کد خبر: 905920
تاریخ انتشار: ۲۱ ارديبهشت ۱۳۹۷ - ۱۸:۳۹
ضرغامی در مراسم رونمایی از کتاب «انقلاب اسلامی از دیدگاه فلسفه تاریخ»‌:
شهید مطهری به گونه ای سخنرانی می کردند که گویی همزمان برای بی سوادان و استادان دانشگاه سخنرانی می کردند و از پزهای روشنفکری به دور بودند.

مراسم رونمايي از کتاب «انقلاب اسلامی از دیدگاه فلسفه تاریخ» اثر جدید شهید مطهری روز پنج شنبه بیستم اردیبهشت ماه در سالن فرهیختگان سی و یکمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران با حضور دكتر علي مطهري نايب رئيس مجلس شوراي اسلامي‌، سيد عزت الله ضرغامي عضو شوراي انقلاب اسلامي و حجت الاسلام نقويان برگزار شد.

سیدعزت الله ضرغامی در مراسم رونمایی از کتاب «انقلاب اسلامی از دیدگاه فلسفه تاریخ» با بیان اینکه شهید مرتضی مطهری نگاه واقع گرایانه در تطبیق دوران پیش و پس از پیروزی انقلاب اسلامی داشتند، گفت: ایشان در این کتاب به بیان مسایل آینده و پیش روی انقلاب اسلامی پرداختند و همین موضوع اهمیت این کتاب را از برخی آثار دیگر ایشان بیشتر کرده است. 

وی افزود: کتاب انقلاب اسلامی از دیدگاه فلسفه تاریخ حاوی درس هایی مهم برای نویسندگان و سخنرانان است تا با تعریف دقیق اصطلاحات و فراهم کردن زمانی برای طرح پرسش ها، مخاطبان را درگیر موضوع سخنرانی و کتاب کنند. 

این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: شهید مطهری به گونه ای سخنرانی می کردند که گویی همزمان برای بی سوادان و استادان دانشگاه سخنرانی می کردند و از پزهای روشنفکری به دور بودند. 

وی اظهار کرد: مطهری در آثار گوناگون خود با رویکرد تعاملی و با نگاهی منصفانه اثبات می کنند که نگاه قرآن، بهترین نگاه به تاریخ، جامعه و فرد است.

جای خالی شهید مطهری بیشتر از قبل احساس می شود

حجت الاسلام ناصر نقویان به عنوان ديگر سخنران اين برنامه با بیان اینکه هر چقدر از زمان انقلاب اسلامی می گذرد جای خالی شهید مطهری بیشتر احساس می شود، گفت: 40 سال از انقلاب می گذرد اما هنوز در مورد برخی موضوعات مانند حجاب، افراد را با آثار شهید مطهری ارجاع می دهیم.

وی افزود: مرتضی مطهری در زمانی که داستان های کمونیستی و ضد دینی در جامعه ما رایج بود با وجود مقام علمی بالایشان کتاب داستان و راستان را نوشتند.

این کارشناس حوزه دین خاطرنشان کرد: شهید مطهری معتقد بودند ما پس از پیروزی انقلاب اسلامی نباید افکار ماتریالیست را نقد کنیم بلکه باید یک استاد ماتریالیست این مکتب را نقد کند؛ بنابراین ما در راستای اجرای این توصیه مهم شهید مطهری به جای سپردن دختری که در میدان انقلاب تهران روسری خود را درآورد به نیروی انتظامی، باید فضای طرح سخنان او را در صدا و سیما فراهم می کردیم.

وی گفت: برای کارهای فرهنگی باید نگاه منصفانه داشته باشیم، همانطور که شهید مطهری با همین نگاه، مکاتب گوناگون را نقد و دلایل برتری مکتب قرآن را مطرح می کردند.

اصلاحات دینی مطهری بر پایه‌ سه گانه عقل، هستی و انسان

همچنين در همين رابطه نشست تخصصی با موضوع «استاد مطهری و اصلاح دینی» با حضور عماد افروغ، حجت الاسلام محمد سروش محلاتی، علی مطهری، مجتبی زورائی و محمود نیلی احمدآبادی (رئیس دانشگاه تهران) در دانشکده الهیات دانشگاه تهران برگزار شد.

