يكصد و هشتمين برنامه سينماروايت همزمان با نخستين سالگرد درگذشت مرحوم فرجالله سلحشور به نمايش فيلم مستند «فرجالله سلحشور» به كارگرداني محمدسعيد غديريان و تهيهكنندگي يوسف نادريمنش اختصاص يافت. مستند «فرجالله سلحشور» كه از زمره جديدترين توليدات انجمن سينماي انقلاب و دفاع مقدس محسوب ميشود درحالي در شامگاه هشتم اسفند ماه در مجموعه اسوه نمايش داده شد كه مورد استقبال حاضران در برنامه قرار گرفت. برخلاف برنامههاي پيشين سينماروايت، اين بار فيلم مورد نقد و بررسي قرار نگرفت بلكه با پيشنهاد رسول شادماني (مجري – كارشناس) و با دعوت از محسن علياكبري (تهيهكننده پيشكسوت سينما و يار ديرين مرحوم سلحشور)، حجتالاسلام والمسلمين بصير سلحشور (فرزند زندهياد)، محمدسعيد غديريان (كارگردان مستند) جهت حضور در نشست، به ابعاد شخصيتي فرجالله سلحشور و نقش و تأثير ايشان در سينماي پس از انقلاب پرداخته شد.
ابتدا، شادماني برنامه را با سؤال از غديريان پيرامون ساخت مستند «فرجالله سلحشور» آغاز كرد كه وي پاسخ داد: من در ابتدا اطلاعات چنداني نسبت به مرحوم فرجالله سلحشور نداشتم اما در پژوهشهاي اوليهاي كه انجام دادم به ويژگيهاي ايشان پي بردم كه خيلي براي من جذاب بود و همين ويژگيها بود كه موجب شد تا استارت اين فيلم زده شود.
سلحشور علاوه بر اينكه سينماگر بزرگي بود، يك هنرمند انقلابي بودغديريان ادامه داد: معتقدم مرحوم سلحشور علاوه بر اينكه سينماگر بزرگي بود، يك هنرمند انقلابي بود كه به كارهايش اعتقاد داشت و كسي كه به كارهايش اعتقاد داشته باشد هنگامي كه قدم به كاري ميگذارد حتماً موفق خواهد شد و اين يكي از ويژگيهاي مهم ايشان بود كه همه ما بايد از اين ويژگي درس بگيريم. كارگردان مستند فرجالله سلحشور تصريح كرد: با وجودي كه فيلمهاي زندهياد سلحشور، خيلي مسائل حادثهاي نداشت اما سرشار از مسائل اخلاقي و انساني بود كه همين موارد مورد استقبال مخاطب داخلي و خارجي قرار گرفت و اين نشان ميدهد كه ادبيات و جنسي كه ايشان در فيلمهايشان داشتند از ديگران متفاوت بوده است. حجتالاسلام والمسلمين بصير سلحشور فرزند مرحوم سلحشور نيز در اين برنامه ضمن تشكر از دستاندركاران سينماروايت و كارگردان فيلم مستند «فرجالله سلحشور» گفت: معتقدم اين كار فقط مربوط به آقاي سلحشور نيست بلكه فراتر از ايشان است چراكه به بيان يك نوع تفكر و ديدگاه نسبت به سينما و فيلم ميپردازد. وي افزود: پدرم از دوران كودكي چون در يك خانواده مكتبي بزرگ شده بود با قرآن و اهل بيت مونس بود. ايشان 16، 17 ساله بودند كه بيش از 50 شاگرد داشتند كه قرآن درس ميدادند و چون نگاه و حس هنري داشتند معتقد بودند هنر بايد در خدمت آرمانهاي انقلاب و اسلام باشد.
پدرم اعتقادي به هنر براي هنر نداشتندحجتالاسلام والمسلمين بصير سلحشور ادامه داد: مرحوم سلحشور دغدغهمند بود و هنر را براي هنر قبول نداشتند. ضمن اينكه اعتقادي هم به خلق داستان نداشتند و معتقد بودند هنگامي كه ما اين همه در طول تاريخ تدين بشر داستان داريم كه توسط خداوند رقم زده شده است و پيامآور و عبرتآميز است چرا نبايد از آنان استفاده كنيم. لذا ايشان دوست داشت از اين داستانها استفاده كند.
