مصطفی شاه کرمی
ژانر «كودك» در عالم هنر هفتم (سینما و انيميشن) به دلیل جامعه هدف مؤثر در سرنوشت جوامع بشري و همچنين به جهت اينكه كودكان امروز تشكيل دهنده شاكله اصلي حكومت ها و دولت ها در آينده گيتي هستند؛ موجب شده برخی کشورهای دنیا نه فقط برای کودکان سرزمین خودشان بلکه برای تسری و ترویج فرهنگ و نگاه خاص خودشان به دنیا و زندگی (سبك زندگي) در دیدگاه کودکان دیگر ملل و نحل جهان، برنامه ریزی های مدون و راهبردی انجام بدهند.
متاسفانه طی چند سال اخیر در حوزه سینمایی و انیمیشنی و همچنین تولید محتواهایی که دربرگیرنده اهداف بلند مدت و استراتژیک نظام در قالب تربیت نیروها و جوانهای تجهیز شده با آداب و سنن اسلامی و ایرانی باشد؛ و همچنین تعلیم و آموزش نسلی نوجوانانی که مدافع و محاجه کننده در حوزه ارزش ها و شعائر دینی و مذهبی باشند، نه تنها منفعل شده بلکه درصد قابل توجهی از عرصه و میدان بازی را به حریفان غربی و مروجان تفکرات اومانیستی و لیبرالیستی واگذار کرده اند.
این واقعیت تلخ زمانی گزنده تر می شود که در بین مسئولان و فعالان این عرصه که تفکراتشان منبعث از تعالیم و ارزش های اسلامی است، حرکت و یا برنامه و طرح تئوریزه شده ای که بتواند در عین ایجاد سرگرمی و احساس تلذذ جوابگوی شبهات و نیازهای تربیتی و تعلیمی نوجوانان و آینده سازان کشورمان باشد، وجود ندارد یا لااقل تا کنون چنین چیزی مشاهده نشده است.
متاسفانه این موضوع و مبحث استراتژیک و فوق العاده مهم حتی در بین مسئولان و مدیران ارشد کشورمان نیز به رسمین شناخته نشده است. چه اینکه اگر غیر از این بود می بایستی دولت و دیگر سازمانها و نهادهای حاکمیتی ذی مدخل در این رابطه ، برنامه یا نگاه راهبردی را در قالب یک برنامه بلند مدت و درست ارائه و تایید می کردند.
تفاوت دیدگاه مسئولان ایرانی و امریکایی!بر خلاف مسئولان کشور ما که بحث تولیدات سینمایی و انیمیشنی برای کودک را نوعی سرگرمی و کار بچه گانه تلقی می کنند، جری ترین دشمن ما یعنی امریکا و مسئولانش سالهاي سال است كه نه تنها برای کودکان و نوجوانان خودشان بلکه برای تمامی این جامعه هدف در مقياس جهاني برنامه ریزی و هدف گذاري کرده و می کنند. چند سال پيش اوباما رئيس جمهور سابق ايالات متحده در دیدار با اعضای کمپانی بزرگ دریم ورکز مباحثی را مطرح کرد که افشاء کننده بخش كوچكي از دیدگاه ایالات متحده و علت سرمایه‌گذاری اين كشور در حوزه انیمیشن است.
اهمیت این سخنان از این جهت است که این جملات در میان کارکنان یکی از مهمترین شرکت‌های انیمیشن‌سازی جهان -دریم ورکز- که خالق انیمیشن‌های مهمی چون، «چگونه اژدهای خود را تربیت کنیم»، «شِرِک»، سری «پاندای کونگ‌فوکار» و چندین و چند انیمیشن پرطرفدار و محبوب جهاني دیگر بوده، مطرح می‌شود. این سخنان را در دو بخش می توان ارزیابی کرد:
1-از منظر فرهنگ‌سازی : «ما از طریق شما یک فرهنگ جهانی را شکل می‌دهیم... هالیوود نقشی اساسی در اشاعه ارزش‌های فرهنگ آمریکایی و همچنین شکل‌دهی یک فرهنگ جهانی دارد، چه باور کنید و چه نکنید، هالیوود و صنعت سرگرمی از برخی جهات، بخشی از دیپلماسی آمریکاست، صنعت سرگمی بخش بزرگی از صادرات کشور ما را در بر می‌گیرد.»
2-از منظر جهانی‌سازی: «این (فرهنگ سازی) درست همان چیزی است که ما را از دیگران متمایز می‌کند و ما را به یک قدرت جهانی تبدیل می‌کند. شما می‌توانید در عین حال در هر جایی از این کره خاکی حضور داشته باشید، هچمون لحظه‌ای که کودکی را در آن سوی دنیا در حالی می‌بینید که یک تی‌شرت با تصویر انیمیشن «ماداگاسکار» به تن کرده است و به زبان او سخن بگویید و او شما را بفهمد. در حالی‌که مردم دیگری کشورهای دنیا از این زبان مشترک خبر ندارند.»
باراک اوباما در خطاب خود به کارمندان و اعضای کمپانی های بزرگ فیلم و انیمیشن سازی برای کودکان و نوجوانان دو بار از واژه هالیوود که در ادبیات شفاهی اهالی سینما غالباً به حوزه از فیلمسازی آمریکا که ویژه بزرگسالان است، اشاره می‌کند. چنین تاکید و اشاره ای این معنا را در بردارد که بر خلاف آنچه در میان اهالی سینما مشهور است در سیاست فرهنگی آمریکا، «سینمای فرهنگ‌ساز» از انیمیشن (حوزه کودکان) و فیلمهای سینمایی (حوزه بزرگسالان) تشکیل شده است و هر یک نسبت به ديگري داراي اهمیتی بالايي هستند. چیزی که اثر بسیار ناچیزی از آن را در سیاستهای فرهنگی و سینمایی کشورمان نمی‌بینیم و همچنان در اين گستره حرفی برای گفتن نداریم.
