کد خبر: 834347
تاریخ انتشار: ۰۳ بهمن ۱۳۹۵ - ۲۰:۰۲
سيد‌صولت مرتضوي، شهردار مشهد در گفت‌وگو با «جوان»:
مشهد، پايتخت فرهنگي جهان اسلام در سال جاري ميلادي(2017)؛ شهري كه به عنوان ايراني كوچك...
محمدرضا ‌هاديلو

مشهد، پايتخت فرهنگي جهان اسلام در سال جاري ميلادي(2017)؛ شهري كه به عنوان ايراني كوچك به جهان اسلام معرفي خواهد شد. حالا تمام چشم‌ها به اين شهر مقدس دوخته شده تا ببينند گردشگران مذهبي پس از ترك آن چه خاطراتي را براي هموطنان خود به ارمغان خواهند برد؛ شهري كه به صورت معمول در طول سال 30 ميليون ايراني يعني چيزي حدود 10 برابر جمعيتش زائر مي‌پذيرد و حالا بايد منتظر گردشگراني باشد كه ابتدا براي پابوسي امام غريبان و سپس ديدن زيبايي‌هاي اين شهر روانه آن خواهند شد. مشهد تغييرات زيادي كرده و در كنار تقويت سيستم حمل و نقل عمومي، افزايش اتوبان‌ها و بزرگراه‌هايش و توجه به مباحث فرهنگي، دیگر در سطح شهر خبری از دستفروشان نیست و تقريباً تعداد متكديان و معتادان متجاهرش را به صفر رسانده است. حاشيه‌هايش را ساماندهي كرده و هيچ زائري به علت بي‌جايي، در كنار خيابان چادر نمي‌زند. اينجا مشهد 2017 است. به همين بهانه به سراغ سيد‌صولت مرتضوي، شهردار مشهدالرضا(ع) رفتيم تا در گفت‌وگويي مبسوط از برنامه‌هاي ايشان و مجموعه تحت امرش در جهت رسيدن به چنين جايگاهي مطلع شويم؛ كسي كه معتقد است نبايد منتظر تصميم و اعتبارات بالادستي‌ها بود، بلكه بايد پيوسته اولويت‌ها را شناخت و براي رسيدن به هدف تلاش كرد.


آقاي شهردار! نظر شما در مورد مديريت شهري چيست و چه تعريفي از آن داريد؟

مديريت شهري كار بسيار متنوع و پرزحمتي است و در مقايسه با ساير مديريتها، از تفاوتهاي زيادي برخوردار است.

اساساً در ساير مديريتها به خصوص در قوه مجريه مطالبات مردم از هر وزارتخانه به صورت بخشي است. اما در شهرداريها و مخصوصاً در كلانشهرها مردم تمام مطالباتشان را نظر به در دسترس بودن مديريت شهري و تنوع خدمات و واحدهاي خدماترساني در سطح شهر، از مديريت شهري پيگيري ميكنند. با اين تفاسير بايد گفت مديريت اجرايي و اداري در قوه مجريه، مديريت درآمد و هزينههاست. حالا با در نظر گرفتن نيازهاي متنوع شهروندان كار خيلي سختتر ميشود، مخصوصاً در كلانشهري مانند مشهد مقدس كه خدمتگزاري تعطيلناپذير است.

در اينجا از ابتداي كار و تولد، مردم از شهرداري خدمات ميگيرند تا «انالله و انا اليه راجعون» كه سازمان فردوسها بايد خدماترساني كند.

لذا به نظر ميرسد كه مديريت شهري در زمره سختترين و دشوارترين مديريتهاست. البته مديريت در كلانشهري مانند مشهد مقدس با تمام سختيها و فراز و نشيبهايش توفيق ميخواهد؛ اينكه انساني اين افتخار نصيبش شود تا طوق نوكري مردم را به گردن آويزان كند و خادم الرضا(ع) باشد. خادم زائران و مجاوران امام غريبان باشد و هر صبح و شامگاهان زير پاي آنان را جارو كند، پسماندها را جمع و امكانات اياب و ذهاب را برايشان فراهم كند. اينها همه لطف خداست كه شامل حال ما شده است.

