فرزين ماندگار
تا به حال چند نفر از ما از طريق برنامه‌هاي تلويزيوني به كتاب خواندن ترغيب شده‌ايم؟ كدام برنامه اين ايده را در ذهنمان ايجاد كرده است كه سراغ آثار فلان شاعر و نويسنده برويم؟
اينها از جمله سؤالاتي است كه طي سال‌ها به ذهن بسياري از ما رسيده است و حتي شايد روزي از جمله انتظارات طبيعي ما از رسانه‌اي بود كه امروز از آن با عنوان «ملي» ياد مي‌شود، اما به مرور زمان بر اساس فراموشي يا خستگي به دست فراموشي سپرده شدند و امروز اگر اين سؤالات را از دغدغه‌مندان ادب و كتاب بپرسيد با سيلي از انتقادات مواجه خواهيد شد كه بي‌وقفه به سمت شما روانه مي‌شود.
هفته كتاب بيش از هر موضوع ديگري سرانه پايين مطالعه در كشور و ضعيف‌شدن صنعت نشر را يادآور مي‌شود؛ فرهنگي كه انتظار مي‌رود به كمك رسانه‌ها و به ويژه صداوسيما در جامعه نهادينه شود. كوروش انصاري كه پيشتر تهيه‌كنندگي برنامه «نقد شعر» در شبكه 4 سيما را بر عهده داشت، با بيان اينكه «كمبود سرانه مطالعه و كتابخواني را نمي‌توان فقط بر عهده صداوسيما گذاشت»، اظهار كرد: به هر حال رسانه ملي بخشي از تبليغات را بر عهده دارد و نمي‌توان همه انتظار را از اين سازمان داشت، اما به طور كلي اگر مي‌خواهيم به كتاب و فرهنگ كتابخواني در كشورمان اهميت بدهيم بايد برنامه‌ريزي درست در اين زمينه داشته باشيم. اينكه فقط در برنامه‌ها بگوييم كتاب بخوانيم و كتاب خواندن خوب است، كافي نيست. تاكنون چند برنامه ساخته شده كه در آن گفته شود كتابخواني استرس را از ما دور مي‌كند؟ وقتي كتاب مي‌خوانيم ذهنمان خلاق و فرهنگ واژگانمان غني‌تر مي‌شود. چقدر در سريال‌ها و فيلم‌هاي ما افرادي نشان داده مي‌شوند كه اهل كتاب خواندن هستند؟
وي با بيان اينكه «متأسفانه به مزاياي كتابخواني كم توجه مي‌شود»، ادامه داد: روح ادبيات و كتاب در جامعه ما كمرنگ است و در اين شرايط شبكه‌هاي اجتماعي هم مزيد بر علت هستند چراكه در جامعه ما خواندن مطالب كوتاه در شبكه‌هاي اجتماعي باعث مي‌شود تا ديگر افراد به كتابخواني روي نياورند، اين در حالي است كه در كشور‌هايي كه خودشان توليد و استفاده‌كننده تلفن‌ها و دستگاه‌هاي هوشمند هستند، سرانه مطالعه بيشتر از كشور ماست. جالب است كه حداقل تيراژ كتاب در ژاپن ۱۵ هزار نسخه است و ما در بهترين حالت براي انتشار 3 هزار تيراژ داريم، بنابراين مشكل اصلي ماهيت اين شبكه‌ها نيست بلكه ايراد به موضوعات ديگري همچون سانسور برخي كتاب‌ها و عدم‌نهادينه كردن فرهنگ كتابخواني برمي‌گردد. عمران عبداللهي كه اين روزها برنامه «چاركتاب» را از شبكه 4 سيما راهي آنتن کرده است، درباره شرايط توليد برنامه‌هاي ادبي در تلويزيون اظهار كرد: به طور كلي مي‌توان گفت از برنامه‌هاي ادبي چندان استقبال نمي‌شود.
در حال حاضر برنامه «چاركتاب» از لحاظ اسپانسر با اقبال مواجه نمي‌شود، اين در حالي است كه اگر موضوع برنامه به غير از كتاب و ادبيات باشد، اسپانسر راحت‌تر جذب آن مي‌شود. الان برنامه «چاركتاب» به قول معروف از جيب ساخته‌مي‌شود و سود آنچناني ندارد، ولي چون موضوع آن كتاب است و خودمان دوست داريم، توليد آن را ادامه مي‌دهيم، متأسفانه به‌دليل مشكلات مالي نمي‌توانيم آنطور كه مي‌خواهيم كار را توليد كنيم. وي با بيان اينكه «متأسفانه در كشوري كه به كتاب اهميت داده نمي‌شود، فرهنگ، پيشرفت و صنعت آن نيز با مشكل مواجه است»، گفت: در اين شرايط برخي از برنامه‌هاي تلويزيوني كه در حوزه كتاب توليد مي‌شوند، صرفاً شوي تلويزيوني هستند و آنچنان كه بايد به فرهنگ كتابخواني نمي‌پردازند.
