زماني كه در تجمع سالانه منافقين كه با حضور برخی مقامات امريكايي در پاريس برگزار شد و برخي از شخصيتهاي امريكايي از برگزاري همين اجلاس در سال آينده و درتهران سخن گفتند(!) بسياري اين سخن را به حساب يك گزافهگويي هيجاني گذاشتند، با اين حال تحولات پس از خروج برجام و حضور برخي از تندروترين شخصيتهای امريكايي در رأس مناصب حساس امنيتي نشان ميدهد ميتوان به وجود يك برنامه زمانبنديشده براي تشدید فشارها بر ایران پی برد.
گرچه سياست تغيير رژيم همواره جزئي تفكيكناپذير از سياست كلي امريكا در اشكال گوناگون عليه ايران بوده است، با اين حال در دوران رياستجمهوري باراك اوباما دولت اين كشور تلاش ميكرد این سیاست را به گونه نرمتری (دستان چدنی مخملین) دنبال کند و به صورت موقت برخي برنامههاي جدي را در اين باره به صورت موقت تعليق كرد اما با روي كار آمدن ترامپ و حضور شخصيت هايي كه به صورت جدي طرفدار سياست تغيير رژيم در ايران هستند، به نظر ميرسد اين سياست به صورت تهاجميتري در دستور كار وی قرار گرفته است.
رسانههاي امريكايي چه ميگويند
روز پنجشنبه برخي رسانههاي امريكايي از تصويب يك سند راهنما براي ايجاد سياست تغيير رژيم در ايران خبر دادند. اگرچه هنوز روشن نيست اين سند بر اساس چه مفروضاتي به تصويب رسيده اما ايفاي نقش جان بولتون مشاور امنيت ملي در تنظيم اين سند بديهي به نظر ميرسد. اين طرح به طور صريح بر «تغيير نظام» در ايران تأكيد ميكند. از ديگر محورهاي اين طرح، كاستن از تأكيدهاي پيشين درباره دخالتهاي نظامي امريكا در منطقه است و به جاي آن به منظور «عصباني كردن» مردم ايران از حاكميت، درنظر دارد بر صرف هزينهها و سرمايهگذاريهاي جمهوري اسلامي ايران در مسائل منطقه تأكيد كند.
از ديگر محورهاي مدنظر طرح مورد بررسي كاخ سفيد، سوءاستفاده از موضوع قوميتها و اقليتهاي مذهبي در ايران به منظور ايجاد كارزار مؤثري جهت تكه تكه كردن و شكستن حاكميت و دولت ايران است. طبق ادعاي بانيان اين طرح، با توجه به اينكه «بيش از يك سوم جمعيت ايران را گروههاي اقليت تشكيل ميدهند»، امريكا بايد علناً و مخفيانه از جنبشهاي جداييطلبي در ايران حمايت كند.
از جمله ديگر توصيههاي اين طرح، داشتن گزينه نظامي عليه ايران در صورت اقدام اين كشور در حملات همهجانبه عليه رژيم صهيونيستي و نيروهاي امريكايي است. تمام جزئيات اين طرح توسط نشريه امريكايي امريكن فريبيكن منتشر شده و هنوز مقامات رسمي امريكا هيچ موضعي در قبال اين تصميم نگرفتهاند.
سياست قدم به قدم در مقابل ايران
با اين تفاصيل و با توجه به جزئيات طرح مذكور كه توسط رسانههاي امريكايي به بيرون درز داده شده ميتوان به تصويري به نسبت روشن از آنچه امريكاييها در سر دارند رسيد. اساساً به دليل بالا بودن هزينه هر گونه اقدام نظامي عليه ايران يا همپيمانان ايران امريكاييها تلاش خود را بر فشار اقتصادي بر ايران متمركز كردهاند.
در طرح مورد نظر به صورت صريح بر ايجاد فاصله بين حاكميت و مردم تأكيد شده است و مهمترين راهبرد غرب براي حصول به اين هدف چه بين سالهاي 2009 تا 2013 و چه زمان فعلي بر مبناي افزايش هزينههاي اقتصادي و تلاش براي فشار بر اقشار متوسط جامعه ايران استوار بوده است، البته امريكاييها همواره از اينكه فشار بر ايران تا حدي كه نظام جمهوري اسلامي وادار به واكنش سخت شود خودداري كردهاند و اين فشارها عمدتاً با هدف ايجاد تغيير و رفرم در داخل ايران در سطح خاصي متوقف شده است، به عنوان مثال در سال 91 بسياري از رسانههاي غربي از آمادگي امريكا براي به صفر رساندن صادرات نفتي ايران سخن ميگفتند، اما به محض برگزاري انتخابات سال 92 و تغييرات به وجود آمده در رأس قوه مجريه عملاً فشار بيشتر بر ايران متوقف شد.