وضعيت بودجه شما چطور است؟ آيا بودجهاي كه از طرف دولت به شما اختصاص مييابد به اندازه كافي است و همين مقدار هم به موقع پرداخت ميشود؟

اولاً كمك دولت به شهرداريها نخودي است در آش. كمكي كه اگر انجام شود در بعضي جاها و آن هم براي زيرساختهاي حمل و نقل صورت ميگيرد.

به استناد قانون دولت بايد هزينه تهيه 5/82 درصد اتوبوسهاي مورد نياز شهرها را پرداخت كند و يك سوم هزينه بليت مردم را بپردازد. متأسفانه به دليل محدوديتهايي كه وجود دارد اين كار اصلاً انجام نميشود.

مثلاً بهرغم اينكه چندي پيش آقاي رئيسجمهور به مشهد آمدند و قول 200 دستگاه اتوبوس كه تقريباً 120 ميليارد تومان هزينه داشت را دادند اما با تمام تلاشهايي كه انجام داديم فقط توانستيم 20ميليارد تومان دريافت كنيم و 100 ميليارد ديگر از جيب شهرداري پرداخت شد، چون ناچار بوديم براي رفت و آمد و رفاه زائران اتوبوسها را تأمين كنيم.

از طرف ديگر در حوزه احداث خطوط قطار شهري، هر كيلومتر از اين خطوط بيش از 100 ميليارد تومان هزينه دارد. بعضي وقتها يك كيلومتر تونل با تجهيزات، واگن، ايستگاه، سيستمهاي سيگنالينگ و ديگر امكانات 160 ميليارد تومان اعتبار ميخواهد كه معادل بودجه عمراني يك استان است.

در شهري مثل مشهد كه ما مجبوريم تمام خدمات را به لحظه در اختيار هموطنان قرار دهيم، تمام اينها از منابع شهرداري و با مشكلات خاص تأمين ميشود. البته دولت هم مثلاً سالانه 100 ميليارد اعتبار پيشبيني ميكند كه 30 تا 50 درصد آن تخصيص مييابد.

به همين خاطر بر اين باور نيستيم كه دولت از منابع دولتي به ما بودجه بدهد. معتقديم اگر دولتها به جاي محدود كردن، فقط كمي مديريت شهري را تقويت كنند و براي اين مديريتها زحمت ايجاد نكنند، آنها خودشان ميتوانند مشكلاتشان را برطرف كنند.

با اين اوصاف درآمدهايتان به سختي جواب هزينههايتان را ميدهد؟

تمام دوستان در شهرداريهاي سراسر كشور ميدانند كه توسعه در شهرها بسيار دشوار است. بعضي وقتها كه اقدام به شروع پروژهاي ميكنيم شايد تا 10برابر هزينههاي اجراي پروژه صرف رفع معارضان حريم پروژه ميشود. مثلاً براي اجراي يك تقاطع غيرهمسطح بايد املاك اشخاص را تملك كرد كه هزينههاي بسيار هنگفتي به همراه دارد.

از سوي ديگر شهرداريها متكي به درآمدهاي داخلي هستند و در توزيع درآمدها، شايد مهمترين درآمد آنها عوارض صدور پروانه باشد كه تقريباً طي چهار سال اخير به خاطر ركود حاكم بر جامعه به شدت كاهش يافته است.

حالا در اين خزان و ركود، مديريت كردن كار دشواري است.

در شهري مثل مشهد اگر قرار باشد هزينههاي جاري و خدماتي را به نحو احسن انجام بدهيم، در سال حدود 1100 ميليارد تومان پول نياز داريم. حقوق جاري و خدماتي همچون جمعآوري زبالهها، توجه به اتوبوسراني و تاكسيراني، تقويت آتشنشاني، توسعه فضاي سبز و خدمات عمومي ديگر به غير از كارهاي عمراني به چنين رقمي نيازمند است.

اين 1100 ميليارد تومان سه برابر اعتبارات عمراني كل استان خراسان رضوي است.

از سوي ديگر روزانه بالغ بر 6 ميليون سفر در سطح شهر داريم كه نيازمند حمل و نقل عمومي فعال است.

هماكنون حدود 300 دستگاه اتوبوس و نزديك به 15هزار تاكسي و خطوط قطار شهري مشهد وظيفه حمل و نقل عمومي را بر عهده دارند و خدماترساني ميكنند.

