در حالي كه حدود 80 درصد آلودگي و آلايندگي هوا از وسايل نقليه موتوري توليد ميشود، متأسفانه برنامهها و طرحهاي بلندمدت و مقطعي به دليل نگاههاي سليقهاي و اجرا نكردن كامل طرحهاي زيرساختي تاكنون نتوانسته از ميزان غلظت آلودگي هوا بكاهد. در تازهترين اين اتفاقات طرح «معاينه فني ويژه» هم به دليل نگاه نامناسب به موضوع از سوي مسئولان براي امسال رد شد. اين درحالي است كه اجراي اصولي معاينه فني و كاهش مدت زمان آن براي تمامي وسايل نقليه ميتواند در كاهش آلودگي هوا مؤثر واقع شود.
در حالي به روز نمادين «29 دي» روز هوای پاک نزديك ميشويم كه همچنان آلودگي هوا روزهاي ناسالم و ناپاك را در تقويم به رنگ قرمز در آورده است. در سالهاي متمادي آلودگي به عناوين مختلف هر روز بيشتر ميشود تا نشان دهد كه اقدامات مسئولان در كاهش آلودگي و آلايندگي تاكنون نتيجه مطلوبي در پي نداشته است به گونهاي بايد گفت شهروندان و محيطزيست بيدفاع در برابر اين تهاجم هستند و همچنان خسارتهاي سنگين جاني و مالي ميپردازند.
خسارت 30 ميليارد و 500 ميليون دلاري آلودگي هوا در كشور در دنيا چهارمين عامل خطر مرگ و مير آلودگي هوا در خانهها و فضاي باز است، اين درحالي است كه در كشور ما به گفته ايرج حريرچي، سخنگوي وزارت بهداشت در كشورهايي مانند ما كه داراي درآمد متوسط هستيم، آلودگي هوا سومين عامل مرگ و مير ايرانيها است. براساس آمارهاي جهاني در دنيا از هر 10 مرگ يك مورد منتسب به عامل آلودگي هوا است. بر اين اساس آلودگي هوا در زندگي و مرگ و مير ما تأثير قابل توجهي دارد. به گفته وي براساس آمارهاي بانك جهاني در كشورهاي خاورميانه از جمله ايران 5/2 درصد از توليد ناخالص ملي، برابر 30 ميليارد و 500 ميليون دلار به خاطر آلودگي هوا از دست ميرود و براي مردم هزينه آورده و باعث كاهش طول عمر آنها ميشود.
كاهش مدت زمان معاينه فني خودروها در دستانداز مجلس در حالي كه برخي اقدامات براي كاهش آلودگي هوا سالهاست اجرا ميشود، ولي نتيجه مطلوب تاكنون حاصل نشده است. در اين زمينه معاينه فني خودروها سالهاست به اجرا درميآيد، ولي به دليل اصولي نبودن آن و جامع نبودن فازهاي اجرايي آن بسياري از خودروها مراكز معاينه فني را دور ميزنند. در اين خصوص معاون محيط زيست انساني سازمان محيط زيست با بيان اينكه كاهش مدت زمان معاينه فني خودروها از پنج سال به دو سال در انتظار تصويب مجلس است، ميگويد: بررسيها نشان ميدهد تردد شبانه 100 هزار كاميون فرسوده باعث غلظت آلايندهها ميشود.
سعيد متصدي با بيان اينكه هر موتورسيكلت پنج برابر خودرو آلودگي ايجاد ميكند، ميافزايد: 11 ميليون موتورسيكلت در كشور تردد دارند كه حدود 5/3 ميليون موتورسيكلت در تهران هستند اگر ميزان توليد آلودگي هوا را كه توسط اين موتورسيكلتها توليد ميشود، محاسبه كنيم معادل 44 يا 45 ميليون دستگاه خودرو توليد آلودگي ميكنند و اين در حالي است كه در كشور 18 ميليون خودرو وجود دارد.
همچنين عوارض آلايندگي بايد در مسير اولويتهايزيست محيطي هزينه شود تا از بخشي از افزايش آلودگي جلوگيري به عمل آيد. در اين زمينه معاون سازمان محيط زيست با بيان اينكه پيشبيني ميكنيم، سالانه بين 3 هزار تا 5 هزار ميليارد تومان عوارض آلايندگي پرداخت شود، تأكيد ميكند: پيشبيني ما سالانه 5 هزار ميليارد تومان بوده است، اما بحثي كه تاكنون محقق شده در سال گذشته 700 ميليارد تومان بوده است.
طرح معاينه فني ويژه امسال اجرا نميشود در حالي كه لازم است تا تصميمات براي كاهش آلودگي هوا اصولي اتخاذ شود و به اجرا در آيد، متأسفانه در چند روز گذشته طرح ناگهاني موضوع «معاينه فني ويژه» از سوي شوراي عالي ترافيك براي وسايل نقليه داراي معاينه فني معتبر سبب شده تا واكنش به اين موضوع در رسانهها بالا بگيرد. تا اينكه معاون حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران با اشاره به مباحث مطرح شده در خصوص معاينه فني برتر اعلام كند كه هيچ تغييري در مورد سطح معاينه فني خودروهاي متقاضي طرح ترافيك صورت نگرفته است.
مازيار حسيني در اين خصوص ميگويد: از هرگونه مصوبه و اقدامي كه منجر به كاهش آلايندهها شود استقبال ميكنيم، اما بايد به اين نكته توجه كنيم كه هرگونه تغيير در سطح معاينه فني منوط به مصوبه شوراي عالي محيطزيست كشور جهت اصلاح استانداردهاي حدود آلايندگي خودروها و مسائل جنبي آن دارد كه پس از ابلاغ جنبه اجرايي پيدا ميكند.
وي میافزاید:«معاينه فني برتر» نوعي امكان تست دور موتور بالا و ارتقاي شاخصهاي آلايندگي موجود است كه در صورت تصويب نهايي، مشخص شدن جزئيات آن توسط مراجع ذيصلاح و ابلاغ آن، امكان اجرا در مراكز معاينه فني خودروهاي شهر تهران را دارد، اما حتماً شرايط آن عطف به ماسبق نميشود.
حسيني در خصوص روند اخذ معاينه فني جهت دريافت طرح ترافيك در سال جاري اعلام كرد: اين مسئله مانند سابق انجام شده و هيچگونه تغييري در روند يا شكل انجام معاينه فني صورت نگرفته است و درصورت ابلاغ آن شامل خودروهايي كه داراي معاينه فني معتبر هستند، نميشود. همچنين غلامحسين آرام، معاون عمراني فرمانداري تهران نيز معتقد است كه معاينه فني خودروها بايد در طول سال يكبار انجام شود و اجراي «معاينه فني برتر» در حال بررسي است. وي تأكيد ميكند كه نبايد با اجراي طرحهايي همچون معاينه فني برتر موجب تلف شدن وقت مردم و ايجاد هزينه مجدد براي آنها شد.