همزمان با تشكيل جلسه هيئت نظارت بر اجراي برجام در تهران براي بررسي واكنش به تمديد تحريمهاي ۱۰ساله امريكا، نماينده دائم جمهوري اسلامي ايران در مقر سازمان ملل در نيويورك با ارسال نامهاي به بانكيمون روشن ساخت كه ايران تمديد قانون تحريم ايران تا پايان سال 2026 را مغاير تعهدات امريكا در توافق هستهاي (برجام) ميداند. در همين شرايط قوه مقننه امريكا كه هم اكنون سردمدار قانونشكني بينالمللي است، در حال بررسي تحريمهاي بيشتر عليه ايران است.
در حالي كه حسن روحاني، رئيسجمهور، علي لاريجاني، رئيس مجلس، محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه، حسين دهقان، وزير دفاع، علي شمخاني، دبير شوراي عالي امنيت ملي ، علياكبر صالحي، رئيس سازمان انرژي اتمي، سعيد جليلي و علياكبر ولايتي، به ترتيب نماينده در هيئت نظارت برجام و مشاور امور بينالملل مقام معظم رهبري در شوراي عالي امنيت ملي در تهران به شور نشستند تا واكنش ايران را به نقض آشكار برجامي كنگره امريكا روشن سازند، غلامعلي خوشرو سفير و نماينده دائم جمهوري اسلامي ايران در سازمان ملل با ارسال نامهاي به بانكيمون، دبيركل سازمان ملل متحد اعلام كرد: دولت جمهوري اسلامي ايران مصوبه اخير كنگره امريكا و تمديد قانون تحريم ايران (ايسا) تا پايان سال 2026 ميلادي را مغاير تعهدات امريكا بر اساس برجام ميداند. در اين نامه تأكيد شده است كه بر اساس مفاد برجام، امريكا بهعنوان يكي از طرفهاي برجام متعهد شده است از تمديد و وضع مجدد تحريم يا هر اقدام مغاير با اهداف، نص و روح برجام خودداري كند. نماينده دائم جمهوري اسلامي ايران در سازمان ملل افزوده است: تمديد قانون تحريم ايران (ايسا) بر خلاف تعهدات برجامي امريكا است و بنابراين اين كشور مسئول پيامدهاي منفي و آثار زيانبار چنين اقدامي خواهد بود. در اين نامه از دبيركل سازمان ملل متحد خواسته شده است كه از همه طرفهاي برجام به ويژه امريكا بخواهد تا به تعهدات خود پايبند بمانند. همچنين از وي خواسته شده است تا اين اقدام اخير امريكا و ساير موارد بدعهدي در اجراي تعهدات برجام را در چارچوب گزارش آتي خود به شوراي امنيت منعكس كند. هفته گذشته، مجلس سناي امريكا با اكثريت ٩٩ رأي موافق و بدون رأي مخالف، قانون تحريم ايران مصوب سال ١٩٩۶ كنگره آن كشور را به مدت ۱۰ سال ديگر تمديد كرد.
پيشتر اين طرح با اكثريت ۴١٩ رأي موافق در برابر يك رأي مخالف در مجلس نمايندگان تصويب شده بود. اين قانون براي اجرايي شدن نياز به امضاي باراك اوباما دارد. سخنگوي كاخ سفيد قبلاً از احتمال امضاي اين قانون توسط وي خبر داده است.
