بر اساس این طرح قرار بود دانشگاه تهران از چهار جهت تا خیابانهای انقلاب، بلوار کشاورز، کارگر و وصال شیرازي توسعه پیدا کند و این امر نیازمند تملک محیطهای مسکونی، تجاری، اداری و فرهنگی با صرف هزینه قابل توجهی است.
توسعه دانشگاه تهران یکی از طرحهایی است که با گذشت 20 سال از آغاز آن، آثار اجتماعی و فرهنگیای داشته که این روزها با طرح مجدد این موضوع سر باز کرده است، مسئلهای که طی ماههای اخیر محلی برای گفتوگوهای چالشی با حضور موافقان و مخالفان آن بوده است.
دانشگاه تصرفآفرین
تیرماه 96 بود که روابط عمومی دانشگاه تهران در اطلاعیهای از تصویب نهایی نقشه طرح توسعه دانشگاه تهران تحت عنوان «شهر دانش، دانشگاه کارآفرین، سبز و هوشمند» توسط هیئت امنای این دانشگاه خبر داد.
یک ماه قبل نيز رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران طرح توسعه دانشگاه تهران را به دلیل وجود 117 بنای تاریخی داخل محدوده، یکی از پربحثترین و مهمترین طرحهای مداخله در مرکز شهر تهران دانست.محمد سالاری در نشست بررسی طرح توسعه دانشگاه تهران، طولانی شدن زمان اجرای طرح توسعه دانشگاه تهران را شاهدی بر مشکلات اصلی آن برشمرد.
وی با تأکید بر این که راهبردهای این طرح باید نسبت به مؤلفه زمان، مکان و نیازهای بهروز خود بررسی شود، بازنگری جدی آن توسط مشاوران و متولیان را ضروری خواند.
رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر با اشاره به اهمیت سیاسی، اجتماعی و علمی دانشگاه تهران و محدوده طرح توسعه آن، مطالعات اولیه را بسیار ضعیف و ناکافی دانسته و فرآیند پراشکال تصمیمگیری و تصویب این گونه طرحها بدون در جریان گذاشتن برخی از مدیران مسئول را از معضلات مدیریتی کشور اعلام کرد.
بیتوجهی به نوع کاربریها
در ادامه این نشست رئیس پژوهشکده هنر و معماری، خاطر نشان کرد مهمترین اتفاقات سیاسی و فرهنگی چند دهه اخیر در این منطقه رخ داده است.
امیر منصوری از تغییر کاربری کتابفروشیهای خیابان انقلاب، که نماد فعالیتهای فرهنگی، اجتماعی هستند، انتقاد و تصریح کرد: «عدم توجه به کاربریها و مطالعه درست برای طرح توسعه دانشگاه تهران، مخالفت بعضی از مدیران ارشد شهری، نادیده گرفتن حقوق مردم، بیتوجهی به نوع کاربریهای مهمترین بنگاههای اقتصادی و فرهنگی در منطقه 6 و تصمیمگیری مدیران بدون مطالعه و دقت درست در تصویب طرحهای مهم از مشکلات اساسی طرح توسعه دانشگاه تهران به شمار میروند.»
معاون دانشگاه تهران و رئیس سازمان سرمایهگذاری این دانشگاه هم آذر ماه 96 آمار دقیق املاکی که در این طرح به تملیک دانشگاه تهران درآمده را ٦٤درصد اعلام و تأکید كرد: «٣٨درصد باقیمانده از نظر ارزش مالی تقریباً معادل همان ٦٤درصد و حتی بیش از آن نیازمند جذب منابع مالی و اعتبارات هستند، چراکه این ٣٨درصد املاک اعیانی، تجاری و بخشی از کاربریهای دارای سرقفلی را شامل میشوند.» علی محقر، در نشست بررسی طرح توسعه دانشگاه تهران، گزارشی از نحوه تخصیص اعتبارات در دهههای گذشته ارائه کرد و افزود: از وام ٢٠٠میلیون دلاری که در دولت اصلاحات به این طرح اختصاص یافته، ١٥٧میلیون دلار در نهایت دست دانشگاه تهران را گرفته است.
در جستجوي دانشبنیانها
بر اساس اعلام نظر مسئولان دانشگاه تهران ادامه این پروژه و تملک باقیمانده اراضی به اعتباری معادل همان فاز یک و حتی بیش از آن نیازمند است.
اين در حالي است كه اين پروژه با ابهامات جدي مواجه است. از نقاط ابهام این طرح پیشبینی استقرار 4هزار تا 5هزار شرکت دانشبنیان (که بهعنوان شرکتهای خصوصی ثبت میشوند) در این محدوده است.
همچنین مشخص نیست برآورد این تعداد از شرکتهای دانشبنیان بر اساس چه مطالعاتی صورت گرفته و آیا چنین تقاضایی وجود دارد؟از سوي ديگر پردیس مرکزی دانشگاه تهران در فهرست پیشنهادی ایران بهمنظور ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد و تاکنون اقدامات اولیه توسط سازمان میراث فرهنگی در این زمینه صورت گرفته است.
نهاد آموزشي يا نهاد زورگو
آیا ضرورت خودکفایی مالی دانشگاه تهران، مجوز اعمال هرگونه سازوکار و روشی برای درآمدزایی را صادر میکند؟ دانشگاه تهران باید این مهم را مشخص کند که میخواهد بهعنوان یک نهاد آموزشی، فرهنگی به فعالیت خود ادامه دهد یا به بنگاهی اقتصادی آنهم در سطح بازار عام املاک و مستغلات تبدیل شود.
دانشگاه تهران بر اساس اين طرح تمام شهروندان ساکن در محدوده را وادار کرده خواستههای از پیش تعیین شده آن را بپذیرند و كارشناسانش قیمتهایی بسيار پايين براي خريد ملك آنها در نظر گرفتهاند.
اكنون مسئولان دانشگاه باید قبل از ادامه اين طرح به عواقب آن بيشتر بیندیشند.