پرونده فعاليتهاي صلحآميز هستهاي ايران در حالي با تصويب سند برجام نزديک به يک سال قبل بسته شد، که شعار اصلي طراحان و اجراکنندگان اين سند، برداشته شدن تمامي تحريمهاي مرتبط با برنامههاي هستهاي کشورمان بود. تحريمهايي که ريشهاي 13 ساله داشت و کوچکترين فعاليت اقتصادي ايرانيان را مورد هدف قرار داده بود، اما حالا با گذشت يک سال از تصويب اين سند و نزديک به هفت ماه از اجرايي شدن آن، همچنان بخشهاي مختلفي از اقتصاد ايران با تحريمهايي طراحي شده از سوي ايالات متحده براي توقف برنامه هستهاي ايران دست و پنجه نرم ميکنند. موضوعي که کارشناسان سياسي و اقتصادي آن را ناشي از عدم پايبندي امريکا به تعهداتش در راستاي برجام عنوان ميکنند. اين اتفاق در حالي ميافتد که مقامات سياسي کشورمان به ويژه شخص وزير امور خارجه تاکنون چندين جلسه مختلف با طرفهاي امريکايي و اروپايي در خصوص برداشته شدن موانع موجود بر سر راه تحريمها برگزار کردهاند اما به نظر ميرسد بهرغم ادعاي ايالات متحده در خصوص بدون اشکال بودن تجارت با ايران، هنوز بانکهاي بزرگ دنيا که شريان اصلي اقتصاد جهاني را در دست دارند، در سايه وحشت از مجازاتهاي ايالات متحده از تجارت با کشورمان سرباز ميزنند.
اين روند در حالي اتفاق ميافتد که پس از تصويب برجام شخصيتهاي مختلفي در داخل کشور از غيرقابل اعتماد بودن امريکا به عنوان طرف اصلي ايران در مذاکرات هستهاي سخن به ميان آوردند و از دولت خواستند که در اين زمينه دقت کافي بکند. حتي مقام معظم رهبري نيز در ديدار مداحان که در فروردينماه سال جاري برگزار شد، به صراحت فرمودند که امريکا به شدت اهل دروغ، فريب و نقض عهد است. همچنانکه ايشان بيان کردند امريکا هيچگاه با هيچکس صادقانه سخن نگفته و به تعهدات خود جز در قبال رژيم صهيونيستي عمل نکرده است.
در همين حال روزنامه «جوان» نيز در روز اجرايي شدن برجام در نشست خبري رئيسجمهور از دکتر روحاني سؤال کرد که در صورت بروز بدعهديهاي امريکا، چه واکنشي نشان ميدهيد که وي پاسخ گفت: «مردم ايران در طول زمان از دولت ايالات متحده امريکا بدعهديها و ظلمهاي فراواني ديدهاند لذا بنا نيست ما بهخاطر برجام به کشوري مثل امريکا اعتماد کنيم. اگر آنها در اجراي برجام نقض عهد کنند، سازوکاري در خود برجام پيشبيني شده که طبق آن مسئله را دنبال ميکنيم و اگر در زمينههاي ديگر امريکاييها اقدامي را انجام دهند باز هم پاسخ متقابل را دريافت خواهند کرد.» تمام اين اتفاقات در حالي افتاده که امروز بسياري از کارشناسان داخلي نيز به عهدشکنيهاي امريکا اشاره ميکنند و حتي ميگويند که اين روند از قبل قابل پيشبيني بود و حالا خواستار عمل کردن رئيسجمهور به وعدهاش درباره مقابله به مثل با امريکا شدهاند.
برجام با عهدشکني امريکاييها
به خوبي اجرا نشده استبر اين اساس، کمال خرازي، رئيس شوراي راهبردي روابط خارجي جمهوري اسلامي ايران در گفتوگو با خبرگزاري صداوسيما در مورد بدعهديهاي برجامي امريکا تأکيد کرد: از ابتدا پيشبيني ميشد به صرف امضاي يک سند، همه مشکلات حل نشود و ابزارها در اختيار آنها باشد تا از طريق آن براي خوب اجرا نشدن برجام فشار بياورند. وي تصريح کرد: آنها (امريکاييها) ابزارهايي در اختيار دارند که نانوشته است ولي بر عملکرد برجام تأثير ميگذارد. خرازي اظهار داشت: مهم اين است که ما متکي به خودمان و متکي به عناصر داخلي باشيم و با حفظ آن براي چگونگي خروج از مشکلات چارهانديشي کنيم. رئيس شوراي راهبردي روابط خارجي گفت: واقعيت آن است که با عهدشکنيهايي که امريکاييها داشتهاند و با فشارهاي نانوشتهاي که به ديگر کشورها آوردهاند، برجام به خوبي اجرا نشده است. خرازي گفت: بخشي از «گير کار» اينجاست که ما ظرف چند سال که تحت تحريم بوديم از سيستمهاي مالي بينالمللي عقب مانديم و بايد اين موضوع را جبران کنيم. رئيس شوراي راهبردي روابط خارجي تأکيد کرد: بايد بدانيم به علت مسائل پيچيدهتري که بين ما و آنها (امريکا) وجود دارد، فشارها برداشته نخواهد شد.