كاخ سفيد: مشاجره نميكنيمجانشين سخنگوي وزارت خارجه امريكا در واكنش به اظهارات رئيسجمهور ايران حسن روحاني درباره واكنش به آينده برجام و تمديد قانون تحريمها عليه ايران گفت كه ترجيح ميدهد وارد مشاجرههاي لفظي با مسئولان ايران نشود. مارك تونر ضمن تاكيد بر غيرقابلپيشبيني بودن نحوه برخورد دولت آينده امريكا با برجام و توافق هستهاي ميان ايران و كشورهاي 1+5 و با بيان اينكه هر يك از طرفها ميتواند از برجام كنار برود، افزود، با توجه به موفقيتهاي برجام چنين اقدامي غيرسازنده خواهد بود. وي خاطر نشان كرد كه امريكا بارها توافق هستهاي را موفق ارزيابي كرده و معتقد است كه برجام تدابير موثري در جهت بازداشتن ايران در مسير دستيابي به توليد سلاح اتمي داشته است. تونر با اشاره به كاهش ذخاير اورانيوم غنيشده و آب سنگين ايران تصريح كرد كه اين كشور تا كنون به تعهدات خود عمل كرده و مسئولان كاخ سفيد ارزيابي خود را درباره موفقيتآميز بودن برجام به دولت آينده منتقل خواهند كرد. روز سه شنبه آژانس بينالمللي انرژي اتمي در گزارشي كه در اختيار كشورهاي عضو اين نهاد قرار گرفت تأييد كرد كه ايران به تعهدات خود درباره محدوديت ميزان ذخيره آب سنگين در اين كشور پايبند بوده است. در نهايت مارك تونر درباره واكنش امريكا به عكسالعمل احتمالي ايران در از سرگيري فعاليتهاي هستهاي و غنيسازي اورانيوم اعلام كرد كه توافقهاي انجام شده امكان ميدهد در چنين حالتي تحريمهاي هستهاي عليه ايران در كوتاهترين زمان ممكن دوباره اعمال شوند.
بررسي تحريمهاي بيشتر در سناكميته روابط خارجي مجلس سناي امريكا بامداد چهارشنبه نشستي با موضوع «شكست شبكه تهديد ايران: گزينههايي براي مقابله با نايبان ايران» با حضور مدعويني چون «ماتيو مكينيس»، از اعضاي ارشد «انديشكده امريكن اينترپرايز» و «مليسا دالتون»، عضو ارشد «مركز برنامه امنيت بينالمللي براي مطالعات راهبردي» برگزار كرد. در آغاز اين نشست «باب كوركر»، رئيس كميته روابط خارجي سنا ايران را به برهم زدن ثبات در منطقه متهم كرد و «نايبان ايران» را تهديدي مستقيم عليه امريكا و متحدانشان خواند و از مهمانهاي نشست خواست به قانونگذاران امريكا براي تدوين روشها و راهبردهايي جديد در اين راستا كمك كنند. پس از وي بن كاردين، عضو ارشد دموكرات كميته روابط خارجي هم با متهم كردن ايران به تنشآفريني در كشورهاي منطقه از تصويب طرح تمديد ده ساله قانون تحريمهاي ايران در مجلس سنا استقبال كرد و خواستار وضع تحريمهاي جديد عليه ايران به بهانههاي غيرهستهاي مانند موشكهاي باليستيك و مسائل حقوق بشر شد.
اما «ماتيو مكينيس»، كارشناس اين نشست استماع با اشاره به اينكه گروههاي «نايب» ايران ماهيتي «مخفيانه» دارند از وزارت خزانهداري و خارجه امريكا خواست تلاش بيشتري براي شناسايي اين گروهها و فعاليتهاي مالي آنها انجام دهد. «مليسا دالتون»، ديگر كارشناس حاضر در اين نشست هم ضمن اينكه خواستار حفظ و اعمال فشارهاي مالي و بينالمللي بر سپاه پاسداران انقلاب اسلامي شد، گفت: «ايالات متحده بايستي عمليات مستقيم و غيرمستقيم هدفمند خود را براي تخريب فعاليتهاي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، (تخريب) حمايت غيرمستقيم از گروههاي نائب و تضعيف فعاليتهاي سايبري ايران در منطقه تقويت كند. » «دالتون» همچنين پيشنهاد كرد دولت امريكا اقدام به آموزش و مشورتدهي به نيروهاي امنيتي كشورهاي شريك در منطقه براي مقابله با ايران و گروههاي مورد حمايت آنها بكند.