حالا نيز ميتوان انتظار داشت فشار اقتصادي بر ايران نيز با بازگشت تحريمها تا بدانجا بالا خواهد رفت كه منجر به تغييرات جدي در موضع ايران در مذاكرات دوجانبه يا چندجانبه يا ايجاد يك تغيير در فضاي داخلي كشور شود. با توجه به سند منتشر شده و اظهارات مقامات شخصي امريكايي هدف اصلي تغيير رژيم در ايران تعريف شده است.
براي نيل به چنين هدفي نگاهي به سناريوهاي موجود و همچنين زمانبندي بازگشت تحريمها نشان ميدهد به احتمال زياد يك سياست قدم به قدم براي چنين مسئلهاي تعريف شده است.
سناریوی زمستان داغ روی میز ترامپ
بر اساس سند امضا شده توسط ترامپ تحريمهاي ايالات متحده امريكا در دو بازه 90 و 180 روزه بازخواهند گشت. در پايان مهلت 90 روزه تحريمهای ضدصنايع خودروسازي، بخش مبادلات طلا و همچنين خريد و فروش با ريال بازخواهد گشت و تحريمهاي نفتي و بانك مركزي در پايان مهلت 180 روزه كه در آبان ماه به پايان ميرسد.
از لحاظ تأثيرگذاري مهمترين بخش از اين تحريمها تحريمهاي مرتبط با خريد و فروش نفت است كه در پايان مهلت 180 روزه بازخواهد گشت و بر اساس پيشبينيهای موجود ميتواند ايران را در بخش فروش نفت با مشكل روبه رو كند. جالب اين است كه دقيقاً مهلت 180 روزه بر اساس فرمان صادر شده از سوي ترامپ در 13 آبان ماه پايان ميپذيرد. تجربه اعمال تحريمهاي گذشته نشان ميدهد در صورت اعمال تحريمها به احتمال زياد سه ماه براي تأثيرگذاري اين تحريمها زمان لازم است كه منطبق با ماههاي دي و بهمن ميشود؛ زماني كه بازار ارز ايران به دليل فشارهاي داخلي و خارجي از جمله افزايش سفرهاي خارجي و همچنين نزديك شدن تعطيلات سال نوي جديد زير بار افزايش قيمت قرار ميگيرد. در چنين حالتي طبيعي است كه با اثربخشي تحريمهاي امريكا شاهد افزايش قيمت ارز حداقل در بازار قاچاق خواهيم بود.
زماني كه چنين زمانبندیای را ميگذاريم مقابل اعتراضات سال گذشته به اين نتيجه ميرسيم كه چنين زمانبنديای بيدليل نبوده است. دخالت شبكههاي منافقين و همچنين برخي سرشاخههاي سازمانهاي اطلاعاتي در وقايع دي ماه سال گذشته قطعي به نظر ميرسد. حالا كه در شرايط فعلي شاهد افزايش فشارها بر ايران و در دستور كار قرار گرفتن رسمي سياست تغيير رژيم هستيم، نميتوان در انتظار خاموش نشستن آنان بود.
نكته جالبتر اين است كه در صورت تكرار وقايع سال گذشته و همزماني آن با افزايش فشارهاي اقتصادي با جشنهاي مرتبط با چهلمين سالگرد انقلاب اسلامي، فشار رواني شديدي بر پايداري فضاي رواني كشور وارد ميشود، البته ذكر چنين مسائلي تنها يك سناريو است و نميتوان انتظار عملي شدن آنها را داشت، اما همراستايي برخي تحولات در فضاي داخلي و خارجي به شدت شكبرانگيز است و دولت و دستگاههاي امنيتي بايد تمام احتمالات موجود را جدي بگيرند.
دوران بزن در رو تمام شده است
نكته اساسي براي مقابله با چنين برنامهاي همان گونه كه مقام معظم رهبري بارها برآن تأكيد كردهاند، تكيه بر توان داخلي است. ايشان در سخنراني خود در جمع كارگران با اشاره به اين واقعيت تصريح كردند: من در چند سال قبل و در زمان رئيسجمهور ديگرِ امريكا كه همانند رئيسجمهور فعلي بداخلاق و هَجوگو بود، گفتم كه دوران «بزن در رو» گذشته است و ميدانند كه اگر وارد درگيري نظامي با ايران شوند، چند برابر ضربه خواهند خورد. آنها اكنون تمركز خود را بر جنگ اقتصادي و جنگ فرهنگي گذاشتهاند و اتاق جنگ اقتصادي با نظام جمهوري اسلامي، وزارت خزانه داري امريكاست. حالا به نظر ميرسد بايد هر چه بيشتر بر جلوگيري از فشارهاي داخلي بر اقتصاد و همچنين هوشياري در مقابل توطئههاي داخلي تأكيد كرد. همان گونه كه مقام معظم رهبري تأكيد كردهاند، دوران بزن در رو تمام شده و ديگر زمان تهديدات نظامي نيست.