پهنای باند استفاده از پیام‌رسان‌های ایرانی را رایگان می‌کردند.
نکته‌ای که بیش از همه در طول این مدت جلب نظر می‌کند این است که چرا مسوولان در ابتدای کار صحبت از وام بدون‌بهره و بدون ضامن می‌کنند اما در ادامه شاهد هستیم که مدعی می‌شوند بازپرداخت وام طی سه سال و با سودی بالغ بر یک‌میلیارد‌و200میلیون تومان باید انجام گیرد؟
این مسأله در عمل موجب انصراف برخی از پیام‌رسان‌ها از دریافت این وام شد. همچنین شرایطی که برای ارائه ضامن اعلام شد برخی از مدیران پیام‌رسان‌ها را شوکه کرد و از سخت بودن این شرایط سخن به میان آوردند. نارضایتی مدیران پیام‌رسان‌ها از وام پنج‌میلیاردی و این‌که این مدیران پیشنهادهایی بهتر از اعطای وام در نظر دارند، نکته قابل توجهی است که نباید مورد غفلت واقع شود.
مسأله دیگری که در بحث حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی وجود دارد عدم حمایت دولت و وزارت ارتباطات است. میثم سید صالحی، مدیر پیام‌رسان سروش درباره مشکلات این پیام‌رسان نوشت: مشکل فعلی ما پهنای باند نیست. اختصاص فضا در LCT و مرکز امام، اختصاص نود CDN در اپراتورها، حذف ترجیح ترافیک بین‌الملل، سرویس رایانش و ذخیره ابری و نیز اختصاص کانال مستقیم پیامک، موارد زیرساختی حیاتی است که در اختیار سروش نیست.
مسأله اینجاست که اساساً این خدمت در بازار ایران وجود ندارد و بدون زمینه‌سازی دولت شکل نمی‌گیرد؛ وگرنه بدیهی است که هزینه دریافت خدمات را پرداخت می‌کنیم و بحث ما دریافت خدمت رایگان یا مالکیت نیست. گفته بودم که وام پنج میلیارد تومانی را برای پهنای باند رایگان به اپراتورها پرداخت کردیم.
برنامه‌های مشابه تلگرام بدون مسدودسازی
در شرایطی که نسخه اصلی تلگرام فیلتر و از دسترس خارج شده است اما نرم‌افزارهایی مانند برنامه اصلی تلگرام در دسترس‌اند که ازAPI های عمومی و آزاد تلگرام استفاده می‌کنند و مستقیماً به سرور اصلی تلگرام متصل می‌شود و از لحاظ امنیت تفاوتی بین تلگرام و آن‌ها وجود ندارد.
نرم افزارهایی که تلگرام بدون فیلتر iOS و اندروید با آن‌ها میسر است. این روزها هر چیزی که دسترسی بدون محدودیت به تلگرام را ارائه کند، خود می‌تواند زیر سؤال باشد! همانند همه نسخه‌های غیر رسمی دیگر تلگرام (به‌خصوص نمونه‌های ایرانی) وقتی این نرم‌افزارها را نصب می‌کنید، اجباراً در کانال آن‌ها عضو می‌شوید.
با نگاهی گذرا به این کانال‌ها و تعداد اعضای آن‌ها متوجه می‌شویم که در‌حال‌حاضر کاربران فعال قابل توجهی در این برنامه‌ها حضور دارند.
ابوالفضل ابوترابی، عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس نیز در این خصوص اعلام کرده بود که موبوگرام و تلگرام طلایی تحت لیسانس تلگرام فعالیت می‌کنند و فعلاً در فاز بسته شدن قرار ندارند. چون این دو برنامه داخلی‌تر بوده و بک‌آپ داخلی دارند، به همین دلیل تصمیمی برای بسته شدن آن‌ها وجود ندارد.
این اظهارات نشان می‌دهد که هنوز پیام‌رسان‌هایی داریم که تحت لیسانس تلگرام فعالیت می‌کنند و مصوبات شورای عالی فضای مجازی به‌طور دقیق در دستور کار قرار نگرفته است. مسأله‌ای که اکنون در مورد پیام‌رسان‌های داخلی شاهد آن هستیم؛ عدم حمایت کافی و لازم دولت از آن‌هاست.
در‌حالی‌که مصاديق و شواهد نشان می‌دهد دولت همچنان تلگرام را به‌رغم مسدودسازی آن حمایت و پشتیبانی می‌کند. بی‌تردید اگر دولت از پیام‌رسان‌هایی که هم‌اکنون کابران زیادی در کشور دارند حمایت کند شاهد خواهیم بود که مشکلات پیام‌رسان‌های داخلی به مرور کاهش پیدا کرده و آن‌ها نیز بتواند خدمات مورد نیاز مردم را ارائه دهند.
منبع: صبح نو