در چنين شرايطي كار از دوجهت سخت است؛ يكي تنوع مسئوليتها و پاسخگويي در اين راستا و ديگري تلاش براي تأمين منابع. اما بايد گفت چون در جوار دوست خدمت ميكنيم، احساس ميكنيم توفيق بزرگي نصيبمان شده است. به لطف همين كرم و با الطاف خداوند رحمان، درمانده نيستيم و تمام وظايفمان را به نحو احسن انجام داده و ميدهيم.

مشهد در طول سال چيزي حدود 10برابر جمعيتش زائر ميپذيرد؛ زائراني كه در هر ساعت از شبانهروز كه دلشان هواي آقا را بكند به سمتش روانه ميشوند. همين مسئله ميطلبد سيستم حمل و نقل عمومي مشهد به صورت شبانهروزي اقدام به خدماترساني كند كه اين امر عمر اين وسايل را كاهش ميدهد. براي حل اين مسئله چه تمهيداتي انديشيدهايد؟

چارهاي نداريم جز اينكه به حمل و نقل عمومي، مطمئن، ايمن، سالم، سريع و ارزان بينديشيم، يعني «مترو».

در همين راستا در مطالعات جامع حمل و نقل مشهد چهار خط ريلي پيشنهاد و پيشبيني شده است. خوشبختانه خط اول را به اتمام رسانديم كه از شهرداران قبلي شروع شده بود و 5/4 كيلومتر باقيمانده از 24 كيلومتر را به اتمام رسانديم و با همين خط، اولين خط كشوري بوديم كه فرودگاه را به خط مترو متصل كرديم.

خط دوم قطار شهري به طول حدود 15 كيلومتر و تا الان با پيشرفت 75درصدي روبهرو بوده است. خط دوم با 14 ايستگاه و اعتباري بالغ بر 2100 ميليارد تومان در حال ساخت است.

اين خط عمليات حفاري، سگمنتگذاري و سفتكاري ايستگاههايش به پايان رسيده و هفت ايستگاه در شرف اتمام است و از دپي خود يعني انتهاي طبرسي تا ميدان شهدا در ماه جاري (بهمن ماه) به بهرهبرداري خواهد رسيد و بعد از آن هر چندماه، يكي از ايستگاهها وارد مدار خواهد شد.

خط سوم هم شروع شده و پيشرفت مناسبي دارد. اين خط حدود 30 كيلومتر و عمليات حفاري آن از دو جبهه با دو دستگاه تي بيام آغاز شده است. تملكات براي ايستگاهها انجام شده است. ضمناً خط سوم در نقطه تلاقياش با خط دوم ميتواند زائران را از خطوط ديگر به حرم مطهر منتقل كند. خط 4 هم در حال مطالعه است.

اگر مجموعه خطوط ريلي و خط كمربندي مونوريل مشهد اجرا شوند، پيشبيني ميكنيم تا يك ميليون و 500 هزار مسافر را در طول روز جابهجا كنند، لذا يكي از ايدههاي اساسي ما در حوزه مديريت شهري، مديريت حمل و نقل است و در اين حوزه، مترو اولويت اول ماست. البته از حيث پدافند غيرعامل هم يك بحث پدافندي براي شهر مشهد ايجاد ميكند. بعد از آن موضوع بهسازي و نوسازي سامانه اتوبوسراني در دستور كار قرار دارد.

خوشبختانه ظرف چند سالي كه توفيق خدمت داشتهايم، نزديك به 360 دستگاه اتوبوس به ناوگان اتوبوسراني اضافه شده است و حدود 500 دستگاه اتوبوس فرسوده را هم از رده خارج كردهايم. در همين راستا اتوبوسهاي گازسوز وارد مدار شدهاند و در حال حاضر وضعيت اتوبوسراني مشهد بسيار خوب، اكتيو و به روز است.

آيا براي بحث تاكسيراني هم برنامهاي داشتهايد؟

بله، از مشكلات اصلي مشهد در حوزه حمل و نقل بايد به فرسودگي تاكسيهاي اين شهر اشاره كنيم.

شهرداري مشهد با هماهنگي شورا به اين نتيجه رسيد كه اگر منتظر تصميمات فرادستيها بمانيم، نميتوانيم اين ناوگان را ساماندهي كنيم. لذا با اخذ مصوبات از شوراي اسلامي شهر مشهد هدفگذاري شده كه حدود 5 هزار تاكسي فرسوده را از رده خارج كنيم. جالب است بدانيد تا الان بيش از 3500 دستگاه از اين تاكسيها نوسازي شدهاند كه در سطح شهر كاملاً مشهود است. در همين رابطه با خودروسازان توافق كرده و به بانكها يارانه داديم و مابهالتفاوت نرخ سود را هم خود شهرداري تقبل كرد و حالا سامانه تاكسيراني شهر نو و فعال است.