«عماد افروغ» در این نشست با اشاره به اینکه باید ببینیم اصلاحات دینی استاد مطهری بر چه پایه‌ای استوار بوده است، اظهارکرد: در این خصوص باید دید سه گانه عقل، هستی و انسان در دیدگاه مطهری چه جایگاهی دارد. اگر هستی را به جهان ثابت تقلیل دهیم، یک نوع اصلاح از آن در می‌آید ولی اگر جهان را دارای عنصر غیب، موضوع فرق می‌کند. اگر جهان هستی را جهان تجربی و آنچه که واقع است، بدانیم، این یعنی استقراء و بسته بودن و یعنی اینکه آینده همان گذشته است و هیچ تغییری قرار نیست اتفاق بیفتد. در حالی که هستی شناسی را باید فرآیندی دیالکتیکی دید و به اعتقاد بنده آنجایی که استاد مطهری زیبایی شناسی، آرمان گرایی و قداست را مطرح می‌کنند، اینها امری آرمانی نیستند، بلکه وجودی هستند. 

این جامعه‌شناس در ادامه سخنان خود به هستی‌شناسی از دیدگاه استاد مطهری اشاره کرد و در بیانی فهرست وار گفت: ما فهم‌مان از استاد مطهری ضعیف است. اینکه ایشان جهان را درهم تنیده ماده و فراماده می‌داند یعنی غیر و فراماده. از نظر ایشان ابتدای هستی بر خیر وجود و اکمل بودن جهان است. به اعتقاد او بخشی از عالم می‌تواند بخشی از هستی شامل شود. او در ارتباط با این جهان مثل دکارت فکر نمی‌کند که خداوند عالم را فقط خلق کرده است، بلکه مطهری معتقد است، نگهدارنده عالم هم خداست. یعنی فقط خدا عالم را خلق نکرده بلکه آن را نگه‌داشته است و حافظ این عالم است. رئالیست‌های انتقادی در این خصوص نقدهایی را به دکارت می‌کنند. مطهری معتقد است عالم نشانه و آیه‌ای از خداست. اگر حق و عدل یک واژه اخلاقی است و عالم به حق و عدل استوار شده، چرا می‌گوئید اخلاق، اعتباری است و فقط اخلاق را به عقل انسان تقلیل می‌دهید؟ در دنیا اخلاق را وجودی می‌دانند و عقل را هم یک امر وجودی تشخیص می‌دهند. نظام علی و معلولی بودن و دلالت‌های نظری و عملی از دیگر بحث های شهید مطهری در این خصوص است.

انسان دروازه معنویت به روی خدا است

وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه انسان از دیدگاه مطهری گل سرسبد هستی و صاحب فطرت است، ادامه داد: انسان دروازه معنویت به روی خدا است. فنا ناپذیر است و روح غیر متناهی دارد. همه انسان‌ها از نظر استاد مطهری برابرند و نیازمند راهبری الهی هستند. استاد مطهری عقل و دین را با هم می‌بینند و از منظر او انقلاب اسلامی روی زمین آورده تفکر صدرایی است. رمز خاتمیت و جاودانگی اسلام بدین دلیل است که عقل قدرت کشف معانی را دارد. از نظر استاد مطهری عقل هم منبع و هم ابزار است و می‌تواند حکم را تشخیص دهد اما نمی‌تواند حکمی صادر کند. عقل منبع شناختی مستقلی است در کنار سایر منابع تا درون سراپرده هستی عقل نفوذ کند و فقط مربوط به عقل تجربی نیست.

افروغ در ادامه سخنان خود با اشاره به آسیب‌هایی که متوجه جامعه اسلامی است، تصریح کرد: یکی از مصادیق انحرافات، برابر نبودن عقل و دین است و دیگری بحث سلبی‌گری است. انحرافات از اصول اخلاقی اسلام باعث مشکلاتی همچون عدم امنیت در جامعه، مشکلات معیشتی مردم، شکاف طبقاتی، تبعیضها و بی عدالتی‌ها می شود. نیازهای مادی و انسانی مردم تعارف ندارند و نمی‌توان با تقوا پیشه کردن و خویشتن‌داری آنها را حل کرد، بلکه باید به آنها رسیدگی کرد و در جامعه امروز ما این امر بسیار مهم و عبرت آموز است که باید به آن توجه شود.

