بلاکچین در دیتاهای حجیم کاربرد ندارد
آقای محمدحسین کاشی، کارشناس رسانه ضمن تشبیه داستان فیلترینگ و فیلترشکنها به بحث ویروسها و ویروسکُشها گفت: «فیلترینگ دائم عملاً امکانپذیر نیست، چون با هر سطحی از دانشفنی که در اختیار صاحبان فیلترینگ باشد، بالاخره ابتکار عمل در دست کسانی است که فیلترشکن میسازند و این بیشتر یک بحث تبلیغاتی است. البته در کوتاه مدت میشود از روشهایی مثل VPN و پروکسی استفاده کرد اما مشکل اینجاست که به جاهای دیگری هم صدمه میزند و فعالیت آنها را مختل میکند. در روزهای اولیه فیلترینگ تلگرام، دسترسی به بسیاری از سایتهای دیگر هم دچار مشکل شد، چون آنها هم از همین بستر فنی و پروتکل تلگرام برای فعالیتشان استفاده میکردند. هنوز هم کموبیش این اختلالات را شاهد هستیم.»
وی در ادامه به فناوری «بلاکچین» ادعایی «پاول دوروف» هم اشاره کرد و گفت: «بلاکچین یک نوع تکنولوژی است که در حوزه ارز دیجیتال مورد استفاده قرار میگیرد. به این معنی که به صورت یک بستر خیلی بزرگ از یکسری کامپیوترهای متصل به هم در شبکه هستند. الزاماً هم نیاز نیست همه این کامپیوترها سرور باشند. در این ارتباط و فعالیت، اتفاقهای مختلفی رخ میدهد. مثلاً بلاک جدید تشکیل میشود. همه اطلاعات در همه آن کامپیوترها ثبت و ضبط میشوند؛ مثلاً اینکه یک کامپیوتری به این شبکه اضافه شود یا از آن کم شود. یک چیزی شبیه یک دفترِکل که همه چیز در آن نوشته میشود با این توضیح که این دفترِکل در اختیار همه است. مثال ملموستر این است که استاد در کلاس یک مطلبی را روی تخته مینویسد و همه شاگردان از تخته عکس میگیرند. بعد که استاد تخته را پاک میکند آن مطلب هنوز وجود دارد. بلاکچین هم اینگونه است. در همه کامپیوترها تصویری یا ایمیجی از آن وجود دارد. حالا ادعای آقای دوروف که گفته، این کار را میکند، بیشتر یک تبلیغات است. چون بلاکچین در حوزه محاسبات عددی و بحث محاسبات مادی و ارز دیجیتال کاربرد دارد و در معادلاتی که دیتای حجیم وجود دارد استفاده از بلاکچین به سادگی امکانپذیر نیست. در تلگرام هم با دیتاهای حجیم مثل فایلهای صدا، تصویر و ویدیو روبهرو هستیم. یک تعداد زیادی کامپیوتر متصل به هم برای این کار نیاز است. اگرچه پشت قضیه تلگرام، آمازون و گوگل هم هستند اما به نظر نمیرسد آنها هم حاضر شوند برای تلگرام این ریسک را انجام دهند. به نظر میرسد در مقیاس آزمایشگاهی قابل پیادهسازی است اما در مقیاس تجاری خیر.
الزام به خدماترسانی مهمتر از رفتن تجربه روسیه در فیلترینگ تلگرام بحث بعدی ما با آقای کاشی بود. وی گفت: «در روسیه به این دلیل که مردم از ارائهدهندههای وب متعددی استفاده میکنند محدودکردن تلگرام در اوایل به راحتی امکانپذیر نبود چون مردم از کانالهای مختلفی به اینترنت وصل میشوند و از یک کانال واحد کنترل نمیشوند. در روسیه نمیشود با قطعیت گفت که فیلترینگ تلگرام موفق بوده است اما به هرحال تأثیر خودش را به اندازهای گذاشته است. یک بار اضافی هم اگر به تلگرام تحمیل شود که مردم نتوانند به راحتی فایلهایشان را انتقال دهند، خودش نارضایتی به دنبال خواهد داشت.»
کاشی در ادامه گفتوگو بحث فیلترینگ را بیشتر از اینکه فنی بداند حاکمیتی و اجتماعی دانست و معتقد بود این اتفاق فیلتر بهتر بود مرحله به مرحله انجام میگرفت. مثلاً در یک مرحله سازمانها و دولت و خدمات از تلگرام خارج میشدند و الزام میشدند در این مدتی که از تلگرام کوچ کردند در پیامرسانهای داخلی فعال شوند و به مردم همان خدمات و سرویسهای قبلی را به صورت کامل ارائه دهند، این حتی از رفتن هم مهمتر بود. متأسفانه این کار انجام نشد و آنها هم به صورت نمادین کانالهای اطلاعرسانیشان را قطع کردند، اما همه میدانیم و میبینیم که کانالهای نیابتی هنوز کار میکنند.