ضمناً سامانه دوچرخهسواري نيز در شهر طراحي و اجرا شده و نزديك به 140 ايستگاه دوچرخه ايجاد كردهايم. البته نميدانم مشكل از برنامهريزيهاي ماست يا هنوز فرهنگ دوچرخهسواري آنچنان رونق پيدا نكرده است، چون در اين حوزه با استقبال خوبي مواجه نشديم. با اين حال تلاش ميكنيم براي دوچرخهسواري هم در مشهد فرهنگسازي كنيم.

حاشيههاي شهر مشهد كه جزو دغدغههاي مقام معظم رهبري هم بودند از جمله مسائلي است كه شما از همان روزهاي اول حضورتان به عنوان شهردار در دستور كار قرار داديد. ميخواهيم بدانيم در اين مدت چه اتفاقاتي در اين حوزه افتاده است و چه كارهايي براي ساماندهي مناطق حاشيهاي مشهد انجام دادهايد.

يكي از دغدغههاي كلان كشور و مقام معظم رهبري حاشيهنشيني است. نظر به اينكه در زمان حضورم در وزارت كشور در مورد حاشيهنشيني مطالعاتي داشتم، به همين خاطر بر حاشيههاي كلانشهرها از نزديك اشراف دارم. مشهد هم جزو شهرهايي به شمار ميآيد كه بيشترين حاشيه را دارد، هم از نظر عرصه و پهنه و هم ا ز نظر كثرت جمعيت.

آمارها هم مؤيد اين است كه مشهد حدود يك ميليون و 100 هزار نفر حاشيهنشين دارد. يعني حدود يك سوم جمعيت كه در 6هزار هكتار از مساحت اطراف شهر مشغول زندگي هستند.

اين اعداد و ارقام نشان ميدهد كه دغدغهها جدي هستند.

اما نبايد فراموش كنيم كه حاشيهنشينان هم جزو بهترين، مؤثرترين، مفيدترين و مظلومترين مردم جامعه هستند. صرفنظر از علل و عوامل و انگيزههاي حاشيهنشيني، ما متوجه بوديم كه با يك پديده و واقعيتي مواجهيم كه اگر برنامهاي برايش نداشته باشيم به آسيب بزرگي تبديل ميشود. به همين خاطر شهرداري در دو حوزه (مسئوليتهاي خودش و همكاريهاي ساير سازمانها و نهادها) وارد عمل شد.

بعد از دستوراتي كه مقام معظم رهبري دادند و نگاهي كه ايشان به حاشيهنشيني در كشور و مخصوصاً مشهد داشتند، مديريت شهري با استعانت از خدا و كمك شوراي شهر وارد كارزار شد.

خوشبختانه خدمات متنوعي را از نظر توسعه بلوارها، آسفالت خيابانها و كوچهها، ساماندهي آبهاي سطحي و ساختن جوي و جدولها، تنظيف و نظافت و توسعه فضاي سبز كه نزديك به 50درصد توسعه فضاهاي سبز مشهد در حاشيهها بوده است، انجام شد.

همچنين ايجاد ايستگاههاي آتشنشاني، احداث فروشگاههاي ارزاق عمومي و ميوه و ترهبار تحت عنوان «فروشگاههاي شهر ما»، توسعه خدمات اتوبوسراني و تاكسيراني در اين مناطق و احداث فرهنگسراها و مراكز آموزشي و كمك به احداث مساجد و حسينيهها و توجه به نهادهاي فرهنگي هم صورت گرفت. البته چندين ورزشگاه هم در دستور كار قرار گرفت.

يكي ديگر از كارها ساماندهي رودخانه كال كشف بود كه چند دهه به عنوان معضلي بزرگ مشهد را به خود مشغول كرده بود. با همكاري شركت آب منطقهاي خراسان توانستيم نزديك به 200 هكتار در مسافت 18 كيلومتري در امتداد اين رودخانه را با درختكاري به فضاي سبز تبديل كنيم. همچنين براي جلوگيري از توليد حاشيه، كمربند سبز را در پيرامون مشهد ايجاد كردهايم كه نزديك به 12 هزار هكتار فضاي سبز را به وجود آورده است.

