آبخيزداري مسکوت ماند، سيلاب همچنان به خراسان جنوبي خسارت مي زند

در پي بارندگي هاي چند روز گذشته دراستان خراسان جنوبي و روان شدن سيلاب ها، بيش از 54 ميليارد ريال خسارت به راه هاي روستايي، ايل راه ها و باغات ومزارع شهرهاي مختلف اين استان تحميل شد. اگرچه ميزان اين خسارات به لطف هشدارهاي به هنگام اداره کل مديريت بحران و سازمان هواشناسي استان در مقايسه با گذشته با کاهش چشمگيري روبرو بود اما وقوع مداوم اين پديده در استاني که حالا نام منطقه سيل خيز بر پيشاني اش حک شده تمهيدات اساسي تري را مي طلبد. راهکارهايي چون اجراي طرح آبخيزداري که به عنوان مهمترين و اصلي ترين روش کنترل سيلاب ها محسوب مي شود اما با تمام اهميتش همچنان معلق مانده است!

بارندگي هاي سه چهار روز گذشته خراسان جنوبي اين بار در شهرستان هاي سربیشه، درمیان، زیرکوه، قاین، نهبندان و بیرجند خساراتي را بر جا گذاشت و زندگي مردم به ويژه روستاييان را با مشکلاتي روبرو کرد. برخلاف سيلاب هاي گذشته و حتي چند ماه پيش اين استان اين بار بارندگي چند روزه تلفات جاني در پي نداشت با اين حال انتظار مي رفت با اقداماتي که در خصوص شناسايي نقاط حادثه خيز استان انجام شده بود ديگر ساکنان استان شاهد بروز خسارت به اموال و زمين هاي زراعي شان نباشند. اما گويا برنامه هاي تدوين شده براي مقابله با سيلاب در استان انگونه که بايد به ثمر ننشسته و براي تحقق آن عزم جدي تري نياز است.

از آنجا که هر ساله وقوع سيل در بسياري از استانها کشور تلفات جاني و مالي بسياري را به مردم تحميل مي کند که جبران انها به سالها زمان نياز دارد از اين رو از اوايل دهه 90 اجراي طرح ابخيز داري به عنوان يکي از مهمرتين راهکارها براي پيشگيري از اثرات پديده هايي چون سيل و خشکسالي در دستور کار سازمان جنگل ها، مراتع وآبخيزداري کشور قرار گرفت. طرحي که در صورت اجراي درست و کامل مي تواند علاوه بر مهار و کنترل سيلاب ها و جلوگيري از فرسايش خاک ، با هدايت ابهاي سطحي، سفره هاي زير زميني را تغذيه کرده و با خشکسالي مقابله کند. از اين رو خراسان جنوبي به عنوان استان پايلوت براي اجراي طرح ابخيزداري انتخاب شد و انتظار مي رفت با توجه به وضعيت سيل خيزي اين منطقه اجراي اين طرح بدون هيچ تعللي محقق شود اما حالا اخبار جديد منتشر شده از ميزان خسارت هاي تحميل شده به مردم اين استان نشان مي دهد اين طرح انگونه که بايد پياده سازي نشده است.

ماندن در نقطه شروع بعد از 4 سال!

گويا پس از 4 سال اين طرح هنوز در مرحله ابتدايي مانده است و هنوز مسئولان اين استن از تداوم عمليات شناسايي نقاط حادثه خيز سيلاب خبر مي دهند.

مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی انجام برنامه هاي تعيين شده دراين طرح را اينگونه توضيح مي دهد: از انجا که رودخانه‌ها مهم‌ترین بستر تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی است و افزايش حجم برداشت از رودخانه يکي از عوامل بروز سيلاب بوده از اين رو تعیین بستر رودخانه‌ها با اولویت حوزه کویر لوت و فلات مرکزی در حال انجام و مشاوره است.

بنا به گفته حسین امامی شناسايي نقاط حادثه خيز همچنان ادامه دارد. اين در شرايطي است که شناسايي نقاط به عنوان ابتدايي ترين مرحله اجراي طرح ابخيزداري مطرح شده و خراسان جنوبي با توجه به موقعيت حساسش مي بايد تاکنون چند قدم بيشتر پيش مي رفت.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبي در اين خصوص مي گويد: امسال در اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی طرح آبخیزداری و بیابان زدایی در 22 هزار هکتار از زمین های استان در دستور کار قرار گرفته است.

حبیب الله شریفی کمبود بودجه و مشکلات مالي را به عنوان مانع تحقق کامل اين طرح ر دومين استان بياباني کشور اعلام کرده و مي گويد: با اين وجود در چند سال گذشته اقدامات خوبي در خصوص بیابان زدایی، آبخیزداری، مرتع، جنگل، ممیزی اراضی، ممیزی مراتع در خراسان جنوبی انجام شد و امید است با بهبود وضعیت بودجه اين اقدامات گسترش یابد.

بنا به گفته شريفي با توجه به خشکسالی، افت شدید آب های زیرزمینی و آبدهی قنات و چشمه ها نياز است اقدامات و عملیات آبخیزداری در بالادست قنات انجام شود تا میزان کم بارندگی به شکل سیلاب از مرزهای استان خارج نشود.

طرحي اقتصادي و پرفايده!

در حالي کمبود منابع مالي به عنوان مانع اجراي طرح مذکور عنوان مي شود که بسياري از کارشناسان حوزه ابخيزداري معتقدند پياده ساز ياين طرح با توجه به عملکرد و نتیجه آن در کنترل و بهره‌وری از سیلاب‌ها، کاهش اثرات خشکسالی، حفاظت اراضی کشاورزی، مناطق مسکونی، تاسیسات و قنات روستاها طرحي اقتصادي محسوب مي شود که از هدر رفت منابع جلوگيري مي کند.

ضمن اينکه یکی از نتایج و ویژگی‌های اجرای آبخیزداری اشتغال‌زایی و تثبیت شغل به ویژه در بخش کشاورزی و منابع طبیعی است. چرا که حفظ آب‌دهی قنات و جلوگیری از نوسانات آن و در پي ان تقویت و توسعه منابع زیر زمینی آب و خاک، رونق کشاورزي و زراعت را به همراه دارد. بااينوجود انتظار مي رود مسئولان استان خراسان جنوبي به جاي ابراز خرسندي از کاهش ميزان خسارات سيلاب ها بيشترعزمشان را براي مقابله با اين پديده جزم کنند.