نویسنده: نیره ساری
در حالي كه پيش از اين شرط پايان خدمت سربازي براي اخذ گواهينامه حذف شده بود، اما ابهامات در اين‌باره همچنان ادامه دارد و به تازگي نيز رئيس اداره حقوقي پليس راهنمايي و رانندگي نيروي انتظامي در خصوص ابهامات قانوني پيرامون دريافت گواهينامه بدون كارت پايان خدمت و وظيفه پليس در مواجهه با مشمولان فراري يا غايب سخن گفته است.
هر كشوري براي حفظ نظم و امنيت و همچنين تماميت ارضي خود نياز به نيرويي سازمان يافته و مقتدر دارد كه توانايي ايجاد و حفظ امنيت و استقلال آن را داشته باشد و در اين راستا دفاع از استقلال و تماميت ارضي و نظام جمهوري اسلامي ايران وظيفه هر ايراني محسوب مي‌شود. بنا بر همين وظيفه است كه تمامي اتباع ذكور جمهوري اسلامي ايران مكلف به انجام خدمت وظيفه عمومي برابر مقررات اين قانون هستند و هيچ فرد مشمول خدمت وظيفه عمومي را جز در موارد خاص در اين قانون نمي‌توان از خدمت معاف كرد.
هرچند كه طي سال‌هاي اخير متن‌هاي قانوني به دولت اجازه داده است تا با اخذ جريمه مالي، مشمولان غايب از خدمت سربازي را معاف و كارت پايان خدمت به آنان اعطا كند، اما در كليت امر با توجه به قوانين كشور سربازي رفتن يك امر بسيار مهمي محسوب مي‌شود كه در عرصه‌هاي مختلف اجتماعي ـ اقتصادي همچون خروج از كشور گرفته تا دريافت گواهينامه رانندگي نقش مهمي دارد.
اهميت كارت پايان خدمت سربازي حتي در امر خير ازدواج هم براي خود وزنه سنگيني محسوب مي‌شود تا جايي كه بنا بر دلايل مختلف اعم از مسئوليت‌پذيري يا برخوردار نبودن از خدمات عمومي، يكي از شروط قبولي خانواده عروس خانم براي ازدواج، داشتن كارت پايان خدمت سربازي است. در اين ميان انتخاب كارت پايان خدمت و ادامه تحصيل موضوع بسيار مهمي است كه پيش روي جوانان بعد از سن 18 سالگي قرار مي‌گيرد كه خود معتقد هستند براي انتخاب يكي، ديگري را بايد فدا كنند و در اين راستا خدمت مقدس سربازي را فرصت‌سوزي تلقي مي‌كنند.
تحصيل سربازان ضمن خدمت، آري يا خير؟
انتخاب دو راهي تحصيل و خدمت سربازي روندي بوده است كه سال‌هاست ادامه دارد، اما به‌رغم اين مهم چند وقت پيش بود كه رئيس دانشگاه جامع علمي - كاربردي از امكان تحصيل حين خدمت مشمولان سربازي در اين دانشگاه خبر داده و گفته بود كه مذاكراتي با مسئولان ذيربط براي تحصيل حين خدمت سربازان در دانشگاه جامع علمي - كاربردي انجام شده است. اين در حالي است كه بر اساس قانون يك سرباز يا دانشجو نمي‌تواند همزمان تحصيل كند و خدمت سربازي خود را نيز پشت سر بگذارد و اين دو بايد جدا از يكديگر سپري شوند.
به‌عبارتي اگر دانشجويي قصد رفتن به سربازي را داشته باشد بايد وضعيت تحصيلي خود را با فارغ‌التحصيلي يا انصراف از تحصيل مشخص كند. اگر سربازي نيز حين طي كردن سربازي خود باشد و در كنكور قبول شود بايد از سربازي مرخص شود و پس از موافقت با معافيت تحصيلي‌اش به دانشگاه برود.
علاوه بر قانون، يكي از مسئولان ستاد كل نيروهاي مسلح درباره اجرايي شدن طرح مذكور گفته بود كه احتمال اجراي اين طرح به دليل مغايرت با قانون وجود ندارد، البته دانشگاه‌ها و سازمان‌هايي كه مي‌توانند در راستاي خوشايندسازي محيط سربازي و ارائه آموزش به سربازان فعاليت كنند، امكان انتقال طرح‌هاي خود را دارند.
