از زمان شروع برجام يكي از مهمترين نگرانيهايي كه در خصوص اين توافق وجود داشت، بدعهدي امريكا در قبال تعهداتي بود كه در ازاي عقبنشينيهاي گسترده در برنامه هستهاي ايران موظف به اجراي آن شده بود. از همينرو يكي از مهمترين مسائلي كه رهبر معظم انقلاب اسلامي در زمان گفتوگوهاي هستهاي بر آن تأكيد كردند، همزماني در اجراي تعهدات ايران و طرفهاي غربي بود. از سوي ديگر در فرمان ايشان در خصوص برجام بر اين نكته تأكيده شده بود كه يك هيئت نظارت در شوراي عالي امنيت ملي براي اجراي برجام تشكيل شود تا بر عملكرد طرف مقابل نظارت شود. اين نگراني اندكي بعد از اجراي برجام در ديماه سال گذشته به حقيقت پيوست و بهرغم تبليغات فراوان آنچه بيش از همه به چشم آمد بدعهدي امريكا بود. دولت يازدهم كه انتظار داشت در كوتاهترين مدت ممكن به مزاياي اقتصادي برجام دست يابد، با اين نكته مواجه شد كه آنچه روي كاغذ توافق شده فاصله فراواني با آنچه كه در عمل روي ميدهد، وجود دارد. اين مسئله واقعيت تلخي را در برابر دولتمردان دولت يازدهم قرار داد كه بر نگرانيهاي رهبر معظم انقلاب اسلامي تأكيد ميكرد.
تقريباً هيچبا وجود اين دولت تمام تلاش خود را براي تبليغات حداكثري از برجام به خرج داد. سفر روحاني به اروپا و امضاي بيش از 40 ميليارد دلار قرارداد بخشي از اين تلاش گسترده بود. شايد اوج تبليغات اين سفر به خريد بيش از 120 فروند هواپيماي ايرباس متمركز بود كه اتفاقا تبليغات فراواني روي آن انجام شد. با اينکه تبليغات گسترده تا حدي توانست روي بدعهديهاي امريكا سرپوش بگذارد، اما به زودي روشن شد كه بدون تأمين مالي قراردادهاي امضا شده خبري از تحويل هواپيماها و تجهيزات نخواهد بود. از سوي ديگر از برجام با تعابير عجيبي همچون آفتاب تابان نام برده ميشود. با وجود اين شايد سفر رئيس بانك مركزي به امريكا و سخنان وي در شوراي عالي روابط خارجي امريكا آب سردي بود که روي تمام وعدههاي داده شده ريخته شد. وليالله سيف در سفر خود به امريكا با ادبياتي از برجام سخن گفت كه تاكنون در سخنان هيچ كدام از مقامات دولتي ديده نشده بود.
سيف همچنين در گفتوگوي خود با شبكه خبري بلومبرگ گفت: توافق هستهاي ايران و گروه 1+5 موسوم به برجام، تاکنون «تقريباً هيچ» دستاورد اقتصادي براي تهران دربر نداشته است.
رئيس بانك مركزي در ادامه سخنان خود به همين مطلب اشاره كرد و گفت: ايران سه ماه بعد از اجرايي شدن برجام، توان دستيابي به 100 ميليارد دلار دارايي ضبط شدهاش در خارج از کشور را نداشته و براي پرداخت صورتحسابهايش در مبادلات خارجي به دنبال راهي براي استفاده از دلار است.
به اين ترتيب بود كه مطالبه اجراي تعهدات ذكر شده در برجام به اصليترين سياست رأس نظام تبديل و در موارد مختلف بر اين نكته تأكيد شد.
تأكيد رهبري بر بدعهدي امريكاشايد مهمترين قسمت در اين ميان تأكيد بر اين نكته بود كه تحريمها هنوز رفع نشده است و امريكاييها در اجراي سياستهاي خود بدعهدي به خرج دادهاند و هيچ گاه به تعهدات خود پايبند نبودهاند. اين نكتهاي بود كه حتي در سخنرانيهاي رهبر معظم انقلاب اسلامي نيز بر آن تأكيد شده است. ايشان در يكي از سخنرانيهاي خود با اشاره به اين مسئله تأكيد كردند: «وظيفه طرف مقابل اين بود که تحريمها را برطرف کند، برطرف نکرده؛ تحريمها برطرف نشده. بخشي از تحريمها را اينها به يک نحوي برداشتهاند، منتها در عمل برداشته نشده. ميدانيد كه آنچه محل بحث بود، تحريمهاي ثانويه بود. تحريمهاي اوليه را اينها با کمال قدرت حفظ کردند و اين روي تحريمهاي ثانويه اثر ميگذارد.
من خواهش ميکنم کسانيکه دستاندرکارند توجه کنند، دقت کنند، مدام نگوييم تحريمها برداشته شده است. رهبر معظم انقلاب اسلامي در بخشي ديگر از سخنان خود به اين نكته اشاره ميكنند و ميگويند: مسئله معامله بانکها حل نشده و بانکهاي بزرگ معامله نميکنند. امريکاييها ميگويند آقا به ما چه! خب حرف خباثتآلودي است؛ چطور (ميگوييد) به ما چه! کار آنها است. آقاي دکتر ظريف - نميدانم اينجا در جلسه هستند يا نه - در صحبت با وزير خارجه امريکا به او ميگويند که (مسئله) بانکها، بانکهاي بزرگ و مانند اينها حل نشده، او ميگويد خب بله، به ما که ربطي ندارد؛ فوراً ايشان ميگويند چرا، شما اگر بخواهيد، ميتوانيد؛ شما مانعيد، يعني وزارت خزانهداري امريکاست که مانع است.
التماس يا اعتراضبه نظر ميرسد اگر امتيازي به ايران در چارچوب آزاد شدن بانكهاي خارجي براي معامله با ايران با استفاده دلار آن هم با هزاران شرط داده شده است، تنها به دليل همين اعتراضهاي ايران به بدعهديهاي امريكا بوده و نكته ديگري در پشت سر آن قرار ندارد. اين مسئلهاي است كه رسانههاي خارجي نيز در تفسير خود از ماجرا به آن اشاره كردهاند. بيبيسي فارسي با اعلام اين خبر با اشاره به سابقه اين خبر مينويسد: «تصميم ايالات متحده براي ارائه مجوزهاي تازه بانکي و معاملاتي با ايران به فاصله چند هفته پس از اعتراضهاي ايران به امريکا و برگزاري جلسه مشترک ميان وزراي خارجه ايران، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا و وزراي خارجه گروه 1+5 در نيويورک اعلام ميشود. علي طيبنيا، وزير اقتصاد ايران که براي حضور در نشست مشترک بانک جهاني و صندوق بينالمللي پول در واشنگتن، پايتخت امريکا به سر ميبرد گفته است: «ما به همه تعهدات خودمان در برجام عمل کردهايم و کشورهاي مقابل هم بايد تعهدات خودشان را بهصورت کامل اجرا کنند. همچنين راديو فردا نيز در تفسير مشابهي به اين نكته اشاره كرد كه اعتراضات مكرر ايران به بدعهدی امریکا مسئله نقش چشمگيري در آزادسازی معاملات مشروط دلاری به ایران دارد. حالا سؤال اينجاست كه آيا ميتوان اين مسئله را قطعي دانست كه آنچه موجب تأكيد امريكا هرچند به صورت محدود درباره آزادي معاملات دلاري با ايران شده تنها به اين دليل است كه اعتراضات ايران به بدعهدي امريكا حجم گسترده و وسيعي را به خود گرفته بود.