اهمیت تربیت کودکان از نظر اسلامتعليم و تربيت نقش شگفت‌انگيزي در زندگي انسان دارد. شكوفايي استعدادها و ارزش‌هاي والا مبتني بر تعليم و تربيت است و انسان شدن انسان و وصولش به كمال نهايي همه مرهون تعليم و تربيت صحيح است. انسان نه تنها تربيت‌پذير است بلكه تنها مخلوقي است كه به تعليم و تربيت نيازمند است و اگر اين فرصت را از دست دهد، چيز ارزنده‌اي را براي هميشه از دست خواهد داد.
در تعاليم اسلامي عالي‌ترين نوع توجه در مورد كودك سفارش شده است. همچنين مجاهدت و تلاش پدر و مادر و مربيان در راه تربيت و حسن ادارة زندگي و ايجاد رفاه و آسايش و تأمين نيازهاي فرزندان توصيه شده است. يكي از حقوق فرزند بر پدر و مادر اهتمام در تربيت است.
تعليم و تربيت مي‌تواند به رشد و ارتقاي جسمي و روحاني انسان ياري كند و نيازهاي فردي و اجتماعي، اقتصادي و... انسان را تأمين كند. به عبارتي تمام امور زندگي بشر با امر تعليم و تربيت ارتباط دارد. از نظر اسلام كسي كه از تعليم و تربيت بي‌بهره است هم‌چون كسي است كه در بيابان خشكي سرگردان و متحيّر است و نمي‌داند از كدام راه برود تا به سر منزل مقصود برسد.
خداوند در قرآن كريم فرموده است: «هُوَ الَّذي بَعَثَ فِي الاُمِّيّينَ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَكّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ...» (جمعه،2/62) پيامبران براي تزكيه و تعليم بشر برانگيخته شده‌اند كه آيات خدا و كتاب و حكمت را به آنان تعليم دهند.
در رابطه با نوع نگاه به پرورش و تعلیم کودکان از طرق مختلف بخصوص از راه مباحث فرهنگی مقام معظم رهبری نیز به عنوان عالی ترین مقام کشور متذکر اهتمام بیشتر هستند. ایشان در جریان دیدار با مسئولان و مدیران کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان می فرمایند:«بچه‌ى شما در آغوش شما، در مدرسه‌ى شما، در کتابخانه‌ى کانون و جلوِ روى شماست و شما براى او فکرهایى، آینده‌اى و امیدوارى‌اى دارید. ناگهان مشاهده مى‌کنید دسترسى یک نفر که حداقل بیگانه است - شما با این بچه خویشاوندید، شما معلّمش، پدرش، یا مربّیش هستید؛ لیکن او بیگانه و بى‌علاقه به سرنوشت این بچه است - به این بچه، از راه همین کالاهاى فرهنگىِ متداول و رسانه‌هاى گوناگون خبرى و فرهنگى، بیشتر از شماست! این، جاى نگرانى است و امروز این وجود دارد؛ چه من و شما بخواهیم، چه نخواهیم!
نتیجه چیست؟ این است که ما باید گردشِ کار را تُندتر کنیم. ما باید بیشتر تلاش کنیم و مى‌توانیم. من اعتقاد دارم ما مى‌توانیم بهتر، عینى‌تر، دقیقتر و سریعتر کار کنیم و نگذاریم. ما جوانان خودمان را تربیت کنیم. سعى کنید بچه‌ها را با ایمان کنید؛ ایمان به خدا، ایمان به حقیقتِ مطلق و ایمان به اسلام. اگر این بچه‌ها باایمان پرورش پیدا کردند و شما توانستید بذر ایمان را در دلشان بکارید، در آینده مى‌شود از آنها هر شخصیت عظیمى ساخت و براى هر کارى مناسبند. جمله‌اى راجع به مسأله‌ى کودکان و نوجوانان عرض کنم: حقیقتاً باید بگویم که اگر مسؤولان امور فرهنگى کشور بخواهند مسأله‌ى کودک و نوجوان را آن‌چنان که هست، مورد اهتمام قرار دهند، من خیال مى‌کنم خیلى از آنهایى که مسؤولند، از ساعات خوابشان هم خواهند زد تا به این مسأله بپردازند.»(بیانات در دیدار مسئولان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ۱۳۷۷/۰۲/۲۳)
متاسفانه به رغم همه تذکراتی که مطرح شد همچنان نگاه مسئولان و مدیران فرهنگی کشورمان به جشنواره هایی شبیه جشنواره کودک كه هر سال به اسم كودك اما به كام ديگران برگزار مي گردد، صرفاً یک نگاه بسته آماري و بدون بازده است که شاید مهمترین هدفشان از برگزاری جشنواره های متعدد براي اين قشر آينده ساز، ارائه بیلان مدیریتی و پرکردن لیست افتخارات کاغذی شان باشد نه تربیت نسل آینده.
از این رو لازم است که نیروهای انقلابی با تزریق روحیه جهادی و ایثارگرایانه با تولیدات مناسب و قابل دفاع در ژانر کودک ، عرصه و میدان را از رقیب بازپس بگیرند و اجازه ندهند که کمپانی هایی غربی و هالیوودی سرنوشت و آینده فرزندان سرزمین مان را به دست بگیرند.
برای این مهم لازم است که جبهه فرهنگي انقلاب به تولید محتوا و تبیین ارزش ها و اصول اسلام عزیز و مظلوم در قالب آثار سینمایی ، انيميشني ، نمایشی و دراماتیزه کردن مباحث کلیدی تعلیم و تربیت اقدام کنند.