اشاره بعدی کاشی به موضوع کسب و کارها بود. به باور این کارشناس رسانه، میشد این پروسه نیز یکباره نباشد و چندماه طول بکشد، در مرحله نخست دولتیها میرفتند بعد از آن به خصوصیها بستر داده میشد و حتی یک ماهی هم کار میکردند، بعد اگر نتیجه رضایتبخش بود ادامه میدادند. این شکلی یک اقدام ایجابی سخت بود، اگرچه میگویند از ماهها قبل تذکر داده بودیم. فیلترینگ یکباره، بیشتر باعث شد داخلیها تضعیف شوند. شما اگر یک سیلبند را یکباره باز کنید، آب آن مسیلهای کوچک را هم با خودش میبرد و الان به نظرم این اتفاق افتاده است.
هشدار نسبت به استفاده از تلگرام بدون فیلتر
گفتوگوی بعدی ما در باب بحثهای فنی فیلترینگ تلگرام و امکان آن با آقای سامان نجفی، مدیر سایت سایبربان بود. نجفی توانایی ما در نحوه فیلترینگی که مدنظر قوهقضائیه است را از لحاظ فنی در هالهای از ابهام میداند و افزود: « بهخصوص در مورد تلگرام که قبل از ما در روسیه نیز اتفاق مشابهی افتاده بود و با توجه به چالشهایی که دولت روسیه با آن برخورد کرد، نمیشود نظر قطعی داد ولی در حال حاضر باید یکسری زیرساختها برای این موضوع فراهم شود. بهویژه که تلگرام با هزینههای بسیار، خودش را به سرویسهای بزرگ جهانی مثل آمازون و گوگل متصل کرده است. طبق شنیدهها تلگرام، سرورهای آمازون را در اختیار گرفته است و گوگل هم در یک زمینههایی به تلگرام کمک میکند. مشکل روسیه هم همین بود چون یکسری از سرویسهای داخلیشان به مشکل برخورده بودند. پس این مبهم است وقتی حتی درباره روسیه هم این توانایی در هالهای از ابهام است.»
وی در ادامه دستور فیلترینگ تلگرام، به نحوی که با هیچ فیلترشکنی قابل دسترس نباشد را از این باب درست دانست که اگر قرار باشد تلگرام در داخل فیلتر شود ولی با فیلترشکن در دسترش باشد عملاً اتفاقی نیفتاده است.
نجفی در ادامه به بحث بلاکچین نیز ورود پیدا کرد و گفت: « بلاکچین تا این زمان تجربه نشده است و قبل از این هم ترامپ ادعای مشابهی کرده بود که اگر ایران بخواهد از فیلترینگ گسترده استفاده کند ما از اینترنت ماهوارهای و بالنی استفاده میکنیم، اما به صورت کلی نمیشود آن را مردود اعلام کرد. در حال حاضر نیز بیشتر بار روانی دارد و با طرح آن بیشتر به دنبال بیاثرکردن اصل موضوع هستند. طبق آخرین اخبار خود بلاکچین هم در مرحله آزمایش است و در جایی امتحان نشده است. از حوادث دیماه سال گذشته این ادعا مطرح بود و دوروف ادعا کرد طی دو ماه این فناوری را به ایران میآورد اما تا حالا که سه ماه گذشته اما این اتفاق هنوز نیفتاده است.»
او همچنین به سوءاستفادههای زیادی که از این قضیه شده است نیز اشاره کرد و گفت: « چه در روسیه و چه در ایران نرمافزارهایی که تحت عنوان تلگرام بدون فیلتر توزیع میشوند باعث سوءاستفاده شده است و خیلی از افراد قربانی آن شدند. لازم است نهادهای متولی ورود مجددی به این موضوع داشته باشند و اجازه ندهند مردم تحت این عنوان اسیر حملات بدافزاری یا جاسوسی شوند.»
صحبت پایانی ما با نجفی، به راهکارها اختصاص یافت. وی با تأیید صحبتهای آقای آذری جهرمی که گفته بود صرفاً بحث فیلترینگ به تنهایی راهگشا نخواهد بود افزود: « علاوه بر فیلترینگ به مباحثی مثل آگاهسازی عمومی و جایگزینی نرمافزارهای جذاب و پرکاربرد نیز نیاز داریم. به هرحال استفاده از پیامرسانها نیاز روز مردم است. در کنار فیلترینگ باید اقداماتی هم به موازاتش انجام شود تا این فیلترینگ مؤثر باشد. مردم باید به این آگاهی برسند که فیلترینگ در وهله نخست به نفع خود آنهاست. تلگرام در ابتدا به نظر میرسید فقط یک پیامرسان معمولی باشد اما الان به یک غول بیشاخ و دمی تبدیل شده است که برای امنیت ملی ما هل من مبارز میطلبد. این موضوعات نیاز به زمان دارد و چیزی که تا الان دیدیم، طبق گفته آقای عبدالصمد خرمآبادی، معاون دادستان کل کشور، فیلترینگ در کشور ما با قطعیت موفقتر از فیلترینگ در روسیه بوده است. نکته این است که درست یا غلط این اتفاق افتاده است و الان فصل دامن زدن به اختلافات نیست. همه باید کمک کنند این فیلترینگ اتفاق بیفتد و چالشهایش کمتر شود و مردم را با آن همراه شوند. بحث فیلترینگ هم از نظر دانش فنی جای کار بیشتری دارد. نقطه ضعفهایی داریم که فائق آمدن بر آنها به زمان نیاز دارد.»
منبع: صبح نو