ايزد مهرآفرين
تا به امروز شلوغترين سانس نمايش فيلم در پرديس ملت بيشك براي فيلم مهم و جسورانه ابراهيم حاتميكيا «به وقت شام» بود؛ شبي شلوغ و پرهيجان كه هم اكثر مخاطبان از ديدن اين فيلم به وجد آمدند و هم اينكه نشست رسانهاي اين فيلم به يكي از داغترين نشستهاي فيلمها تبديل شد، با حرفهايی از جنس ابراهيم حاتميكيا.
به وقت شام نقطه عطفي در سينماي ايران محسوب ميشود كه در اين نقطه عطف مرزهاي تكنيكي، ساختاري و موضوعي سينماي ايران نسبت به آنچه تاكنون بوده، رو به جلو پيشروي مينمايد. حاتمي كيا در به وقت شام از طريق اثري بزرگ و در قالب درامي نفسگير، به خوبي جريان داعش و طيفهاي مختلف آن را به تماشاگر شناسانده و اهميت مبارزه با آن را گوشزد ميكند. این فيلم در بيان جنايات داعش زباني جهاني را برگزيده و به جاي شعار، ماجرايي را به تصوير ميكشد كه عين سينماست و به لحاظ مضمون و ساختار، هر فرد آزادهاي در جهان فارغ از دين و مليت ميتواند با آن احساس همذاتپنداري كند.
حاتميكيا در ابتداي اين نشست با بيان اينكه در سال 65 اولين فيلمش را مصادف با عمليات كربلاي5 ساخته بود، گفت: خيلي در آن زمان به من سخت گذشت و وقتي فيلم تمام شد بعضي عوامل به منطقه رفتند و شهيد شدند. «بهوقت شام» را هم سرباز نظام ساخته است. از شما ميخواهم من را نيز هنوز سرباز بدانيد، چراكه همچنان دلم به احوال دوران جنگ ميتپد.
اين كارگردان در مورد جلوههاي ويژه فیلمش گفت: اين توانايي بچههاي ماست، يك دلار براي اينكه قسمتي از آن در خارج ساخته شود خرج نكردم و ترجيح دادم فيلم ضعيفتر باشد ولي همه كارهاي آن را جوانان ايراني انجام دهند.
اصلاً داعشيان را ابله نشان ندادم
وي با اشاره به اينكه از تمام عوامل خواسته است فيلمهاي گرفتهشده توسط داعش و جنايات آنها را تماشا كنند، گفت: داعش تركيبي كه دارد بهشدت اگزجره است. من بين آنها زندگي نكردم براي همين سختترين كار براي من در اين فيلم اين بود كه يك ايراني بتواند با داعشيها ديالوگ برقرار كند. حاتميكيا در مورد معذوريتهايش در اين فيلم گفت: ما معذوريتهاي مختلفي براي نشان دادن رزمندگان مدافع حرم داشتيم و در مظلوميتشان همين بس كه هنوز هم نميتوان در مورد آنها چندان صحبت كرد. وي ابراز کرد: داعشيان فرم پستمدرن به خود گرفتند و به فيلمهايي مانند فيلم مد مكس علاقه دارند و من در فيلم غلو نكردم و اصلاً داعشيان را ابله نشان ندادم.
اين كارگردان در مورد نمايش اين فيلم در زماني كه داعش در عراق و شام وجود ندارد، گفت: داعش امروز زمين را از دست داده و در كشورهايي مثل ليبي بهنوعي ديگر رفتار ميكند. من خيلي دوست داشتم اين فيلم بهسرعت آماده شود براي همين فيلمي را كه 2هزارو400 پلان داشت تنها در چهار ماه ضبط كرديم. پس از حمله مجلس بايد دانست كه بايد در مورد اين گروه و تفكرشان بيشتر حرف زد. دوست دارم اين فيلم در هر جاي دنيا نمايش داده شود. من خيلي به جشنواره فكر نميكنم چراكه ميبينم برخي از فيلمسازان جوان در دو جشنواره كه شركت ميكنند و برايشان دست زده ميشود محو ميشوند، در حالي كه بهنظر من بهتر است براي سرزمين خودشان فيلم بسازند نه جشنواره و من هم براي جشنواره فيلم نميسازم.