حذف شرط پايان خدمت سربازي براي اخذ گواهينامهعلاوه بر موضوع فوق بخش ديگري از تلقي فرصت‌سوزي براي جوانان به قوانيني بر مي‌گردد كه از نگاه برخي غير مرتبط با انجام خدمت مقدس سربازي است. به عنوان مثال دريافت گواهينامه با پيش‌شرط كارت پايان خدمت سربازي يكي از همان قوانيني بوده است كه سال گذشته با تصويب نمايندگان مجلس شوراي اسلامي شرط پايان خدمت سربازي براي اخذ گواهينامه حذف شد.
اتفاقي كه البته با واكنش اداره منابع انساني ستاد كل نيروهاي مسلح مواجه شد و بيان چنين طرحي را غير كارشناسي و بي‌هماهنگي توصيف كردند و در نهايت اجراي آن را نيازمند دستورالعمل‌هاي جديدي دانستند.
بعد از اين هم، پاي مشمولان غايب به ميان آمد و نيروي انتظامي با تأكيد بر رعايت حقوق شهروندان، از اجرا نشدن مصوبه مجلس مبني بر نياز نداشتن به كارت معافيت يا پايان خدمت براي اخذ گواهينامه رانندگي خبر داد و در اين راستا تصريح كرد: «ما معتقديم كه بر اساس قانون و ماده 58 مكرر، بايد نسبت به شناسايي، تعقيب و دستگيري سربازان غايب اقدام كنيم و از سوي ديگر موظف به اجراي ماده 54 قانون بيمه شخص ثالث بوديم كه در صورت اجراي اين قانون، بايد پس از فراخوان براي مراجعه مشمولان غايب براي اخذ گواهينامه رانندگي، نسبت به دستگيري آنها بر اساس ماده 58 مكرر اقدام كنيم؛ ولي با توجه به اينكه نيروي انتظامي اين اقدام را «دام‌گستري» مي‌دانست و آن را مغاير حقوق شهروندي تعبير مي‌كرد، نسبت به اجراي ماده 54 قانون بيمه شخص ثالث اقدام نكرده است.»
ابهامات قانوني درباره دريافت گواهينامه بدون كارت پايان خدمت
ابهامات قانوني درباره دريافت گواهينامه بدون كارت پايان خدمت از جمله موضوعاتي است كه شبهه درباره اجرايي شدن آن با ادله مختلف همچنان بيان مي‌شود و در جديد‌ترين اظهار نظر، سرهنگ محمد ترحمي، رئيس اداره حقوقي پليس راهنمايي و رانندگي نيروي انتظامي درخصوص تعارض قوانين در موضوع گرفتن گواهينامه بدون سربازي گفته است: در ماده 54 قانون بيمه آمده است كه براي گرفتن گواهينامه نيازي به داشتن كارت پايان خدمت نيست و افراد مي‌توانند بدون داشتن اين كارت براي دريافت گواهينامه مراجعه كنند، در صورتي كه طبق ماده 58 مكرر نظام وظيفه بايد فردي را كه به خدمت سربازي نرفته دستگير كرد.
سرهنگ ترحمي ادامه داد: اگر بخواهيم بر طبق ماده 58 عمل كنيم بايد فردي را كه بدون كارت پايان خدمت برای گرفتن گواهینامه مراجعه مي‌كند، درجا دستگير كنيم و به مقامات قضايي تحويل دهيم و اين مسئله جاي ابهام دارد؛ چراكه از نظر اخلاقي درست نبوده و نوعي دام گستري براي دستگيري سربازان غايب و فراري محسوب مي‌شود.
اين مقام ارشد انتظامي تأكيد كرد: ما طبق قانون بايد از يكسو خدمات ارائه دهيم و از سوي ديگر بايد فرد را دستگير كنيم و اين مسئله تعارض قوانين محسوب مي‌شود.
رئيس اداره حقوقي پليس راهنمايي و رانندگي نيروي انتظامي درخصوص وضعيت ماده 58 قانون بيمه و تكليف افرادي كه كارت پايان خدمت ندارند، گفت: فعلاً اين ماده مسكوت است تا اين قضيه در منابع انساني ستادكل نيروهاي مسلح بررسي شود و تكليف قانوني مشخص شود.
اينچنين است كه نه تكليف گفته‌هاي رئيس دانشگاه جامع علمي - كاربردي در راستاي امكان تحصيل حين خدمت مشمولان سربازي مشخص شده است و نه معلوم شد كه بالاخره دريافت گواهينامه بدون كارت پايان خدمت امكان پذير و قانوني خواهد بود يا خير؟!
