اهميت توليدات روستايي وعشايري درامنيت غذايي كشور ازجمله مواردي است كه سبب شده تا رسيدگي وحل مشكلات آنهاهمواره مورد توجه قرار گيرد . دراين ميان سكونت بيشتر روستاييان در روستاها ايجاب مي كند كه ساخت مسكن محكم در دستور كار مسئولان قرار بگيرد. درحالي كه دراين چند سال سعي شده تا مسكن روستاييان دراستانهاي مختلف كشور نوسازي شود با اين وجود ، آمارها نشان مي دهد كه تنها كمترازنيمي ازاين مكانها نوسازي شده اند موضوعي كه موجب شد تا مدیرکل مسکن روستایی بنیاد مسکن کشوراعلام كند:«با تمام اقداماتي كه دراين زمينه انجام گرفته است تنها 39 درصداز سکونت گاههای روستایی مقاوم سازي شده است.»
*******
طبق آمارهاي جهاد كشاورزي ، در حال حاضر ۹۵ درصد از تولیدات کشاورزی و تامین غذای مورد نیاز مردم توسط روستاییان انجام می شود و از این میزان بالغ بر ۶۷ درصد محصولات به کلان شهرها انتقال می یابد برهمین اساس توجه به روستاها و خدمات رسانی به روستاییان باید بیش از پیش در مرکز توجه قرار گیرد.
دراين ميان نيازهاي هاي اصلي روستاييان،مسكن از جمله عوامل مهمي به شمار مي رود كه مي تواند نقش مهمي در سكونت روستاييان ايفا كند، لذا اين مهم مي طلبد تا در خصوص ساخت وسازمسكن مناسب كه داراي استانداردهاي لازم خصوصا در بحث استحكام ، دقت لازم به عمل آيد .
يكي از كارشناسان مسكن روستايي دراين رابطه مي گويد:«با توجه به نقشروستاييان وعشاير در زمينه توليدات دامي وگياهي لذا اين مهم مي طلبد تا در زمينه رفع نيازهاي آنها اقدام اساسي انجام شود.»
رضا معين پور مي افزايد:«با وجود اينكه اقداماتي خوبي در زمينه نوسازي واستحكام خانه هاي روستايي برداشته شده است ، اما طبق آمارها، تنها39 درصد سکونتگاههای روستایی کشورمقاوم سازی شده وجاي دارد كه هرچه زودتردرزمينه نوسازي آنها قدم هبي مثبت تري برداشته شود.»
فرسودگي 61 درصد مسكن روستايي
درحال حاضر دو میلیون و ۱۰۰ هزار مسکن مقاوم روستایی وجود دارد که این رقم تنها ۳۹ درصد از کل واحدهای روستایی را شامل میشود.
مدیرکل مسکن روستایی بنیاد مسکن کشوربا اشاره به اينكه تا سال ۱۴۰۵ بايد تعداد واحدهای مقاوم به ۵۰ درصد برسد، دراين خصوص مي گويد:« داد خانوارهای روستایی شش میلیون و ۵۵ هزار خانوار است که نشان میدهد با کسری ۶۸۰ هزار واحد مسکونی روستایی مواجهیم.
حمیدرضا سهرابی مي افزايد:«همچنین تا ۱۴۰۵ بالغ بر ۹۵ هزار ازدواج در روستاها انجام میشود که لزوم تولید ۷۷۰ هزار واحد مسکونی روستایی را نشان میدهد.»
وي ادامه مي دهد:« اين مهم ايجاب مي كند تا گام هاي خوبي دراين زمينه انجام بگيرد .»
اين درحالي است كه در حال حاضر پنج میلیون و ۳۷۱ هزار واحد مسکن روستایی در کشور وجود دارد که ۶۱ درصد آنها از دوام و کیفیت مناسبی برخوردار نیستند وبايد هرچه زودتر نوسازي شوند .
