پس از انحلال شوراي شهر اول در تهران كه در انحصار مطلق اصلاحطلبان بود، محمد عطريانفر در اظهارنظري درباره چرايي اين انحلال تعبيري دارد با اين مضمون: «شوراي شهر مانند آكواريومي بود متشكل از نهنگهاي بزرگ (اصلاحطلبان). اين آكواريوم تحمل و گنجايش نهنگها را نداشت در نتيجه شكست و از هم فرو پاشيد.» حالا اين نهنگها بار ديگر عزم شوراي شهر كردهاند تا مدنيترين نهاد مردمي را آکواریوم سیاستهای خود كنند.
« فتح تهران فتح ايران است.» اين جمله شايد برآوردي متعصبانه درباره نقش و جايگاه پايتخت درباره جريانات كلان نظام جمهوري اسلامي ايران باشد. رخدادهاي فراواني در تاريخ معاصر اين نكته را يادآوري كرده است كه ايران فقط تهران نيست، اما رفتار جريانهاي سياسي اصولگرا و اصلاحطلب نشان ميدهد كه همه تهران را سكوي پرش به سوي مناصب بالاتر ميدانند.
طبيعي است كه در بين دستگاههاي فعال در شهر تهران، شهرداري جايگاهي بينظير در تعيين جهتگيري سياسي پايتخت دارد. حجم امكانات و بودجه شهرداري تهران به گونهاي است كه عملاً از چند وزارتخانه و دستگاه نيز فراتر میرود.
اين نهاد به دليل امكانات فراوان براي خدمترساني به مردم ميتواند در گرايش افكار عمومي يا رويگرداني آنها از يك جريان خاص سياسي بسيار مؤثر باشد و اين در حالي است كه بازوهاي رسانهاي شهرداري تهران همچون روزنامه همشهري را به عنوان پرتيراژترين روزنامه كشور در نظر نگيريم. همين نكات به خوبي نشان ميدهد كه تسلط بر شهرداري تهران نقطهاي ايدهآل براي هر گروه و جريان سياسي محسوب ميشود. كما اينكه اصولگرايان هم حركت دوباره خود را به سمت نهادهاي قدرت از فتح دوباره شهرداري آغاز كردند.
هر جناح سياسي براي در اختيار گرفتن شهرداري تهران بايد شوراي شهر تهران را در اختيار بگيرد و اتفاقاً انتخابات رياست جمهوري سال آينده به صورت همزمان با انتخابات شوراها برگزار ميشود.
چرا فتح تهران اينقدر مهم استتجربه پيش از اين نشان داده است كه انتخابات شوراها همواره زير سايه ساير انتخاباتهاي مرتبط با نهادهاي عاليتر قرار گرفته است. با اين حال اين بار به نظر ميرسد كه در شهر تهران انتخابات شوراها به همان اندازه انتخابات رياست جمهوري مورد توجه جريانهاي سياسي قرار بگيرد.
شايد دليل اصلياش در اين باره تلاش اصلاحطلبان براي فتح دوباره شوراها و به تبع آن شهرداري تهران باشد. شواهد گوناگون به خوبي اين حقيقت را نشان ميدهد كه اصلاحطلبان از هيچ چهره مؤثري براي حضور مستقل در انتخابات رياست جمهوري برخوردار نيستند و سران اصلاحطلب براي همپيماني نزديك خود با روحاني در انتخابات رياست جمهوري آينده تأكيد ميكنند.
برخي اظهارنظرهاي پراكنده در مورد يادآوري نقش بدنه اصلاحطلبان در انتخابات سال 92 و پيروزي روحاني عمدتا با اين هدف صورت ميگيرد تا فشارها بر روحاني براي اختصاص امتيازات بيشتر به اصلاحطلبان فزوني يابد.
با اين حال اصلاحطلبان براي حضور مؤثرتر در انتخابات بعدي در سال 1400 و حفظ كرسي موجود در انتخابات مجلس شوراي اسلامي در سال 1398 نياز به تقويت موضع خود در تهران دارند و اين مسئله جز از طريق در اختيار گرفتن شوراي شهر تهران امكانپذير نخواهد بود. اصلاحطلبان يك بار در سال 92 تلاش نا موفقي را براي به قدرت رساندن محسن هاشمي به جاي محمدباقر قاليباف به خرج دادند كه با اختلاف يك رأي در اين مصاف شكست خوردند، اما به نظر ميرسد كه با توجه به تجربه اصلاحطلبان در انتخابات هفتم اسفندماه سال گذشته اين بار با اطمينان بيشتري جلو خواهند رفت. اصولگرايان هم به تبع رقيب اصلاحطلب خود از اين نكته غافل نيستند كه انتخابات رياست جمهوري سال آينده چندان براي رقابت با حسن روحاني فراخ نيست و از سوي ديگر از دست دادن سنگري همچون شهرداري تهران ميتواند ضربه مهمي به حضور اصولگرايان در شهر تهران باشد.