مقابله به مثل تنها راه پيش روي ايران استهمچنين محمدرضا حاجيبابايي، نماينده مردم همدان در مجلس شوراي اسلامي نيز در گفتوگو با فارس با اشاره به نقض تعهدات طرف مقابل در برجام اظهار داشت: عملکرد ما بايد بر پايه فرمايشات مقام معظم رهبري باشد، ما نميخواهيم در برجام دچار افراط و تفريط شويم، اما واقعيتهايي در برجام وجود دارد که بايد آنها را بپذيريم. وي تأکيد کرد: بيش از 50 مصوبه کنگره امريکا عليه ايران بعد از برجام و در حين برجام حاکي از اين است که اراده قوي و قدرتمندي در امريکا براي مقابله با جمهوري اسلامي ايران و اصل نظام جمهوري اسلامي وجود دارد و ارادهاي فوق کنگره امريکا و دولت اين کشور در اين ميان وجود دارد.
حاجيبابايي يادآور شد: اينکه دولت امريکا بخواهد بگويد کنگره چنين مصوباتي را به تصويب رسانده و دولت امريکا طرف حساب ايران است، اين موارد حرفهايي عوامپسند است، عقلا و کارشناسان ميدانند که اين اقدامات يک بازي تعريف شده و در واقع يک مأموريت تقسيمشده بين کنگره و دولت امريکا و سياستمداران پشتپرده در اين کشور و لابي صهيونيستي است. وي بر همين اساس متذکر شد: بحث ما اين است که تا کي بايد صبر کنيم تا امريکا به هر شکلي که ميخواهد و اراده ميکند هم عليه ما قانون مصوب کند و هم پولهاي بلوکه شده ما را به غارت ببرد و هم عليه ما در مجامع گوناگون بينالمللي طرح دعاوي جديد کند؟!
نماينده همدان در مجلس دهم با تأکيد بر اينکه به نظر ميرسد جمهوري اسلامي ايران بايد آمادگي خودش را براي مقابله به مثل با امريکا اعلام کند، گفت: ما در عملکردمان ثابت کرديم که امريکا جز از طريق مقابله به مثل سر جاي خودش نمينشيند. حاجيبابايي همچنين تصريح کرد: بنابراين هماکنون فقط يک راه پيشروي جمهوري اسلامي ايران وجود دارد تا امريکاييها تحريمها را بشکنند و لغو کنند و ديگر در مقابل ملت بزرگ ايران قلدرمآبانه برخورد نکنند و سر تعظيم مقابل اين ملت فرود بياورند، آن هم مقابله به مثل با اين کشور است، بايد به آنان ثابت کنيم که جمهوري اسلامي ايران اراده کرده مقابله به مثل کند.
دست ايران در عمل متقابل بسته نيستعلياکبر ولايتي، رئيس مرکز تحقيقات استراتژيک مجمع تشخيص مصلحت نظام نيز در جمع خبرنگاران در پاسخ به سؤالي درخصوص اقدام عملي هيئت نظارت بر برجام در مقابل بدعهديهاي امريکا افزود: بيترديد دست ما در عمل متقابل بسته نيست، اما اين موضوع بايد در هيئت مورد بحث و بررسي قرار گيرد.
وي با بيان اينکه هيئت نظارت بر برجام متناسب با بدعهديهاي صورت گرفته به خصوص از جانب امريکاييها بايد اقدامات لازم را انجام دهد، اظهار داشت: دست ما در اين زمينه بسته نيست و از ساير اعضاي 1+5 توقع داريم که به وظايف خودعمل کنند. ولايتي اضافه کرد: همانطور که ديديد برخي از اعضاي هيئت نظارت بر برجام مانند روسها نيز از فريبکاري امريکاييها سخن گفتهاند.
رئيس مرکز تحقيقات استراتژيک مجمع تشخيص مصلحت نظام با بيان اينکه برخي از اعضاي 1+5 به اين نتيجه رسيدهاند که امريکاييها فريبکاري کردهاند خودش يک پيشرفت است، گفت: ما بايد در روشن کردن وضعيت موجود در صحنه بينالمللي و فريبکاريهاي امريکاييها در مسئله هستهاي تلاش کنيم. ولايتي اضافه کرد: همچنين بايد ديگر اعضا را در مورد اقدامات امريکاييها آگاه و آنها را وادار کنيم به وظايف خود عمل کنند. رئيس مرکز تحقيقات استراتژيک مجمع تشخيص مصلحت نظام تأکيد کرد: دست ما در عمل متقابل بسته نيست.