مرحوم سلحشور خودش را سينماگر نميدانستوي اظهار داشت: در مورد تكنيك هم اگر چه پدرم به فيلمسازي وارد بود اما اگر كسي در اين زمينه ايراد ميگرفت ميپذيرفت چراكه خودش را اصلاً سينماگر نميدانست و معتقد بود كه تنها از تصاوير براي بيان قرآن و معنويات استفاده ميكند. اما خوشبختانه كسي نميتواند بگويد كه آثارش مخاطب نداشت چراكه اتفاقاً مخاطبهاي ميليوني داخلي و خارجي داشت. او سعي داشت با رسانه تصويري، به تربيت و اصلاح جامعه كمك كند.
بسيار اصرار داشتند به سمت سينما نرويمحجتالاسلام والمسلمين بصير سلحشور تأكيد كرد: كسي كه ما را به سمت حوزه و طلبگي تشويق كرد پدرم بود و ايشان بسيار اصرار داشتند كه ما به سمت سينما نرويم و خودش هم خيلي به طلبگي علاقه داشت و قبل از اينكه بيمار شوند تمايل داشتند حتي زندگي را از تهران به قم منتقل كنند.
خانواده ما خانواده پدرسالاري بود نه پدرزورگوييوي با اشاره به اخلاق مرحوم سلحشور در خانواده گفت: ايشان در خانواده اخلاق بسيار خوبي داشتند و به هيچ عنوان آدم خشك و عبوسي نبودند و تفريح و سرگرمي و اخلاق هر كدام سرجاي خودش بود. ضمن اينكه ايشان همواره در حال نصيحت ما بودند و سعي ميكردند داستانهاي قرآني را كه مطالعه ميكنند براي ما هم بيان كنند. از سوي ديگر، خانواده ما خانواده پدرسالاري بود البته پدرزورگويي نبود و ايشان همواره احترام پدرانه داشتند، چيزي كه امروزه كمتر در خانوادهها ديده ميشود.
دغدغهاي در ميان متوليان فرهنگي براي توليد حضرت موسي(ع) ديده نميشودفرزند زندهياد فرجالله سلحشور با اشاره به قصه حضرت موسي(ع) كه مرحوم سلحشور دغدغه ساخت آن را داشت افزود: بر اين باورم كه مهمتر از قصه حضرت موسي در قصههاي قرآن چه به لحاظ مفاهيم و چه به لحاظ حجمي وجود ندارد چراكه در اين داستان توحيد، نبوت، اصول و فروع دين، مسائل امروزه جامعه و دنيا، مبارزه با صهيونيستها و ماديگراها، مبارزه با بيديني و تربيت جامعه و... وجود دارد. مرحوم سلحشور خيلي زحمت كشيدند كه اين كار بينقص نوشته شود تا حداقل علما از آن ايرادي نگيرند اما متأسفانه در ميان متوليان فرهنگي، دغدغه توليد احساس نميشود. درحالي كه حضرت آقا، طي سه ماه گذشته دو بار تأكيد براي ساخت اين اثر داشتند اما اصلاً دغدغهاي براي توليد ديده نميشود و من نميدانم كه بهراستي ريشه آن چيست؟
وي در پاسخ به اين سؤال كه پروژه حضرت موسي(ع) هماكنون در چه مرحلهاي است گفت: اين پروژه لب پيشتوليد ايستاده است در حالي كه همه چيز آن آماده است و بايد پيشتوليد آن شروع شود ولي نبود بودجه موجب شده اين كار كليد نخورد. اسپانسرها هم ريسك تقبل بودجه كامل اين سريال را ندارند و تهيهكننده هم جرئت نميكند به صراحت اعلام كند كه سرمايه اين اثر برميگردد، هر چند كه ما معتقديم اين سريال ميتواند پولش را برگرداند. يعني اگر مديريتي براي فروش سريال بشود مثل مديريتي كه هماكنون براي فيلم حضرت محمد(ص) براي فروش جهاني آن ميشود، حتماً سريال حضرت موسي ديده خواهد شد. اگر چه ما در اين لحظه نياز به يك نفري همچون حضرت خديجه(س) در جامعه داريم كه بيايد تمام هزينههاي اين سريال را تقبل كند تا اين موضوع به گوش جهانيان برسد.
