امريكا در اولين واكنش به ارتقاي همكاري راهبردي ضدتروريستي ايران و روسيه به سطح هوايي، آن را مایه تأسف خواند و در عينحال مدعي شد كه اين اقدام غيرمنتظره نبوده است. البته يك خبرگزاري امريكايي در گزارشي از دروغ بودن اين ادعا خبر داد. به هر حال واكنش جانبدارانه واشنگتن از تروريستها تنها به اين اظهارات ختم نشده و شبهه نقض قطعنامههاي شوراي امنيت از كاخ سفيد برخاسته است. البته خبرهاي بد زيادي وجود دارد كه ميتواند نگراني امريكايي از افول نقش خود در سوريه و حتي خاورميانه را باز هم عميقتر كند: احتمال اجازه آنكارا به مسكو براي استفاده از پايگاه اينجرليك، احتمال باز شدن فضاي عراق به سوي هواپيماهاي روسي و در نهايت ورود نظامي چين به حمايت از ارتش سوريه.
مارک تونر، سخنگوي وزارت خارجه امريکا روز سهشنبه با بيان اينكه واشنگتن فعلاً در حال ارزيابي مسئله اعزام بمبافکنهاي روس به ايران است، در پاسخ به سؤالي که آيا اين اقدام نقض قطعنامه شوراي امنيت عليه ايران نيست، گفت: «ممکن است که اينطور باشد.»
تونر با اين حال گفت که واشنگتن همچنان به مذاکره، گفتوگو و ديپلماسي با روسيه ادامه ميدهد. تونر که در نشست خبري روزانه صحبت ميکرد، تصريح کرد: استقرار بمبافکنهاي روس در ايران مايه تأسف است، اما موجب غافلگيري يا شوکه شدن واشنگتن نيست. اين ادعاي تونر در حالی است كه بنا بر گزارش خبرگزاري آسوشيتدپرس، با اينکه از اواخر سال گذشته ميلادي بحث انجام عمليات هوايي از ايران عليه داعش مطرح بوده، مقامات امريکايي گفتهاند که تصميم روز سهشنبه روسها، براي واشنگتن غافلگيرکننده بوده است.
سخنگوي وزارت خارجه امريکا همچنين افزود: با توجه به شرايط کنوني بحران در سوريه، اقدام روسيه کمککننده و مفيد نيست.
اظهارات تونر توسط روسها در سطحي بالاتر يعني از سوي سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه در يك نشست خبري چهارشنبه در مسکو پاسخ قاطعي دريافت كرد: «حضور جنگندههاي روسيه در ايران، نقض قطعنامه شوراي امنيت نيست.»
بنا بر گزارش خبرگزاري «اسپوتنيک»، لاوروف تأکيد کرد: «هيچ دليلي وجود ندارد که شک داشته باشيم مبادا روسيه در حال نقض قطعنامه 2231 شوراي امنيت سازمان ملل است.»
همچنين، وزارت دفاع روسيه در واکنش به اظهارات سخنگوي وزارت خارجه امريکا، به شكلي طعنهآميز به واشنگتن توصيه کرد که قطعنامه 2231 را يک بار ديگر مطالعه کنند.
ايگور کوناشنکوف، سخنگوي وزارت دفاع روسيه گفت: به مقامات امريکايي توصيه ميکنيم اطلاعات خود درباره قوانين بينالمللي را به روز کنند. سخنگوي وزارت دفاع روسيه اعلام کرد: «اين خلاف قوانين ماست که به وزارت خارجه امريکا توصيهاي ارائه دهيم، اما این پیشنهاد را مطرح میکنیم که مقامات وزارت خارجه امريکا بايد بررسي کنند آيا اصلاً منطقي را دنبال ميکنند و همچنين اين مسئله نيز روشن شود که آيا درک درستي از اسناد حقوق بينالملل دارند يا خير.»