طرز تفکر مردم از اسلام آسیب دیده و مسخ شده است

در ادامه این نشست حجت الاسلام «محمد سروش محلاتی» به ذکر سخنانی در خصوص استاد مطهری و مسئله اصلاح دینی در حوزه اندیشه شیعی پرداخت و گفت: اعتقاد مطهری بر این مبنا بود که در جامعه اسلامی خودمان، دچار نوحی انحطاط فکری هستیم و از تفکر اصلی اسلام فاصله گرفته ایم. درک ما از اسلام ناصواب است و چون درک ما ناصواب است، عمل ما هم ناصواب می‌شود و تا زمانی که این درک و نگاه اصلاح نشود، قطعاً جامعه ما هم اصلاح نخواهد شد. اما اینکه در کجا این بدفهمی اتفاق افتاده، آن را تشخیص نمی‌دهیم. این مسأله را در فهم استاد مطهری بسیار گسترده می‌توان دید. به گفته مطهری، باید اعتراف کنیم که حقیقت اسلام در روح ما نیست و این فکر در مغزهای ما مسخ شده است. توحید ما، نبوت، امامت و ولایت ما مسخ شده است. تمامی دستورهای اصولی اسلام در فکر ما تغییر شکل داده و اصولی همچون صبر، زهد، تقوا، توکل و غیره همگی به صورت مسخ شده در ذهن ما موجود است و کسی که چنین تفکری داشته باشد، قطعاً انگیزه قوی پیدا می کند و هر مسئله ای را از این زاویه مطرح می کند که ما با یک اسلام معکوس و وارونه در جامعه خود مواجه هستیم. چنین نیست که مردم در جهل محض قرار گرفته باشند خطر این است که اسلام در جامعه ما هم حضور دارد و هم حضور ندارد، از اعتقادات گرفته تا مسائل اخلاقی.

وی افزود: مطهری در جایی می‌گوید طرز تفکر مردم از اسلام آسیب دیده و بلکه وارونه و مسخ شده است. دیگران را به اسلام مجرد نمی توان دعوت کرد. جامعه امروز مسلمین بزرگترین مانع تبلیغ علیه اسلام است و شهید مطهری معتقد بود، باید طرز تفکر آسیب‌دیده و مسخ شده این مردم را درباره اسلام اصلاح کرد. در اینجا باید دید در کجا نیاز به اصلاح است و راه و روش اصلاح چیست و موانع آن کدامند.

روحانیت باید به ما بگوید که علم هم در کنار دین لازم است

حجت الاسلام محلاتی در بخش دیگری از سخنان خود، یکی دیگر از عوامل انحطاط مسلمین را از دیدگاه مطهری جبر عنوان کرد و افزود: مطهری موضوعاتی را مطرح کرد که در انحطاط مسلمین موثر هستند و حتی در یکی از آن مباحث، روحانیت مطرح می‌شود و اینکه آیا روحانیت توانسته نقش خود را برای معرفی اسلام در جامعه به درستی ایفا کند، مسئله اصلاح دین شایسته این است که بحث‌های عمیق‌تری در این خصوص ارائه شود. برای مثال روحانیت باید به ما بگوید که علم هم در کنار دین لازم است. در حالی که فقط به ما گفته‌اند، فراگرفتن احکام دینی لازم است به طریق اجتهاد یا تقلید. دغدغه علم در جامعه دینی ما وجود دارد در حالی که علم یک دستور دینی است و باید برگردیم و این دستور را در جامعه خود زنده کنیم. ما قلمرو معروف و منکر را به درستی نمی‌شناسیم در حالی که در دین معروف ها و منکر ها محدود به آنچه که ما می شناسیم، نیستند.

