شمارش معكوس براي شروع نشست آستانه شروع شده اما به نظر ميرسد بعضي اختلافنظرهاي جدي بين برگزاركنندگان اصلي اين نشست درباره اينكه چه كساني ديگر دعوت شوند، وجود دارد. در حالي كه مسكو از حضور امريكا در آستانه حمايت كرده اما تهران ميگويد با حضور واشنگتن در اين مذاكرات مخالف است، هر چند ناظران معتقدند واشنگتن در نهايت در سطح پايين و احتمالاً ناظر در اين مذاكرات مشاركت خواهد كرد كه نشان دهنده كاهش قابل توجه اهرمهاي امريكا در سوريه است.
درست در همان روزي كه سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه از حضور نمايندگان امريكا در نشست آستانه استقبال و از آن دفاع كرد، محمد جواد ظريف همتاي ايراني او با صراحت تمام اعلام كرد از واشنگتن دعوتي نشده و تهران با حضور ديپلماتهاي امريكايي در پايتخت قزاقستان مخالف است. اين مواضع متفاوت مقامات ديپلماتيك ايران و روسيه كه روز سهشنبه مطرح شد در حالي است كه دو كشور متحد كليدي و ثابت قدم سوريه محسوب ميشوند و توانستهاند با تركيب تواناييها و قابليتهاي خود شكستهاي سنگيني بر گروههاي مسلح تحت حمايت غرب وارد كنند. اوج دستاورد همكاري دو كشور با آزادسازي مناطق شرقي حلب صورت گرفت كه ناظران آن را در نقطه عطفي در جنگ سوريه ميدانند. پس از اين پيروزي، فرايند مذاكرات با تلاشهاي ديپلماتيك روسيه و ايران به عنوان دو متحد كليدي دمشق و تركيه به عنوان مهمترين حامي مخالفان وارد مرحلهاي جديد شد كه برگزاري نشست آستانه ماحصل آن محسوب ميشود. اين اولين بار نيست كه مذاكرات صلح براي سوريه برگزار ميشود، اما آنچه باعث شده نشست آستانه متفاوت از ساير نشستها به نظر برسد، علاوه بر مشخص شدن نتيجه نبرد حلب، تغيير اولويتهاي تركيه در سوريه و شكست هيلاري كلينتون در انتخابات رياست جمهوري است كه حمايت از مخالفان سوري را در دستور كار خود قرار داده بود. از ديگر شاخصهاي متفاومت و مهم نشست آستانه كنار گذاشتن بعضي بازيگران اصلي از جمله امريكا، اتحاديه اروپا، عربستان و قطر از فرايند برگزاري اين نشست است. اما حالا به نظر ميرسد بين دو متحد اصلي دمشق، يعني درباره راه دادن امريكا به نشست آستانه اختلاف نظر وجود دارد. علي شمخاني دبير شورايعالي امنيت ملي اعلام كرد كه «دليل مخالفت ايران با مشاركت امريكا در اجلاس آستانه، این است که هيچگونه دعوت مشتركي براي حضور امريكا از سوي سه كشور مبتكر برگزاري اجلاس به عمل نيامده است.» اشاره شمخاني به دعوت يكجانبه روسيه از امريكا است. چند روز پيش «واشنگتن پست» گزارش داد كه دعوت از دولت دونالد ترامپ براي شركت در مذاكرات آستانه اواخر ماه دسامبر سال گذشته ميلادي در يك گفتوگوي تلفني از سوي سرگئي كيسلياك، سفير روسيه در امريكا، با مايكل فلين، مشاور امنيت ملي ترامپ صورت گرفته است.
امريكا در سطح ناظر باوجود مخالفت تهران، مسكو همچنان اصرار دارد امريكا به اين نشست دعوت شود. سرگئي لاوروف با اشاره به اينكه «مكانيسم دعوت به مذاكرات آستانه مشاركت همگان از جمله ايالات متحده را ممكن ميكند»، تأكيد كرد: «با وجود اعتراض ايران، از دولت امريكا براي حضور در مذاكرات آستانه پيرامون سوريه دعوت خواهيم كرد.» ظاهراً به دليل مخالفت ايران قرار شده مقامات امريكايي در سطح ناظر در اين مذاكرات شركت داشته باشند كه بنابر گفته ديپلماتهاي امريكايي نشانه كاهش اهرم واشنگتن است. رابرت فورد، سفير سابق امريكا در سوريه و از حاميان سرسخت مخالفان سوري در وب سايت «مؤسسه خاورميانه» نوشت: «مشخص نيست كه ايالات متحده در آستانه حاضر خواهد بود يا نه اما اين مهم نيست. دولت اوباما اهرمهاي كمي در سوريه براي دولت ترامپ گذاشته است. ترامپ احتمالاً هيئت سطح پايين به آستانه براي نظارت اعزام خواهد كرد.» ظاهراً كاهش نقش امريكا در سوريه خوشايند مقامات آن كشور نبوده است. «جان مك كين» از سناتورهاي جنگطلب جمهوريخواه در مصاحبه با شبكه ام اسانبي درباره كم شدن قدرت واشنگتن در خاورميانه ابراز نگراني كرد. او گفت:: «او (پوتين) اكنون بازيگري بزرگ در خاورميانه است. موضوعي از اين مهمتر نيست كه روسها، ايرانيها و تركيهايها دارند ما را براي حضور در كنفرانس صلح دعوت ميكنند. امريكا ديگر در حال ايفاي نقش رهبري نيست. امريكا حتي بخشي از آن نيست. دارند ما را دعوت ميكنند. چطور به اينجا رسيدهايم.»