حالا اگر سري به اين مناطق بزنيد ديگر حواشي مشهد از نظر خدمات شهري فرقي با مناطق ديگر ندارند.

زماني كه به حاشيه شهرها توجه ميشود در واقع از بسياري معضلات و آسيبهايي كه شايد در سالهاي آينده نمايان شوند، پيشگيري ميشود. آيا آماري در اين رابطه داريد يا با سازمان و نهاد ديگري براي درمان آسيبهاي موجود همكاري ميكنيد؟

به اذعان مسئولان ستاد مبارزه با مواد مخدر، تنها دستگاهي كه براي تأمين منابع در كنار آنها قرار دارد، شهرداري است.

به دوستان عرض كردهايم هر تعداد معتادي را كه بتوانند جمعآوري و درمان كنند، هزينهاش را شهرداري پرداخت ميكند.

در همين رابطه سالانه حدود 6ميليارد تومان هزينههاي پرداختي به ساير دستگاهها را در آمار مالي خود داريم.

ضمناً شهرداري براي ايجاد مراكز نگهداري و بازپروري هم منابع خوبي دارد و تمام امكانات و نيروها را در حوزه فرهنگي بسيج كردهايم تا جلوي اين آسيبها و معضلات گرفته شود.

آقاي شهردار! شهر مشهد نسبت به چند سال پيش تغييرات زيادي كرده است. سطح شهر و ايستگاهها بسيار تميز و مرتب شدهاند. هيچ متكدي و معتادي به چشم نميخورد و شما دستفروش هم نداريد. اينها محصول كدام برنامههاست؟

درست است. مشهد دستفروش ندارد چون همه آنها در شببازارها و روزبازارها ساماندهي شدهاند. نه نان كسي را بريدهايم و نه اجازه دادهايم شهر بينظم شود. مردم هم ميدانند براي خريد از اين افراد به كجا مراجعه كنند. از طرف ديگر اين معمول است كه شهرهاي زائرپذير بيشترين متكدي را داشته باشند اما شهرداري با يك برنامهريزي درست و مدتدار تعداد آنها و معتادان را به صفر رسانده است. البته شايد بعضي از آنها به صورت مخفيانه اقدام به گدايي بكنند كه در صورت مشاهده حتماً جمعآوري ميشوند.

در زمينه جمعآوري زبالهها هم با افزايش تعداد كاميونها و نيروهاي خدماتي به صورت 24 ساعته شهر را رفت و روب ميكنيم و دفع و دفن زبالهها هم به صورت بهداشتي انجام ميشود كه تا چند روز ديگر و در ايام دهه مبارك فجر كارخانه دوم كمپوست راهاندازي ميشود. با راهاندازي اين كارخانه صددرصد زباله توليدي شهر مشهد را ميتوانيم به كمپوست تبديل و مشكلات زيستمحيطي را مديريت كنيم.

طرح زائرسراهاي استاني كه جزو ايدههاي طلايي مقام معظم رهبري است به كجا رسيده است و تا كنون چند استان عمليات اجرايي زائرسراهايشان را آغاز كردهاند؟

يكي از ايدههاي مبارك مقام معظم رهبري در بدو مسئوليت بنده طرح زائرسراهاي ارزانقيمت بود.

معظمله توصيههايي داشتند و مديريت شهري نيز اوامر ايشان را به جان خريد و با مصوباتي كه از شوراي شهر گرفتيم، اقدامات انجام شد.

از همان ابتدا قرار شد زائرسراهاي ملي و استاني تعريف و زمين و پروانهشان به صورت رايگان از سوي شهرداري واگذار شود.

ابتدا براي اقشار بيبضاعت و كمدرآمد هر استان، يك قطعه زمين با پروانه رايگان در اختيار آن استان قرار گرفت كه قرار شده از محل كمكهاي خيرين و منابع آنها در مشهد مقدس زائرسرا ساخته شود كه تا كنون به 38مورد رسيده است.

همچنين به برخي از نهادهاي عمومي مانند كميته امداد، بنياد مستضعفان، نهاد نمايندگي وليفقيه در دانشگاهها و سازمان بهزيستي هم كه براي اقشار آسيبپذير جامعه فعاليت ميكنند، زمين واگذار شد.