وي ادامه داد: «چنين آزموني بايد با شناخت حقيقي قطعنامه 2231 شوراي امنيت سازمان ملل آغاز شود، که موافقت شوراي امنيت با فروش، انتقال و استفاده از جنگندههاي نظامي در داخل ايران را اعلام ميکند.» کوناشنکوف همچنين تأکيد کرد: «وزارت دفاع امريکا مايل است تا به مقامات وزارت خارجه امريكا يادآور شود که سوريه يک کشور داراي حاکميت مستقل بوده و هيچ يک از مفاد منشور سازمان ملل، قطعنامههاي شوراي امنيت سازمان ملل يا پيمانهاي دوجانبه ميان سوريه و امريکا اجازه نميدهد هواپيماهاي امريکايي و هواپيماهاي بدون سرنشين نظامي اين کشور خاک سوريه را از پايگاه هوايي اينجرليک ترکيه يا هر پايگاه نظامي خارجي بمباران کنند.» سخنگوي وزارت دفاع روسيه در پايان گفت: «ما اطمينان داريم پس از آنکه آقاي تونر (سخنگوي وزارت خارجه امريکا) اين آزمون را بگذراند، ديگر هرگز درباره نابودي داعش و تروريستهاي النصره در سوريه ترديد نخواهد داشت.»
ادامه عمليات در روز چهارشنبه ساعاتي بعد از اعلام رسمي روز سهشنبه وزارت دفاع روسيه مبني بر شروع عمليات از پايگاه هوايي همدان، يک مقام دولت امريکا که خواست نامش فاش نشود، مدعي شد كه بمبافکنهاي روسياي که روز سهشنبه از مبدأ ايران مواضع گروه تروريستي داعش در سوريه را هدف قرار دادند، فعلاً به روسيه بازگشتهاند. اين مقام امريکايي در مصاحبه با آسوشيتدپرس، به خبرنگاران گفته است که در حال حاضر هيچ نيروي روسي در ايران مستقر نيست. بهرغم اين ادعا مسکو از انجام عمليات جديد جنگندههاي روس از داخل ايران خبر داد و وزارت دفاع روسيه اعلام کرد روز چهارشنبه جنگندههاي روسي سوخو- 34 حاضر در ايران، حملات جديدي را عليه داعش در ديرالزور سوريه انجام دادند. بنا بر گزارش خبرگزاري «اسپوتنيک»، طبق اعلام وزارت دفاع روسيه، جنگندههاي روسي حاضر در ايران امروز چهارشنبه حملاتي را عليه داعش در «ديرالزور» سوريه به انجام رساندند که در اين عمليات 150 نفر از تروريستهاي داعش شامل جنگجوهاي خارجي کشته شدهاند. وزارت دفاع روسيه تأکيد کرد: «عمليات چهارشنبه 17 آگوست 2016 بمبافکنهاي سوخو- 34 روسي از پايگاه هوايي همدان در داخل ايران عليه مواضع گروه تروريستي داعش انجام شده است. اين بمبافکنها بمبهاي «OFAB- 500» حمل ميکردند.»
احتمال نشستن جنگندههای روسی در اینجرلیکبرخي از اعضاي مجلس علياي دوماي روسيه پيشبيني کردند آنکارا در قالب طرح مبارزه با تروريسم در سوريه به جنگندههاي روسي اجازه استفاده از پايگاه هوايي اينجرليک را بدهد.
ايگور موروزوف، عضو کميته امور بينالملل مجلس علياي دوماي روسيه گفت: ممکن است به دنبال موافقت سوريه و ايران با استفاده جنگندههاي روسي از پايگاههايشان در حميميم (سوريه) و همدان (ايران)، آنکارا نيز پايگاه هوايي اينجرليک را به روي جنگندههاي روسي بگشايد. از سوي ديگر ويکتور اوزروف، رئيس کميسيون دفاع و امنيت در شوراي فدرال روسيه نيز موافقت آنکارا را با اين مسئله پس از مذاکرات هفته گذشته ولاديمير پوتين، رئيسجمهور روسيه و رجب طيب اردوغان همتاي ترکيهاش بعيد ندانست. اردوغان در اين ديدار بر آمادگي آنکارا براي حمايت از مسکو در فعاليتهايش در زمينه مبارزه با تروريسم در سوريه تأکيد کرد. از اواخر سپتامبر ۲۰۱۵ جنگندههاي روسيه از پايگاه هوايي حميميم واقع در حومه لاذقيه به عنوان مرکز عمليات نظامي خود عليه داعش در سوريه استفاده ميکنند. مولود چاووش اوغلو، وزير خارجه ترکيه روز پنجشنبه گذشته اعلام کرد که آنکارا آماده بررسي امکان آغاز عمليات نظامي مشترکي با روسيه عليه داعش است.