در همين حال علي شمخاني درباره احتمال حضور امريكا گفت: «به طور قطع امريكا در فرآيند گفتوگوها و جمعبندي اجلاس آستانه نقشي نخواهد داشت اما احتمال دعوت كشور ميزبان از امريكا به عنوان ناظر در اجلاس وجود دارد.» دبير شوراي عالي امنيت ملي افزود: «هيچ دليلي براي مشاركت امريكا در مديريت، راهبري و هدايت ابتكارات سياسي جاري در بحران سوريه وجود ندارد و ايفاي نقش اين كشور در اجلاس آستانه نيز كاملاً منتفي است.» باوجود اختلاف نظر روسيه و ايران درباره حضور امريكا در آستانه ناظران معتقدند اختلافات دو طرف تاكتيكي است و تهران و مسكو اهداف بلندمدت يكساني در سوريه دارند. ارون لوند كارشناس مسائل سوريه در مؤسسه كارنگي مينويسد: هدف پوتين در سوريه در اين لحظه خيلي ساده است. به همراه ايران، او ميخواهد اسد را از طريق نظامي تقويت كند، همزمان دولتهاي طرفدار مخالفان را خسته و دچار اختلاف بكند. حالا كه حلب در كنترل اسد قرار دارد، تركيه به دنبال منافع خود است، دونالد ترامپ براي گرفتن مقام خود در واشنگتن آماده ميشود و مطرح شدن فرانسوا فيلون راستگراي نزديك به مسكو به عنوان اولين مدعي رياست جمهوري فرانسه، شرايط مستعدي را براي يك اقدام سخت روسيه فراهم كرده است.» اين كارشناس در ادامه خاطر نشان ميكند: «كشاندن هر چه بيشتر تركيه به فرايند سازش، روش عالي براي رسيدن به اهداف است نه به خاطر اينكه كمك ميكند آنكارا از ستيزه عليه اسد فاصله بگيرد بلكه به خاطر اينكه ميتواند محاسبات دولتهاي مخالف اسد را تغيير دهد و بي اعتمادي را در ميان مخالفان ايجاد كند.»
مخالفت دمشق با حضور قطر و عربستانمعاون وزير خارجه سوريه در سخناني درباره مشاركت در مذاكرات آستانه گفت، هركسي خواهان مشاركت صادق براي حل بحران سوريه است، ميتواند در اين نشست شركت كند.
به گزارش ايسنا، فيصل مقداد معاون وزير خارجه سوريه در مصاحبه با شبكه الميادين گفت: واشنگتن بايد صداقت خود را در ارادهاش براي تعامل با راهحلهاي مطرح نشان دهد. وي پيرامون مشاركت امريكا در نشست آستانه گفت: هركس خواهان اين است كه به صورت خالصانه براي حل بحران در سوريه كار كند، ميتواند در اين نشست شركت كند. هركس ميخواهد در آستانه شركت كند، بايد به حاكميت سوريه احترام بگذارد و با تروريسم بجنگد و تحريمها را لغو كند. واشنگتن بايد از حمايت از گروههاي تروريستي مسلح ممانعت به عمل آورد و بر تركيه براي بستن مرزهايش با سوريه اعمال فشار كند. فيصل مقداد پيرامون مشاركت قطر و عربستان در نشست آستانه اظهار كرد: كساني كه از تروريسم حمايت و از آن پشتيباني مالي و تسليحاتي ميكنند، هيچ جايي در مذاكرات ندارند. معاون وزير خارجه سوريه تصريح كرد: زماني كه قطر و عربستان از حمايتشان از تروريسم دست بردارند، در آن هنگام ميتوانيم مسئله مشاركت اين دو كشور در مذاكرات را مورد بررسي قرار دهيم.