كاهش بارش ها درسال آبي جاري سبب شده تا 27 سد کشور کمتر از 30 درصد حجم خود ذخیره آب داشته باشند

ساز ناکوک بارش ها براي کنسرت خشکسالي 97

درحالي كه تا چند سال پيش بارشها از اوايل پاييز آغاز وتا اواخر زمستان به اوج خود مي رسيد ،اما با آغاز سال آبي جديد بارشي در سال جديد مشخص شد كه امسال بايد شاهد كمترين ميران بارشها باشيم موضوعي كه موجب شده تا به گفته كارشناسان گرمترين پاييز وزمستان تاريخ را تجربه كنيم . هرچند با گرم شدن هوا شاهد زمستاني بهاري در اكثر استانهاي كشور هستيم ، اما اين مهم خود نشانه اي دال براين است كه بهار وتابستان سال آينده با كاهش شديد آب وگرماي شديد در بيشتر استانهاي كشور از جمله بوشهر، فارس، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری و ایلام روبروهستيم موضوعي كه مي طلبد تا مسئولان براي سپري كردن بحران بي آبي تمهيدات ويژه اي را بكار برند.

نويسنده: محمدرضا سوري

درحالي كه تا چند روزديگراولين ماه زمستان را سپري مي كنيم وضعيت اسفناك بارش ها در اكثر استانها نشان مي دهد كه در سال آبي جديد يكي از بحراني ترين شرايط براي وضعيت آب كشور رقم مي خورد كه اين مهم به شدت مي طلبد تا مديران براي خروج از بحران اقدام به برنامه ريزي كرده تا بتوان اين مشكلات را پشت سر گذاشت . بررسي ها نشان مي دهد ،بحران بارشها حتي به استانهايي كه از لحاظ بارندگي پر بارش هم بوده اند رسيده كه اين مهم عملا زنگ خطر بحران بي آبي را براي بيشتر استانها در سال آينده رقم خواهد زد.

كاهش بارندگي 80درصدي در5استان كشور

درحالي كه تا دو دهه قبل وضعيت بارشها در اكثراستانهاي كشور در حد بسيارخوبي بود ، اما با تغييرات شرايط اقليمي وگرم شدن آب وهواي در اكثر مناطق جهان ايران نيز از اين قائده مستثني نشد وعملا دچار بحران كاهش بارندگي ها شد. رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی با اشاره کمبود ۳۱ درصدی بارش کشور از ابتدی سال آبی جدید مي گويد:« از ابتدای مهر تا تاریخ ۴ آذرماه، پنج استان قم، اصفهان، خراسان جنوبی، مرکزی و یزد بیشتر از ۸۰ درصد کمبود بارش داشتند.»

شاهرخ فاتح مي افزايد:« از اول مهرماه ۹۶ تا پایان ۴ آذرماه در کل کشور ۲۰.۷ میلی‌متر بارش داشتيم ، این در حالی است که بارش بلندمدت کشور در این بازه زمانی ۳۰ میلی‌متر برآورد شده است، بنابراین بارندگی امسال در مقایسه با بارش بلندمدت، ۳۱ درصد کاهش دارد.»

بحران خشكسالي

با وجود اينكه بيشتر بارشها در استانهاي مختلف كشور از پاييز آغاز واوج آن تا اواسط زمستان است ، اما كاهش بارندگي دراستان هاي پر بارش ونباريدن بارشها در ساير استانها عملا زنگ خطر را به صدا در آورد . رئیس پژوهشکده اقلیم‌ شناسی با اشاره به شرايط بد بارشها درفصل پاييز وادامه اين روند دراولين ماه زمستان مي گويد:«درحالي احتمال مي رفت بارشها درحد نرمالي باشد، اما مجموع بارش فصل پاییز در سطح کشور به ویژه در جنوب غرب کمتر از میانگین بلندمدت است.»

مجید حبیبی نوخندان با اشاره به اينكه برای سال زراعی ۹۷-۹۶ در استان‌های واقع در جنوب غرب کشور بارش چندان مناسبی پیش‌بینی نمی‌شود مي افزايد:« پيش بيني ها نشان مي دهد، استان‌های بوشهر، فارس، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری و ایلام با خشکسالی مواجه خواهند شد.» وي ادامه مي دهد:«با توجه به شرايط نامناسب بارشها در تمامي استان هاي كشور مدیریت واقع بینانه منابع آب در حوضه‌های آبریز کشور به خصوص برای تامین آب کشاورزی و شرب فصل‌های بهار و تابستان سال آتی را می‌طلبد.»

افراد غير متخصص بحراني براي مديريت آبي

درحالي كه در چند سال اخيربسياري ازكارشناسان با پيش بيني كاهش بارندگي ها واحتمال بحران بي آبي از دست اندركاران خواستند تا براي گذراز اين بحران از هم اكنون به فكر چاره بوده وبا ارائه تميداتي اين معضل را حل كنند ، اما وجود افراد غيره متخصص دراين زمينه وبي توجهي به اين مهم سبب شده تا روزبه روزبربحرانها افزوده شود وعملا هيچ برنامه اي دراين زمينه وجود نداشته باشد، كه دراين ميان مي توان به معضل كاهش بارندگي وبحران آب زاینده رودراصفهان اشاره كرد .

عضو سابق کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان با اشاره به اينكه مشكل كم آبي بيشتر به علت بكارگيري افراد غير متخصص است به "جوان"مي گويد:« عده ای بدون هیچ مطالعه و تخصصی در حوزه آب می خواهند مشکل زاینده رود که نیاز به علم بالایی دارد را حل کنند که بزرگترین مشکل پیش روی ما این است.» ناصر حاجیان مي افزايد:« در بخشی از اراضی، چاه‌هایی را شاهدیم که انتهای آن به دلیل شن و لایه های آبگیری که وجود دارد، بین یک تا دو سال آب را در خود نگهداری می کند و این در صورتی است که باید روی این چاه ها کنتورهای هوشمند نصب شود که در حد نیاز نه بیشتر آب استفاده شود .»

وي ادامه مي دهد:«از سد آبشار تا سد انحرافی مروان بین ۳۰ تا ۴۰ درصد آب ناپدید می شود و این به معنای پمپاژ آب به داخل چاه هایی است که در مواقع خشکسالی تنها عده ای خاص بتوانند بیش از حقابه خود آب را برداشت و برای زمین های خود استفاده کنند.» به گفته وي ، 15هزار هکتار زمین از ۸۰ هزار هکتار زمین در شرق اصفهان بین سد آبشار تا سد مروان تنها دو کشت صورت می‌گیرد و این در حالی است که مابقی زمین ها تا ورزنه خشک است.

كم بارشي سدها را بحراني كرد

يكي ازمكانهايي كه در زمينه جمع آوري وذخيره آب تاثير بسزايي در تامين آبهاي مورد نياز در استانهاي دارد سد ها مي باشند، با اين وجود كاهش شديد بارشها سبب شده تا بسياري از سدهاي كشور از لحاظ ذخيره آب با مضيقه مواجه شوند. آمارها نشان مي دهد، 27 سد کشور از جمله سدهای لار، خدا آفرین، سیوند، ساوه، 15 خرداد، بارزو و سلمان فارسی کمتر از 30 درصد حجم خود ذخیره آب دارند. همچنین 12 سد کشور در زمان حاضر با کاهش 20 درصدی حجم آب خود در مقایسه با زمان مشابه پارسال مواجه هستند که سدهای طالقان، ساوه، اکباتان، چاه نیمه و دوستی از آن جمله محسوب می شوند.