با در نظر گرفتن تمام شرايط فوق چندان عجيب نيست كه از همين حالا و به صورت جدي زنگ رقابتهاي انتخاباتي در مورد انتخابات شوراها به صدا درآمده و اظهارنظرهاي صريحي از سوي هر دو طيف سياسي به گوش ميرسد.
طنين رقابت در شوراها از چپ و راستروزنامه اعتماد در نوشته روزگذشته خود با اشاره به تشكيل هيئتي از سوي شوراي عالي اصلاحطلبان براي حضور در انتخابات رياست جمهوري از حضور محمدعلي نجفي در اين سمت خبر داد. محمدعلي نجفي پيش از اين خود به عنوان عضوي از شوراي شهر در اين مجموعه حضور داشته است.
اين روزنامه در همين بار مينويسد: «هيئتي به رياست محمدعلي نجفي از سوي شوراي مشورتي رئيس دولت اصلاحات موظف شده تا ضمن بررسي وضعيت انتخابات شوراي شهر نتايج فعاليتهاي خود را به طور مستمر در اختيار شوراي عالي سياستگذاري اصلاحطلبان قرار دهد. همچنين بر اين اساس پيشنهاد حضور محمدعلي نجفي و محمد حقاني، عضو فعلي شوراي شهر تهران در شوراي عالي سياستگذاري اصلاحطلبان داده شده است. با توجه به احتمال بالاي حضور اين دو چهره سياسي در شوراي عالي سياستگذاري تغييرات اندكي در تركيب اعضا به وجود خواهد آمد كه تمامي آنها با نظر نهايي رئيس دولت اصلاحات انجام ميشود.»
نكته جالب در اينجاست كه روزنامه رسالت نيز در تيتر اول خود و به صورت همزمان با روزنامه اعتماد به بحث انتخابات شوراها اشاره كرده و در آن بيدارباشي به اصولگرايان براي تصميمگيري صحيح درباره انتخابات رياست جمهوري و شوراها داده است.
اين روزنامه در صفحه اول خود و در مطلبي به نقل از سيدمرتضي نبوي، مديرمسئول خود كه در گفتوگو با خبرگزاري ايرنا آمده و در پاسخ به سؤالي درباره برنامه اصولگرايان پيرامون انتخاباتهاي سال آينده آورده است: من هيچ وقت در مقام سخنگويي جريان اصولگرايي نبودهام، ولي از نظر توصيهاي بهتر ميدانم اصولگرايان سرمايهگذاريشان را روي انتخابات شوراها انجام دهند تا رياست جمهوري، چراکه به هر حال آقاي روحاني دور دومش است و کانديداي اصلي رياست جمهوري دور دوازدهم، ايشان است. البته در اين ميان نبوي انتقاداتي را از دولت روحاني مطرح كرده و در ادامه آورده است: ايشان تلاش و سرمايهگذاري اصلي دولت خود را روي مذاکرات هستهاي انجام داد. تصورشان هم اين بود که وقتي مذاکرات به نتيجه برسد مشکلات اقتصادي نيز حل ميشود و چرخ اقتصاد به حرکت در ميآيد. اين نگرش خيلي دقيق نبود و نبايد همه تخم مرغها را در سبد برجام ميگذاشتيم. مشکلات اقتصادي کشور ما از سال 1350وجود داشته است و وقتي تحريم هم نبودهايم مشکلات زيادي داشتهايم. اين اشکالات عمده را بايد يک دولتي با جسارت و جرئت اصلاح کند.
خيز نهنگهاي اصلاحطلب براي آكواريوم شوراي شهر اينكه از هماكنون احزاب سياسي بر انتخابات شوراها متمركز شوند و براي پيروزي و تصرف مهمترين نهاد شهري تهران برنامهريزي كنند، نكتهاي قابل پذيرش است. با اين حال حركت به سمت سياسي كردن فضاي انتخاباتي كشور و تلاش براي كسب كرسيهاي يك نهاد شهري و مدني عملاً همه را درگير سياسيكاريهاي گسترده خواهد كرد.
سياسيكاريهايي كه تجربه تلخ آن در دورههاي اول و دوم شوراي شهر تهران در خاطر تمام شهروندان تهراني باقي مانده است. زماني كه تمام بزرگان اصلاحطلب از اقشار گوناگون حضور داشتند و زماني نبود كه يك جنجال خبري، دعوا و فحشكاري از اين شورا به گوش نرسد. حال به زماني كه اصلاحطلبان از هماكنون براي حضور در اين شورا خيز برداشتهاند، چندان دور از ذهن نيست باز هم خاطره شوراي شهر دوم در آن تكرار شود.
زماني كه به قول محمد عطريانفر نهنگهاي اصلاحطلب در آكواريم شوراي شهر جمع شده بودند و بلبشويي در آن حاكم شده بود كه تنها بحث خدمتگزاري به مردم در آن مطرح نبود. شايد بد نباشد كه اصلاحطلبان دقيقاً روشن كنند كه در صورت فتح شوراي شهر چه خدماتي به مردم تهران خواهند كرد يا به دنبال اجراي پروژه فتح سنگر به سنگر خواهند بود.