تركيه در همان روزها و ساعت‌هايي كه چرخش در سياست خارجي را تجربه مي‌كرد، پنجمين كودتاي تاريخ خود را از سر گذراند، كودتايي البته متفاوت از كودتاهاي قبلي كه از رده‌هاي پايين ارتش شروع شد و نافرجام ماند. نتيجه اين كودتا، كشته شدن دست‌كم 265 نفر و بازداشت بيش از 2800 نفر از عاملان و آمران كودتا بود. رجب طيب اردوغان رئيس‌جمهور تركيه كه در ساعات اوليه كودتا، خبر خروجش از تركيه زبان به زبان مي‌چرخيد، فتح الله گولن، چهره مذهبي مخالف حزب عدالت و توسعه را كه در امريكا ساكن است، متهم رديف اول كودتا خواند و گفت كه اين كودتا «موهبتي الهي» بود، موضع‌گيري‌اي كه نشان‌دهنده تصميم او براي تسويه حساب‌هاي گسترده پس از كودتا است.
به گزارش «جوان»، گروهي از نظاميان نه چندان رده بالاي تركيه در آخرين ساعت‌هاي جمعه شب با ورود به نقاط كليدي دو شهر آنكارا و استانبول، اين دو شهررا ساعاتي تحت كنترل خود در آوردند. نظاميان مراكز راديو تلويزيون دولتي تركيه، شبكه خبري سي‌ان‌ان ترك، خبرگزاري دوغان و برخي اماكن مهم ديگر اين دو شهر را به اشغال خود در آوردند و ساعتي به اشغال آنها ادامه دادند. فرودگاه آتاتورك و دو پل مهم روي تنگه بسفر در استانبول بسته شد، توئيتر و برخي شبكه‌هاي اجتماعي مسدود شد و كودتاچيان كه مشخص شده بخش‌هايي از ارتش اين كشور را تشكيل مي‌داده‌اند، طي بيانيه‌اي كه از تلويزيون آرتي آر پخش شد، اعلام كردند كه براي دفاع از بقاي كشور و ملت تركيه و بازگرداندن اصول لائيك و دموكراتيك و اعتبار و امنيت از دست‌رفته تركيه، كنترل حكومت را در دست گرفته‌اند.
كودتاگران همچنين ژنرال «خلوصي آكار» رئيس ستاد ارتش را گروگان گرفتند و خبرهايي هم از فرار رجب طيب اردوغان و خروج او از تركيه منتشر شد ولي هنوز چند ساعتي از كودتا نگذشته بود كه اردوغان در تماسي از طريق فيس‌تايم كه از برخي شبكه‌هاي تلويزيوني تركيه از جمله كانال تلويويزني TRGT پخش شد، از شكست كودتا و سلامت خود خبر داد و از تركيه‌اي‌ها خواست به خيابان بيايند. اردوغان هواداران فتح‌الله گولن، واعظ اسلام‌گراي رقيب خود را كه در پنسيلوانياي امريكا است به سازماندهي كودتا متهم كرد و گفت كه كودتاچيان بهاي سنگيني خواهند پرداخت. اين در حالي است كه فتح‌الله گولن با انتشار بيانيه‌اي كودتا را محكوم و اعلام كرد دولت‌ها بايد از طريق انتخابات آزاد و عادلانه و نه فشار و زور انتخاب شوند.