بااين وجود برخي مشكلات وموانع ازجمله ، ناتوانی در بازپرداخت وام، شرایط نه چندان آسان دریافت این تسهیلات، ناآگاهی از امکان دریافت وام و احساس نیاز نکردن به مقاومسازی خانههای روستایی، مهمترین عواملی است که باعث شده خیلی از روستاییان، نسبت به دریافت وام مسکن روستایی، تمایل چندانی نداشته باشند.
يكي از كارشناسان حوزه شهری مي گويد:« با وجود تصویب قانون احیای بافتهای فرسوده، ارائه بستههای تشویقی به مالکان ساختمانهای فرسوده و سرمایهگذاران حوزه مسکن و همچنین اطلاعرسانیهای گسترده، بافتهای فرسوده در کلانشهرها به سمت نوسازی حرکت کرد، اما چنین مکانیسم مشخصی برای نوسازی بافتهای فرسوده روستایی وجود ندارد و همچنان بیشتر ساخت و سازها در روستاها به شکل سنتی و با بیکیفیتترین مصالح ممکن انجام میشود.»
حسن شفيع مي افزايد:« مجموع این شرایط موجب شده که به عقیده پاکساز، هیچ چشمانداز روشن و برنامه راهبردی برای نوسازی و مقاومسازی بافتهای فرسوده روستایی در آینده هم وجود نداشته باشد.»
به گفته وي ، به دلیل نبود برنامه مشخص برای نوسازی بافتهای فرسوده روستایی، کسی از بنیاد مسکن یا بخشداریها، گزارشی از روند نوسازی بافتهای فرسوده نمیخواهد، طوری که حتی کسی انتظار ندارد نهادهای مسئول بر روند ساخت و سازهای روستایی، نظارت کنند.
كمربند زلزله تهديدي براي خانه هاي سست وفرسوده
وقوع زلزله هاي پي در پي دراستان هاي كشور سبب شدتا بار ديگر بحث فرسودگي خانه ها مورد توجه قرار بگيرد چرا كه اينگونه مكانها در برابر كوچكترين لرزشي نامقاوم بوده وبه سرعت فرو مي ريزند.
پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله دراين خصوص مي گويد:« بیشتر شهرهای کشور در مناطقی قرار دارند که خطر وقوع زلزله با قدرت بالا در آنها زیاد است.»
مهدی زارع مي افزايد:« اما در پهنه جغرافیایی کشور مناطقی هم هستند که کمخطرتر از دیگر نقاط زلزلهخیز محسوب میشوند و میتوان از آنها بهعنوان «مناطق سفید» زلزله نام برد.مناطقی که احتمال وقوع زلزلههایی با قدرت بالای 6ریشتر در آنها در بازه زمانی حتی هر 3هزار سال یکبار است و از این مناطق میتوان بهعنوان مناطقی برای سرمایهگذاریهای صنعتی و یا انتقال پایتخت و مراکز حساس کشور به آنها نام برد.»
وي با اشاره به اينكه با اشاره به اینکه مناطق کمخطر از نظر زلزله در کشورمان عمدتا مناطقی هستند که کسی در آنها زندگی نمیکند، ادامه مي دهد:« منطقه کویر لوت یا کویر مرکزی ایران جزو مناطقی هستند که لرزه خیزی کمی دارند و کسی هم در آنجا زندگی نمیکند. اما نوار سنندج - سیرجان ناحیهای است که شامل استان اصفهان، سنندج، اراک و همدان میشود که از لرزهخیزی پایینی برخوردار است، همچنین ناحیه جنوب اهواز به سمت آبادان و خرمشهر نیز همین وضعیت را دارد اما بقیه مناطق ایران جزو مناطق پرلرزه هستند.»