فرجالله از قرآن به هنررسيد نه از هنر به قرآن«محسن علياكبري» تهيهكننده پيشكسوت سينما و يار قديمي زندهياد سلحشور در اين برنامه با بيان اينكه فرجالله از قرآن به هنر رسيد نه از هنر به قرآن، افزود: من قبل از انقلاب يعني سال 51 كه نوجواني بيشتر نبودم در گروههاي تئاتري كه ايشان در مسجد جوادالائمه(ع) تهران به راه انداخته بود و سعي ميكرد جوانان را به بهانه تئاتر وارد فضاي قرآني كند حضور داشتم. دغدغه فرجالله سلحشور، دغدغه فرهنگ قرآني بود و هر موفقيتي هم كه ايشان به دست آورد به بركت قرآن بود. علياكبري با اشاره به اولين فيلمي كه با مرحوم سلحشور كار كرده بود يادآور شد: سال 61 اولين فيلمي كه من با ايشان همكاري داشتم فيلم «گوركن» اثر آقاي هنرمند بود كه مرحوم فرجالله، نقش اول را برعهده داشت. اين فيلم در دزفول زير موشكباران ساخته شد و ايشان علاوه بر اينكه آدم شجاعي بودند هميشه آماده مرگ بودند و همواره يكي از مشوقين دزفوليها بودند كه در شهر بمانند و ايستادگي كنند. بعدها در سريال «ايوب پيامبر» و «اصحاب كهف» به عنوان تهيهكننده با ايشان همكاري كردم و به ياد دارم كه تمام دغدغههاي ايشان، مسائل قرآني بود.
هيچگاه دغدغه دستمزد خودش را نداشتوي تصريح كرد: شايد بتوان گفت اكثر كارگردانان در وهله اول به دنبال دستمزد خودشان هستند اما زندهياد سلحشور تنها كارگرداني بود كه من طي اين 34 سالي كه در سينما فعاليت ميكنم هيچگاه دغدغه دستمزد خودش را نداشت و معتقد بود اول دستمزد عوامل پرداخت شود و اگر پولي باقي ماند دستمزد او را بپردازند و اين روحيه به تربيت قرآني وي برميگشت.
خاطره رهبر معظم انقلاب از مرحوم سلحشور«محمدحسين نيرومند» مدير عامل انجمن سينماي انقلاب و دفاع مقدس هم كه در سالن حضور داشت به نقل خاطرهاي از مرحوم سلحشور پرداخت و گفت: حدود دو ماه قبل، خدمت مقام معظم رهبري رسيديم و ايشان خاطرهاي از زندهياد سلحشور نقل كردند و فرمودند: «سالها قبل، آقاي سلحشور طرح فيلمنامه موسي را با من مطرح كردند و ابراز تمايل براي توليد داشتند و من به ايشان گفتم شما برويد و پروژه موسي را كار كنيد اما بعد از آن نزد من بياييد تا من سوژه خوبي را به شما بگويم و آن را كار كنيد كه اتفاقا آن سوژه، داستان حضرت يوسف(ع) بود و خود آقاي سلحشور پيش از اين به سراغ اين سوژه رفته بود و طرح و فيلمنامه را آماده كرده بود.»
مرحوم سلحشور، بينالملليترين كارگردان ايراني بودنيرومند اضافه كرد: اين امر نشان ميدهد كه مقام معظم رهبري هم تمايل به توليد داستان حضرت يوسف(ع) داشتند. ضمن اينكه معتقدم مرحوم سلحشور، بينالملليترين كارگردان مجموعههاي تلويزيوني و حتي سينمايي ايران بود و سريال حضرت يوسف، نزديك به يك ميليارد مخاطب در سطح جهان داشت.