اردوغان به دنبال تسويه داخلياز زمان وقوع كودتا تا سحرگاه شنبه، درگيري‌هاي شديدي بين بخش‌هايي از ارتش تركيه با مخالفان كودتا به وقوع پيوست. آسوشيتدپرس گزارش كرد كه بين سربازان عامل كودتا و نيروهاي پليس در استانبول درگيري رخ داده و آنها تبادل آتش كرده‌اند. سي‌ان‌ان ترك هم از درگيري در پايگاه نظامي ملطيه در شرق اين كشور خبر داد. منابع تركيه همچنين گفتند كه يك هليكوپتر عوامل كودتا كه به ايستگاه ماهواره‌اي دولت تركيه، ترك‌ست، آتش گشوده بود، ساقط شده است. به گفته فرمانده ارتش تركيه در اين درگيري‌ها، ۲۶۵ نفر كشته و بيش از ۱۴۰۰ نفر زخمي شده‌اند. ۱۶۱ نفر از قربانيان از نيروهاي وفادار به دولت و ۱۰۴ نفر از كشته‌شدگان نيز از كودتاچيان بودند. بيش از ۲۸۰۰ نفر نيز بازداشت شده‌اند. بن‌علي ييلدريم، نخست وزير تركيه، در نطق زنده تلويزيوني اقدام براي كودتا در تركيه را لكه سياهي بر دموكراسي در اين كشور خواند و گفت آن دسته از ارتش كه اقدامات جمعه شب را انجام داده‌اند بالاترين هزينه را خواهند پرداخت. رجب طيب اردوغان، نخست وزير تركيه نيز وعده مشابهي داد و در سخنراني در فرودگاه آتاتورك اين كودتا را «هديه الهي » توصيف كرد. اردوغان گفت: «اين تلاش براي كودتا نشان مي‌دهد كه جنبش گولن در تروريسم مسلحانه دست دارد و كودتا فرصتي است كه ارتش پاكسازي شود»، واكنشي كه نشان دهنده آماده شدن او براي ايجاد شرايط سنگين امنيتي عليه مخالفاني است كه اكثرشان كودتا را محكوم كرده‌اند. كمال قليچداراوغلو، رهبر حزب جمهوريخواه خلق تركيه، كه مهم‌ترين گروه حزبي مخالف دولت اردوغان در پارلمان تركيه است، نيمه‌شب گذشته و ساعتي پس از آغاز كودتا اعلام كرد او و حزبش از نظام جمهوريت و دموكراسي تركيه پشتيباني مي‌كنند. قليچداراوغلو گفت: «تركيه از كودتا ضربات و رنج‌هاي فراواني ديده است. ما نمي‌خواهيم مجدداً با چنين شرايطي مواجه شويم، بنابراين از جمهوريت و دموكراسي حمايت خواهيم كرد.» دولت باغچالي، رهبر حزب حركت ملي تركيه نيز در بيانيه‌اي تأكيد كرد: «همه مردم بايد از اقداماتي كه آينده كشور را تباه مي‌كند و وحدت ملي كشور را به مخاطره مى‌اندازد، اجتناب كنند، بنابراين هيچ‌گونه سركشي قابل‌قبول نيست. نظاميان حامي اين شورش بايد هرچه سريع‌تر به دست قانون سپرده و محاكمه شوند. اين خواسته قلبي ماست.» حزب دموكراتيك خلق‌ها نيز كه حزبي عمدتاً كردي است، اعلام كرده كه با كودتا مخالف است. بي بي سي نوشت: «كودتايي كه براي برچيدن بساط اقتدار رجب طيب اردوغان به راه افتاد، به نظر مي‌رسد به تحكيم بيشتر جايگاه او بينجامد.»