به گفته زارع، در نقشه کشورمان، 78درصد شهرها را شهرهای «لرزان» با خطر نسبی بالا تشکیل میدهند که در مناطق با ریسک خطر زیاد هستند. با وجود این خطر زلزله در این شهرها هم متفاوت است؛ مثلا ممکن است در یک منطقه، زلزله 6ریشتری تعداد کشته و خرابی بالایی داشته باشد اما در منطقه دیگری زلزله 7ریشتری تعداد کشته و خرابی کمتری به بار بیاورد.
اين كارشناس زلزله مي گويد:» 120گسل خطرناک در کل ایران وجود دارند. همچنین چند سامانه گسلی در کشور داریم که یک سامانه گسلی از مرز ایران و عراق در مریوان آغاز میشود و تا شمال بندرعباس ادامه پیدا میکند که طولانیترین سامانه گسلی کشورمان است. گسل بعدی گسل مکران است که در ساحل دریای عمان و در جنوب شرقی کشورمان واقع شده و زلزلههای 8ریشتری در آن اتفاق میافتد (7آذر 1324وقوع زلزله 8.2ریشتری)که احتمال وقوع زلزلهای با شدت 9ریشتر هم در آن وجود دارد. گسل بعدی گسل قطر - کازرون است که دارای چند قطعه ازجمله گسلهای برازجان، کنارتخته، کازرون و دناست که این گسل تغییراتی را در کف خلیجفارس ایجاد کرده است.»
اين اظهارات درحالي است كه سست وناايمن بودن بسياري ازسازه ها
در كشور خصوصا مناطق روستايي مي تواند در زمان وقوع كوچكترين لرزشي فروريخته وآمار تلفات را دراين مناطق به شدت افزايش دهد.
مقاوم سازی تنها 39 درصد سکونتگاههای روستایی
درحالي كه درسالهاي اخير سعي شده تا مقاوم ونوسازي خانه هاي روستايي به طور ويژه در دستور كار قرار بگيرد.
مدیرکل مسکن روستایی بنیاد مسکن کشور دراين خصوص مي گويد: «در حال حاضر با اعتباراتی که به بخش مسکن روستایی اختصاص یافته میزان مقاوم سازی سکونتگاههای روستایی 7 درصد در سال 84 به 39 درصد در سال 95 رسیده است. »
حمیدرضا سهرابی با تشریح وضعیت مقاوم سازی و تاب آوری سکونت گاههای روستایی در برابر سوانح طبیعی مي افزايد:« این موضوع در راستای تحقق سیاستهای اقتصاد مقاومتی، علاوه بر حفظ سرمایههای ملی و کاهش بار مالی دولت پس از بروز حوادث، تامین امنیت جانی و مالی روستاییان و کمک به توسعه و اشتغال مناطق دور افتاده و محروم، موجب ارتقاء کیفیت زندگی و تمایل به ماندگاری در روستاها می گردد که می تواند زمینه تامین امنیت غذایی کشوروخودکفاییرا فراهم سازد .»
وام نوسازي با سود 5درصد
با توجه به اينكه نوسازي خانه هاي روستايي يكي از مسائل مهم براي توسعه كشوربه شمار مي رود لذا يكي از كارهايي كه مي تواند موجب رونق نوسازي شود دراختيار قرار دادن وام با بهره كم است .
رییس حوزه بانک ملی شهرستان سبزواربه عنوان يكي از مناطقي كه به شدت نيازمند نوسازي است دراين خصوص مي گويد:«با عنايت به سیاستهای ابلاغی فعلا تسهیلات مقاوم سازی خانه های روستایی به مبلغ 18 مليون تومان و نرخ ١٨ درصد است که با كمك دولت 1٣ درصد سود درتعهد دولت می باشد و متقاضیان فقط ٥ درصد سود را پرداخت مي كنند که این مهم با معرفی بنیاد مسکن و براي خانه هایروستاییانجام مي پذيرد.»
محمد عوضوردیمقدم مي افزايد:«لذا متقاضيان مي توانند براي دريافت اين تسهيلات، با داشتن مدارك به شعبات اين بانك مراجعه واقدام به دريافت تسهيلات كنند.»