اوباما: اسرائيليها هم موافقند رئيسجمهور امريكا روز سهشنبه در آخرين سخنرانياش در پايگاه نيروي هوايي «مكديل» در شهر «تمپا»، فلوريدا درباره مقابله با تروريسم از توافق هستهاي ايران و گروه 1+5 (برجام) دفاع و تأكيد كرد كه اسرائيل ارزيابيهاي او را درباره «برجام» تأييد ميكند. «باراك اوباما»، در بخشي از اظهاراتش با بيان اينكه مقابله با تروريسم علاوه بر راهبرد نظامي نيازمند ديپلماسي است به موضوع توافق هستهاي ايران پرداخت و گفت: «برنامه هستهاي ايران را به عقب برگردانديم. اين ارزيابي فقط من نيست، جامعه اطلاعاتي اسرائيل هم بهرغم مخالفت با اين توافق، همين را ميگويد. »
توصيه ايرانستيزانه به ترامپبا انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئيسجمهور امريكا گروهي از كارشناسان ايرانستيز نومحافظهكار دوران رياست جرج بوش دوم هم دوباره به صحنه برگشتهاند و بر طبل ايران هراسي ميكوبند. يكي از مقامات سابق وزارت خارجه امريكا كه اصالتاً ايراني- امريكايي است و اين روزها در شوراي روابط خارجي به عنوان تحليلگر ارشد مشغول است، در مقالهاي در نشريه پولتيكو به «دونالد ترامپ» رئيسجمهور منتخب امريكا در مورد كنار گذاشتن تعارف با ايرانيان، پرهيز از تهديد توخالي و روي آوردن به تهديد واقعي، پيشنهاداتي داشته است. وي به ترامپ نصيحت كرده كه مانند رؤساي جمهور قبلي امريكا، خيال خام حمايت از «به اصطلاح ميانهروهاي ايران» به اميد سپرده شدن سكان انقلاب ايران به دست آنها را در سر نپروراند. به ادعاي تكيه اولين درس براي ترامپ اين است كه با ايران بايد به عنوان يك دولت-ملت واحد برخورد شود و نه به عنوان مجموعهاي از تندروها و معتدلها كه امريكا بتواند آن را در مسير منافع خود، جهتدهي كند، چراكه در ميان مقامات ايران اختلافنظرهايي وجود دارد ولي همه آنها بر سر هژمون بودن كشورشان در منطقه، اتفاق نظر دارند. توصيه اين كارشناس ايرانستيز به دولت ترامپ اين است كه وي بايد بياموزد تهديد به استفاده از زور، روي ايرانيان جواب ميدهد و در نهايت درس بعدي اين است كه ايران علاقهاي به عاديسازي روابط با امريكا ندارد. كارتر ميخواست بحث گروگانها را به گونهاي حل كند كه امكان ازسرگيري روابط با تهران، از بين نرود. رابرت مك فارلين كه فرستاده ريگان بود هم با اميد مشابهي وارد تهران شد. باراك اوباما هم بارها از كنار گذاشتن بخشهاي مورد اختلاف تاريخچه روابط كشورش و ايران گفته است. اما نكتهاي كه بسياري از رؤساي جمهور امريكا به آن توجه نكردهاند اين است كه جمهوري اسلامي، يك نظام انقلابي است كه همه هويت خود را در دشمني با غرب، سرمايهگذاري كرده است. به نوشته تكيه ترامپ بايد از اين مطلب درس بگيرد و به جاي انعقاد معاهده كنترل تسليحات با ايران كه به مشكلي براي دو رئيسجمهور پيش از وي تبديل شد، يك سياست واقعي در برابر تهران در پيش بگيرد، محور اصلي اين سياست واقعي، انتخاب تضعيف ايران به جاي تقويت به اصطلاح ميانهروهاي اين كشور است. امريكا بايد بار ديگر تحريمهاي فلجكننده عليه ايران اعمال كند و با همكاري متحدان عرب و اسرائيل اين را در منطقه نيز به عقب براند. براساس توصيههاي اين مقام نزديك به جمهوريخواهان تندرو، ترامپ همچنين ميتواند با بخش مشكلدار برجام يعني «بند غروب آفتاب» و بندهاي نهچندان سفت و سخت مربوط به تحقيق و توسعه، حكام ايران را بترساند و آنها را به ميز مذاكره بازگرداند.