«إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاء»(1) از بندگان خدا تنها دانايانند كه از او مي‌ترسند.
در عصر كنوني كه عصر دوري از معنويات و كمرنگ شدن ميراث عظيم گذشته و به فراموشي سپردن آنهاست، بي‌گمان معرفي چهره‌هاي درخشان آسمان علم و معرفت براي همگان پندآموز و بازدارنده از لغزش‌هاي زندگي و روشن‌كننده نور اميد در دل‌هاي افسرده است. در اين ميان برجسته كردن زواياي زندگي، ابعاد شخصيت، رفتار و منش انساني، وسعت اطلاعات و عشق به تعليم، تعلم و روشنگري عالمان رباني براي حوزويان و نسل جوان تشنه حقيقت بسي سودمند و مورد نياز است. حق و انتظار اين بود كه سال‌ها پيش از اين درباره شخصيت مرحوم حضرت آيت‌الله زند كرماني چنين كاري انجام شود كه به عللي ميسر نشد. خوشبختانه قرعه فال به نام اين بنده افتاد و بر توفيق اين خدمت ناچيز خداوند سبحان را شاكرم و اميد دارم تأخير در چاپ اين يادنامه جز بر تكميل و حلاوت آن نيفزوده باشد. مرحوم زند كرماني ـ ولادت 1312ﻫ . ق و وفات 1389ﻫ . ق برابر با 19/6/1348ﻫ . ش ـ از شخصيت‌هاي برجسته‌اي است كه بر مردم زمان خود حق عظيمي دارد و كسي نمي‌تواند سهم مؤثر وي را در گره‌گشايي‌هاي فكري انكار كند. او آنچه را جوانان در آينه نمي‌ديدند در خشت خام مي‌خواند. به همين روي دردمندانه و عاشقانه به بيان فلسفه احكام، علل عقب‌ماندگي مسلمانان، روشنگري، ابهام‌زدايي و خرافه‌زدايي از دين و ارشاد مردم پرداخت. درباره زندگي و زمانه آن بزرگوار در يكي از كتب تراجم آمده است:«وي از دانشمندان سياسي و مدرسين عصر خود بود و در اصفهان رياست و مورد توجه عموم مردم و دواير دولت و خدمات بسياري كه از آنهاست طبع تفسير شريف «تبيان» شيخ محمدحسن طوسي صاحب تهذيب و استبصار و كتب ديگر و با مرحوم آيت‌الله‌العظمي حجت كوه‌كمري رفاقت و صداقت تامي داشت و قبل از 1370 در اصفهان وفات
كرد.» (2) اثر حاضر كه به پاس تلاش‌ها و كوشش‌هاي صادقانه آن بزرگمرد فراهم آمده، تلاشي فروتنانه در معرفي شخصيت بزرگ و معاصر حوزه علميه اصفهان، حضرت آيت‌الله حاج شيخ محمدباقر زندكرماني است، عالمي كه با سخنان منطقي و تبيين فلسفه احكام و كردار علي‌گونه خود انسان‌هاي بسياري را شيفته خود ساخت و با روشنگري‌هاي پياپي در منبرهاي خويش جمع زيادي را به صراط مستقيم هدايت الهي رهنمون شد. جاي آن است كه ضمن اهداي اين كتاب به قطب دايره امكان، حضرت حجت‌بن‌الحسن‌العسكري از همه كساني كه از سر ارادت به ايشان و احترام به ارزش علم و عالم از محبت‌ها و كمك‌هاي خود ـ انجام مصاحبه، در اختيار گذاردن مدارك، نوشته‌ها و عكس‌ها ـ دريغ نكردند، سپاس بگزارم. اميد است اين مجموعه در راستاي شناساندن عالمان رباني، اين الگوهاي اصيل موفق باشد و مورد رضايت صاحب اصلي حوزه‌هاي علميه، حضرت ولي‌عصر(عج) قرار گيرد. جا دارد از فرزندان برومند ايشان، جنابان رضا‌زند كرماني و دكتر حسن زندكرماني و سركار خانم رضوان‌زند كه نوشته‌ها يا مدارك را در اختيار قرار دادند تشكر و از خداوند منان براي اين عزيزان آرزوي توفيق كنم. در پايان از همه كساني كه از آن مرحوم خاطره، نوشته، عكس يا هر گونه مدركي دارند، صميمانه درخواست مي‌كنم آن را در اختيار نويسنده قرار دهند تا در جلد دوم اين يادنامه كه شامل كتاب‌هاي ايشان است ضميمه كنيم و مورد استفاده عموم مشتاقان قرار گيرد. اميد است در جلد دوم اين كتاب بقيه منابر ايشان كه از نوار پياده شده و به صورت نوشتاري درآمده است و نيز تمام كتاب‌هاي ايشان به صورت منقح چاپ شود. نام تأليفات ايشان به قرار ذيل است:
1- فيوضات اللامعه في حال الكتب الاربعه
2- نبذه في تحقيق كتاب قرب الاسناد و مؤلفه و اخباره
3- رفع النزاع من البين في الصلح المقصود منه الفرار عن الدين
4- اماره الولايه (اخيراً تجديد چاپ شده است.)
5- تاريخ مختصر نفت در دنيا (اخيراً ضميمه كتاب «تقابل دين و سياست در ايران» چاپ شده است.)
6- رساله فقه فارسي در احكام آب‌ها
بي‌ترديد كتاب حاضر خالي از عيب و نقص نيست. نويسنده پيشاپيش بر بضاعت اندك و خطاهاي احتمالي خويش اعتراف دارد. از اين رو باعث مسرت و خوشوقتي است كه براي اصلاح لغزش‌ها تذكرات لازم را از سوي خوانندگان محترم دريافت كند تا در چاپ‌هاي بعدي مد نظر قرار گيرد.
*مؤلف اثر
پي‌نوشت‌ها:
(1) قرآن كريم، سوره فاطر، آيه 28.
(2) به نقل از «گنجينه دانشمندان»، 6/342. لازم به ذكر است كه تاريخ وفات ايشان سال 1389ﻫ . ق بود.