وی افزود: جامعه به سمت و سویی پیش می رود که توقع و انتظار است که علمای ما از منظر دینی در مورد موضوعات جدید نظر دهند. مثل مسئله اصلاحات ارضی که روحانیت در زمان شاه با آن مبارزه کردند و شهید مطهری هم با آن همراهی کرده و دستگیر شدند، اما شهید مطهری تفاوتی با همه علما داشت و آن این بود که متوجه بود این جامعه نیازمند اصلاحاتی است و علماء باید تکلیف خود را با این اصلاحات مشخص کنند. برای مثال یکی از این اصلاحات، اصلاحات ارضی بود که در زمان شاه روحانیت و مراجع موضع خود را در این خصوص مشخص و با آن مبارزه کردند.

وی در پایان سخنان خود با تأکید بر اینکه شایسته است مسئله اصلاح دینی در بحث های عمیق‌تری ارائه شود، تصریح کرد: امروز بیش از هر روز دیگری نیازمند چنین تفکری هستیم و خلاء اندیشمندانی همچون شهید مطهری بیش از همیشه در جامعه احساس می‌شود.

نكته پاياني

لازم به ذكر است كه کتاب مذكور تنظیم شده پنج جلسه سخنرانی و به تعبیر بهتر درس استاد شهید آیت الله مطهری در موضوع «فلسفه تاریخ» است که در يك بازه زماني تقريباً سه ماهه از بيست و هفتم اسفند ماه سال ۱۳۵۷ تا دهم ارديبهشت ماه  سال ۱۳۵۸ به صورت جلسات هفتگی، در محل دانشکده الهیات دانشگاه تهران ایراد شده است. از آنجايي که این درس‌ها مقارن با ماههای ابتدايي پیروزی انقلاب اسلامی بوده، استاد شهید مطهري دو جلسه اول را به «‌تحلیل ماهیت انقلاب اسلامی‌» و «‌رابطه اسلام و انقلاب‌« پرداخته‌اند و در جلسات بعد نیز به تناسب موضوع مورد بحث جلسه‌، اشاره ای نيز به انقلاب اسلامی داشته‌اند. لذا نام کتاب را «انقلاب اسلامی از دیدگاه فلسفه تاریخ» انتخاب شده اگرچه بحثهای سه جلسه آخر بیشتر درباره فلسفه تاریخ بوده است.

بنابر اعلام دست اندركاران، این پنج جلسه درس، آخرین سلسله درسهای آن اسلام شناس گرانقدر بوده است. چه اينكه این معلم و متفكر بزرگ اسلامي یک روز بعد از برگزاري پنجمين جلسه از سلسله جلسات «فلسفه تاريخ» توسط گروه جاهل و جنایتکار فرقان به شهادت مي رسند؛ در حالي كه حالی که بناي اوليه اين شهيد بر آن بوده كه این سلسله درس‌ها و جلسات ادامه داشته باشد.

مطالب این کتاب، بخشی مرتبط با مباحث کتاب آینده انقلاب اسلامی ایران و بخش دیگر که در خصوص فلسفه تاریخ است مرتبط با کتابهای جامعه و تاریخ از مجموعه «مقدمه ای بر جهان بینی اسلامی» و جامعه و تاریخ در قرآن و نیز دوره چهار جلدی فلسفه تاریخ است و مانند سایر آثار آن متفکر شهید دارای نکات بديع و عمیق و بیانی رسا و روان است و در مجموع نگاه دقیقی به خواننده محترم درباره انقلاب اسلامی از دیدگاه فلسفه تاریخ و به طور کلی سنت و قانون داشتن جامعه و تحولات تاریخی می‌دهد.

تنظیم ، تدوین و ویرایش علمی این اثر توسط دکتر علی مطهری (عضو هیئت علمی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران) انجام شده است.

نظر شما
جوان آنلاين از انتشار هر گونه پيام حاوي تهمت، افترا، اظهارات غير مرتبط ، فحش، ناسزا و... معذور است
تعداد کارکتر های مجاز ( 200 )
پربازدید ها
پیشنهاد سردبیر
آخرین اخبار