نويسنده: بيژن يانچشمه
دولت و دستگاه‌هاي متولي رسيدگي و ساماندهي آسيب‌هاي اجتماعي در سال‌هاي گذشته فقط به برگزاري چندين جلسه آن هم در رأس چندين وزارتخانه و دستگاه اقدام كرده‌اند و به رغم تأكيد رهبر معظم انقلاب بر اين موضوع تاكنون به ساماندهي ريشه‌اي آسيب ورود نكرده‌اند. افزايش كمي كيفي آسيب‌ها نشان از بي‌توجهي يا حركت‌هاي نمادين در اين بخش دارد. تشكيل جلسات ساماندهي و برنامه‌ريزي تحت عنوان «قرارگاه آسيب‌هاي اجتماعي» فقط دهان پر كن بود و خروجي اين جلسات به برنامه‌هاي راهبردي در اين حوزه ختم نشد.
ظهور آسيب‌هاي جديد همچون گور خوابي، ماشين خواب و خريد و فروش نوزادان زنان معتاد نمونه‌اي از اين دست است كه از سوي رسانه‌ها رصد شده است. در حقيقت به دليل نبود برنامه‌هاي كارآمد و منسجم هر اقدامي كه در زمينه آسيب‌هاي اجتماعي شروع شده يا به اجرا نرسيده يا در بوروكراسي‌هاي اداري گم شده يا در اجرا ابتر باقي مانده است.
افزايش آمار زندان‌ها و گرايش جوانان كم سن و سال و افزايش زنانه شدن اعتياد لطمه‌اي است كه به سرمايه‌هاي اجتماعي و كشور وارد مي‌شود. در حقيقت دولت و دستگاه متولي در حوزه آسيب‌هاي اجتماعي به دليل نداشتن برنامه‌هاي راهبردي و حمايتي جزيره‌اي عمل كرده‌اند به گونه‌اي كه چرخه باطل در بخش اعتياد و بازپروري مؤيد اين موضوع است.
دولتمردان در مواجهه با رشد آسيب‌هاي اجتماعي به جاي آسيب‌زدايي و آسيب‌گيري به دليل نداشتن زبان مشترك دستگاه‌هاي متولي فقط نظاره‌گر آسيب‌ها بوده‌اند.
نبود قوانين كارآمد براي رفع آسيب‌هاي اجتماعي از يكسو و دامن زدن برخي قوانين به جاي رفع آسيب‌ها به معضلات اجتماعي سبب شده است تا عضو كميسيون اجتماعي مجلس نهم با انتقاد از اينكه چشم‌انداز و سياست اجتماعي مشخصي در حوزه آسيب‌هاي اجتماعي نداريم، تصريح كند: قوانين حوزه اجتماعي به جاي رفع آسيب‌ها به آسيب‌هاي اجتماعي دامن مي‌زند.
ايرج عبدي با بيان اينكه قوانين حوزه اجتماعي به جاي رفع آسيب‌ها به آسيب‌هاي اجتماعي دامن مي‌زند، گفت: به عنوان مثال قوانين حوزه مبارزه با مواد مخدر، گردشگري، كار و اشتغال، ازدواج و تشكيل خانواده، تسهيلات بانكي و اشتغالزايي و همچنين در حوزه اقتصاد كلان آسيب‌زا بوده و به جاي رفع مشكلات به افزايش مشكلات دامن مي‌زند. وي با انتقاد از اينكه چشم‌انداز و سياست اجتماعي مشخصي در حوزه آسيب‌هاي اجتماعي نداريم، تصريح كرد: بر همين اساس دستگاه‌ها آگاه نيستند كه در اين حوزه چه اقداماتي بايد انجام دهند و حتي برخي از مداخلات آنها آسيب‌زا است، متأسفانه دستگاه‌ها و نهادها سواد و علم كافي براي رفع آسيب‌هاي اجتماعي مانند كارتن‌خوابي، گورخوابي، تكدي‌گري، بيكاري و كودكان كار و خياباني نداشته‌اند و هيچ گونه هدف و برنامه‌اي ندارند كه آن را دنبال و بر اساس آن نسبت به مديريت آسيب‌هاي اجتماعي اقدام كنند. وي افزود: بر اين اساس متأسفانه به دليل آنكه در سطح كلان كشور برنامه‌اي و همچنين قوانين شفاف و كارآمدي براي مديريت و رفع آسيب‌هاي اجتماعي وجود ندارد، بنابراين با افزايش و شيوع آسيب‌هاي در كشور مواجه بوده و به گونه‌اي اين آسيب‌ها روي هم تلنبار شده بدون اينكه فكري براي مديريت آنها شود. در پايان اين نكته هم قابل نوشتن است كه اگر چه بيكاري زمينه‌ساز بروز آسيب‌هاي اجتماعي است، اما متأسفانه هيچ گونه اقدامي در جهت رفع بيكاري انجام نشده و اقدامات انجام شده بيشتر شعاري بوده است تا زماني كه برنامه و چشم‌انداز مشخص و همچنين قوانين شفاف و كارآمد براي رفع آسيب‌هاي اجتماعي طراحي و تصويب نشود بي‌شك روز به روز به دامنه آسيب‌هاي اجتماعي افزوده خواهد شد.