به من طعنه ميزدند كه «چرا نميروي در سوريه فيلم بسازي؟»
حاتميكيا اين موضوع را كه قهرمانانش در فيلمهاي جديد او خيلي باورپذير نيستند و براي نسل جديد شعاري هستند، نادرست دانست و گفت: من با جوانان نهفقط ايراني كه در قسمتهاي ديگر دنيا ارتباط دارم، در ضمن من نميتوانم وقتي ميبينم بعد از40 سال همه پرچمها را به زمين مياندازند بهراحتي آن را نگه دارم. در همين جشنواره سال پيش به من طعنه ميزدند كه «چرا نميروي در سوريه فيلم بسازي؟»، اف بر اين زبان. شرايط آنقدر پيچيده شده است كه من نميتوانم براي جايي كه دلم ميتپد يعني حرم حضرت زينب(س) بيشتر از يك پلان كوتاه چيزي نشان دهم.
وي با تأييد شباهت اين فيلم با سينماييهاي آخرالزماني هاليوود گفت: همانطور كه گفتم داعشيان تكنيك را در بالاترين حد و بدويترين فرم بهسبك پستمدرنیسم دوست دارند.
اين كارگردان راجع به محتواي اين سينمايي گفت: دوست دارم در فيلمهايم اميد به جوانان امروز را نشان دهم. من تحقيقات زيادي راجع به مدافعان حرم انجام دادم و حتي كنار شهداي سربريده بودم اما در زماني كه تدمر در دست داعش بود به آنجا رفتم تا شرايط را بهتر درك كنم. در مورد پيشنهادي كه در مورد ساخت فيلم سانچي به من شده است نيز بايد بگويم خودم در كشتي كار كردم ولي هنوز نميتوانم در مورد ساختش جواب قطعي دهم.
سعي كردم فيلم خشن نسازم
حاتميكيا در مورد سكانس بريدن سر اسیران گفت: در سكانس سر بريدن كه رسيد بايد بگويم خشنترين صحنههاي زندگيام بود اما چه كنيم كه اين خشونت را در موبايلها ديده بوديم. من سعي كردم فيلم خشن نسازم. داعشيها براي من هر كدام كاراكتر خاصي دارند و تمام داعشيهاي اين فيلم از شيخ تا آن زن امريكايي مابهازاي واقعي داشتند.
وي با تكذيب اين موضوع كه ميخواسته از مرحوم هاشمي رفسنجاني فيلم بسازد، گفت: من دوست دارم فيلم گزارش يك جشن پخش شود و شرمم ميآيد و خجالت ميكشم كه از جاهايي فشار ميآوردند كه اين فيلم اكران نشود.
خزاعي نيز با اعلام اينكه ما همه عوامل، اين فيلم را به خانوادههاي مدافع حرم تقديم كردهايم، گفت: در مورد توليد اين فيلم پارسال همين موقعها بود كه با آقاي حاتميكيا جلسه گذاشتيم و برآوردمان 18ماه پيشتوليد، توليد و پستوليد بود اما با كار شبانهروزي و كار جهادي حتي در نوروز سر كار رفتيم. بايد بگويم امكانات هم خيلي سخت در اختيار ما بود و هواپيما را هم بعد از 20 جلسه مذاكره تنها دو روز در اختيار ما قرار دادند. برخي اشكالاتي كه در فيلم ميبينيد بهخاطر نبود امكانات است. در مورد هزينههاي اين فيلم هم بايد بگويم من شخصاً فكر ميكنم نتيجه كار مهم است. اين تهيهكننده در مورد اكران جهاني آن گفت: بخش بينالملل اين فيلم را با زيرنويس انگليسي آماده ميكنم. نظراتي كه از شما ميگيریم متوقع ميشويم كه در اكران جهاني جديتر باشيم.
وي در مورد اتهام برخي تهيهكنندگان در مورد روند جشنواره براي اهدای جايزه به فيلم بهوقت شام گفت: زماني كه من دبير جشنواره بودم نيز اين صحبتها در مورد برخي فيلمها زده ميشد. فيلم بهوقت شام البته فيلم متفاوتي است ولي اصلاً اين نوع گمانهزنيها درست نيست. چرا اينهمه هجمهها به فيلمي وارد ميشود كه برخي شاخصهها را دارد؟ سؤال من اين است كه ميشود فيلم ضعيف با شاخصههاي ضعيف وارد جشنواره شود؟ ما همچنان مورد نقد قرار ميگيريم و البته اين نقدها در مورد ما بيشتر است. بهجاي اينكه خوشحال شوند سازماني از سينماييها حمايت ميكند فقط بهخاطر اينكه اوج از اين فیلم سينمايي حمايت ميكند ما را زير سؤال ميبرند.