آمادگي مشروط عراقنخستوزير عراق با اشاره به باز گذاشتن حريم هوايي کشورش به روي جنگندههاي روسيه براي نابودي داعش تصريح کرد که عراق براي توسعه روابط با کشورهاي همجوار بر اساس منافع ملي و همکاري دوجانبه تلاش ميکند. به گزارش روسيا اليوم، حيدر العبادي، نخستوزير عراق در جمع خبرنگاران در بغداد گفت: ما براي بهبود روابط دوجانبه با کشورهاي همجوار عمل ميکنيم و با همه طبق منافعمان تعامل داريم. او افزود: دولت عراق حريم هوايي کشور را به روي موشکها و جنگندههاي روسيه براي جنگ با داعش در سوريه تحت شروطي باز گذاشت چون داعش دشمن ماست، اما بغداد هنوز هيچ درخواست رسمي از مسکو براي شليک انواع موشکهايش را دريافت نکرده است. وي ادامه داد: ما منتظريم عربستان گامهاي مثبتي بردارد و عراق براي بهبود روابطش با عربستان تلاش ميکند و منتظر گامهاي مثبت عربستان است درباره روابط ترکيه نيز پيامهاي مثبتي از سوي دولت آنکارا درباره حضور نيروهايش در منطقه بعشيقه در استان نينوا دريافت کردهايم. براي بهبود روابط با آنکارا تلاش ميکنيم و به روند دموکراسي در ترکيه ايمان داريم.
نگراني تلآويوروزنامه صهيونيستي «جروزالمپست» در واکنش به حضور بمبافکنهاي روس در ايران نوشته است که اسرائيل اين مسئله را در بلندمدت به زيان خود ميداند. جروزالمپست در مورد ارزيابي تلآويو از اين اقدام نوشته است: «منابع اسرائيلي ادعا ميکنند که استقرار هواپيماهاي روسي در ايران، فعلاً تغييري در منافع اسرائيل ايجاد نميکند. با اين حال، آنها در نشستهاي غيرعلني تأييد ميکنند که اين مسئله ميتواند در آينده تبعاتي منفي داشته باشد.» اين روزنامه افزود: «براي مقامات نظامي اسرائيل روشن است که مسکو تلاش ميکند روابط ميان ايالات متحده و متحدان سنتياش را بر هم بزند. متحدان امريکا از جمله اسرائيل، بازي جديد روسيه و انگيزه واقعياش را ميدانند، اما فعلاً احساس ميکنند که چارهاي ندارند جز اينکه به صورت تاکتيکي از آن حمايت کنند.» در بخش ديگري از اين گزارش عنوان شده است که سرويسهاي اطلاعاتي امريکا و اسرائيل از قبل دريافته بودند که قرار است مسکو به ايران هواپيما اعزام کند، اما هر دو از اين اقدام متعجب شدهاند. بنا بر اين گزارش، هم تلآويو و هم واشنگتن اهميت توسعه همکاريهاي تهران و مسکو را درک کردهاند و ميدانند که اين مسئله ميتواند تبعاتي فراتر از منطقه و در سطح جهان داشته باشد. جروزالمپست نوشته است که اسرائيل، مصر، عربستان و ترکيه، روسيه را به چشم يک ستاره در حال ظهور نظامي در منطقه ميبينند و در مقابل ايالات متحده را يک ستاره در حال افول ميدانند. اين فقط روسيه نيست که امريکا را در موضع ضعف نشان ميدهد، بلکه چين هم تلاشهايش را براي ايفاي نقشي بزرگتر در خاورميانه و تقويت موضعش در منطقه آغاز کرده است. اين کشور اين هفته اعلام کرد که قصد دارد به ارتش (بشار) اسد، آموزش و پشتيباني ارائه کند.