ظريف محكوم كرد، الجبير سكوتمحمد جواد ظريف، وزير امور خارجه ايران طي جمعه شب تا بامداد ديروز سه نوبت با «مولود چاووش اوغلو » همتاي ترك خود تلفني گفت‌وگو كرد. وزارت خارجه ايران از قول ظريف نقل كرده كه او در اين گفت و گوي تلفني برخواست جمهوري اسلامي ايران مبني بر حفظ ثبات، امنيت و دموكراسي در تركيه تأكيد كرده است: «كودتا در اين منطقه جايي ندارد و محكوم به شكست است.» همزماني تلاش نافرجام براي كودتا در تركيه با چرخش در سياست خارجي تركيه، حدس و گمان‌هايي را درباره احتمال دخالت خارجي در اين كودتا مطرح كرده است. رئيس‌جمهور تركيه كه جريان فتح‌الله گولن را متهم اصلي كودتا خوانده گفته كودتاچيان از رهبرانشان در امريكا دستور داشتند و از دولت امريكا خواسته او را تحويل بدهد. شوراي امنيت ملي امريكا اعلام كرد كه رئيس‌جمهوري اين كشور نسبت به وضعيت تركيه در پي وقوع كودتا در اين كشور ابراز نگراني و تحولات تركيه را پيگيري مي‌كند. نخست وزير تركيه در نشست خبري خود بعد از شكست كودتا گفت: از واشنگتن مي‌خواهيم گولن را به آنكارا تحويل دهد زيرا او رهبر يك گروه تروريستي است و عدم تحويل او را يك اقدام خصمانه عليه خودمان قلمداد مي‌كنيم، ولي جان كري وزير خارجه امريكا گفت كه تركيه تاكنون هيچ درخواستي براي استرداد فتح‌الله گولن به واشنگتن ارائه نكرده است. واكنش دولت عربستان به تحولات تركيه تأمل برانگيز بود. عادل الجبير، وزير خارجه عربستان روز پنج‌شنبه درباره تغيير سياست تركيه در سوريه هشدار داده و گفته بود آنكارا به خوبي مي‌داند كه نمي‌تواند معارضين سوري را فريب بدهد. الجبير گفته بود: « او (نخست وزير تركيه) مطلع است كه تركيه در قبال كرد‌ها ضربه‌پذير است و چنين تغيير رويكردي اشتباهي سخت است كه منجر به فروپاشي تركيه خواهد شد.» دولت سعودي با فاصله‌اي نسبتاً قابل توجه به تحولات تركيه واكنش نشان داد و صبح ديروز بعد از اينكه شكست كودتا تقريباً قطعي شد، به نقل از يك مقام وزارت خارجه خود اعلام كرد كه پادشاهي عربستان سعودي از اينكه اوضاع به رهبري «رجيب طيب اردوغان» رئيس‌جمهوري تركيه و دولت منتخب وي به حالت عادي برگشته است، استقبال مي‌كند. حسين شيخ‌الاسلام، مشاور امور بين‌الملل رئيس مجلس شوراي اسلامي در گفت‌وگو با تسنيم گفته كه عربستان با كمك مزدوران ترك مي‌خواست از دولت تركيه به خاطر تغيير مواضع اخير در قبال سوريه انتقام بگيرد.
كودتاي 27 ماه مي1960در 27 ماه مي1960، 38 افسر به رياست ژنرال «جمال گورسل» تلاش كردند قدرت را در كشور به دست گيرند؛ در آن زمان كودتاچيان 235 ژنرال و 5 هزار افسر از جمله رئيس ستاد مشترك را بركنار كردند و فعاليت حزب دموكراتيك متوقف شد.
كودتاي 12 مارس 1971دومين كودتاي نظامي در تركيه در 12 مارس 1971 بود؛ اين كودتا در اوج درگيري سياسي ميان تركيه و يونان بر سر جزيره قبرس و عليه دولت راستگراي «سليمان دميرل» رخ داد.
12 سپتامبر 1980اين كودتا تلخ‌ترين كودتاي تركيه بود كه ساعت سه نيمه‌شب 12 سپتامبر 1980 آغاز شد؛ ساعت5:30 ابلاغيه‌اي از طرف «كنعان اورن» رئيس ستاد مشترك ارتش خطاب به دولت «نجم‌الدين اربكان» فرستاده شد كه متن آن از قرار زير بود: «حكومت‌تان فسخ شد. عضويت پارلماني‌تان از بين رفت. دستورات آورنده ابلاغ‌نامه را اجرا كنيد».
كودتاي 28 فوريه 1997اين كودتا كه به نام «كودتاي سفيد» شناخته مي‌شود عليه دولت «نجم‌الدين اربكان» انجام شد ارتش تركيه با اعمال فشار بر دولت اربكان، وي را مجبور به استعفا كرد، در پي اين كودتا حزب «رفاه» تا سال 1995 قدرت را به دست گرفت.
باسلام