 از سوي ديگر شهرداري به بخشي از خيرين كه موقوفهاي دارند و وقف اين كار كردهاند هم پروانه ساخت رايگان داده است.

تا الان نزديك به 20 هكتار پروانه ساخت صادر و تقريبا 20 هزار متر زمين رايگان در جاهاي بسيار مناسب به اين امر اختصاص داده شده است.

علاوه بر آن يك زائرپذير هم خود شهرداري راهاندازي كرده است تحت عنوان «كمپ غدير» كه در برخي فصول سال ظرفيت پذيرش 25هزار نفر مسافر را در شب دارد؛ كمپي كه با امكانات و تجهيزات، بهداشت و درمان، بانك، نانوايي، مسجد، حسينيه و ديگر خدمات رفاهي فضاي بسيار مناسبي براي اقامت مهيا كرده است.

در اين كمپ كانكسهايي كه سيستم گرمايشي و سرمايشي دارند و در تمام فصول سال قابل استفاده هستند طراحي شده است، همچنين آلاچيقها و جاهايي براي برپاكردن چادر كه در فصل تابستان بسيار دلپذير است.

از همه مهمتر پليس و نيروي انتظامي امنيت اين منطقه را تضمين كرده است.

جالب اينكه بعضي وقتها نه نيازمندان و كمدرآمدها كه گروهي از افراد متمول ترجيح ميدهند در اين فضاي مفرح و زيبا اقامت كنند. همين مسئله باعث شده در پيك مسافر هم هيچ كس در سطح شهر مشهد چادر نزند.

سال 2017 هم آغاز شد. سالي كه قرار است مشهد مقدس به عنوان پايتخت فرهنگي جهان اسلام پذيراي مسلمانان و گردشگران كشورهاي اسلامي باشد. آيا براي اين سال پرمشغله ميلادي آمادهايد؟

متولي پايتختهاي فرهنگي، وزارت فرهنگ كشورهاي اسلامي هستند. بر اساس مصوبات سازمان كنفرانس اسلامي، در هر سال چند شهر مذهبي در كشورهاي اسلامي به عنوان پايتخت فرهنگي معرفي ميشوند و در سال 2017 هم مشهد انتخاب شده و قرار بود مراسم افتتاحيه با اجلاس وزراي فرهنگ كشورهاي اسلامي يكي باشد. اما متأسفانه از يك سو به لحاظ سهلانگاريها و عدمپيگيريها و از سوي ديگر خباثتهاي عربستان سعودي، اجلاس وزرا را از ايران به سودان منتقل كردند و دوستان هم در وزارت فرهنگ و ارشاد توضيحات مكفي را ارائه نكردند. با اين شرايط اجلاس در ايران برگزار نميشود اما پايتخت فرهنگي به قوت خود باقي است. در اين راستا اقدامات خوبي انجام دادهايم. البته كارها در يك ستاد ملي كه وزير ارشاد مسئول آن است، برنامهريزي ميشوند و ستاد استاني به استاندار و بخشي از كارها، تحت عنوان پروژههاي شهري به شهرداري محول شده كه بيشتر حول پروژههاي عمراني است و اميدوارم كارها طوري طراحي شود كه اين رخداد موجبات استحكام فرهنگ اسلامي و صدور انقلاب به ساير كشورها را فراهم كند. البته بايد متذكر شوم كه شهرداري با اتكا به توانمنديهاي خودش در اين رابطه اجلاسهايي را برگزار كرده است، از جمله اجلاس جوانان كشورهاي عضو كنفراس اسلامي كه برگزار شد و از حدود 50 كشور مهمان جوان داشتيم.

اين مقدمه و پيشقراولي براي اين كار بود. البته قرار است اجلاسهاي ديگري هم داشته باشيم تا مشهد مقدس و ايران اسلامي را به نحو احسن به دنيا معرفي كنيم. همچنين چندين پروژه بزرگ هم در دست داريم كه در اين سال ساخته و افتتاح خواهند شد.

 

نظر شما
جوان آنلاين از انتشار هر گونه پيام حاوي تهمت، افترا، اظهارات غير مرتبط ، فحش، ناسزا و... معذور است
تعداد کارکتر های مجاز ( 200 )
پربازدید ها
پیشنهاد سردبیر
آخرین اخبار