+++
چرخه بلايايي که خشکسالي براي استان فارس رقم ميزند به يک تا دو معضل ختم نميشود و مشکلات بسياري را براي اين منطقه ايجاد ميکند که يک طرف آن را نابودي کشاورزي استان در برميگيرد. با توجه به اينکه اغلب روستاييان از راه کشاورزي امرار معاش ميکنند و راه ديگري براي گذران روزگار خود ندارند و منابع آبي هم اندک است. علاوه بر اين همين مقدار کم منابع آبي را هم نميتوان صرف فعاليتهاي کشاورزي کرد و تيشه به ريشه محيط زيست منطقه زد، به سراغ محمد صادقي معاون بهبود توليدات گياهي سازمان جهاد کشاورزي استان فارس رفتهايم تا درباره خبري که چندي پيش درباره تغيير مسير رودخانهها توسط کشاورزان منتشر شده، بپرسيم.
وي در گفتگو با خبرنگار روزنامه «جوان» با اشاره به اينکه خبر منتشر شده از سوي يکي از رسانهها که کشاورزان با تغيير مسير رودخانه دست به کشت برنج که يکي از محصولات پرآب بر است، ميزنند و محيط زيست منطقه را با مشکلات جدي روبه رو کرده است، ميگويد: «اين ادعاي مسئولن محيط زيست، درست نيست. چرا که اين استان در حال حاضر به قدري درگير بحران کمآبي است که حتي کشاورزان براي فعاليتهاي خود از همان حقآبه قانونيشان هم محروم هستند، چه برسد به اينکه براي سودجويي بخواهند طبيعت را خشک کنند.»
فعاليت کشاورزان قانوني است
معاون بهبود توليدات گياهي سازمان جهاد کشاورزي استان فارس با اشاره به اينکه بهرهبرداري از رودخانههاي دائمي جزو حقوق قانوني کشاورزان بوده و سازمان آب منطقه هم مجوز آن را به کشاورزان داده است، ميافزايد: «استفاده از اين منابع آبي مربوط به امروز و ديروز نيست. سالهاست کشاورزان براساس حق آبه که دارند از اين منابع بهره برداري ميکنند. کشاورزان منطقه به دليل مشکلات خشکسالي در تنگنا قرار دارند و براي امرار معاش خود به معضل جدي اي روبه رو شده و دلت بايد براي کمک به اين قشر برنامهاي ايجاد کند.»
صادقي با اشاره به فعاليت برنجکاران در اين استان ادامه ميدهد: «جاهايي که قرار است برنج کاري شود، کاملا مشخص شده که قسمتي از آن در سد درودزن هست. کشاورزان همچنين در پايين دست سد درودزن هم حق آبه داشتند که اکنون الان آبي در روخانهها رها نميشود و کشاورزان معيشتشان را از دست داده و بيکار شدهاند.»
به گفته اين مسئول سياست جهادکشاورزي با توجه به بحران آب در اين استان، محدود کردن کشت محصولات پرآببر از جمله برنج است. اما آنطور که رسانهها منتشر کردهاندريال کشت برنج در منطقه کامفيروز ممنوع نشده و هيچ کس نميتواند کشت محصولي را ممنوع اعلام کند.
وي ادامه ميدهد: «در آنجا به مردم توصيه کردهايم که که کشت برنج نکنيم. ممنوع يعني بايد قانون پشت اين موضوع باشد. وزارت کشاورزي توصيه ميکند به دليل کم آبي کشت برنج نکاريد. همين توصيه هم باعث شده 10 هزار هکتار زير کشت برنج ما نسبت به سال گذشته کمتر شود. در استان امسال پيش بيني ميشود که حداکثر 4 الي 5 هزار هکتار برنج کشت شود. در حالي که در 2 سال قبلتر 40 هزار هکتار برنج کاشت ميشد.»
محيط زيست فداي برنجکاران ميشود
درحالي که معاون بهبود توليدات گياهي سازمان جهاد کشاورزي استان فارس فعاليت کشاورزان را قانوني ميداند و از شرايط سخت امرار معاش کشاورزان ميگويد، سیاوش محمدی بیگدلی، سرپرست معاونت فنی اداره کل حفاظت محیط زیست فارس هم روي ديگري از بحران خشکسالي در استان را نشان ميدهد.
کارشناسان محيط زيست معتقدند، کشاورزان با انحراف مسیر رودخانه سیوند در فارس، آن را خشک می کنند تا بتوانند در بستر رودخانه برنج بکارند و همین مقدارآب باقی مانده نیز صرف محصولی شود که هیچ توجیهی برای استان ندارد. همچنين فعاليتهاي کشاورزی بی مهابای استان تیشهای شده بر قامت خمیده محیط زیستی که به خاطر خشکسالیهای پی در پی نحیف ميشود. به تازگي رودخانه سیوند عرصه کشت عدهای شده که با ایجاد انحراف در رودخانه قصد برنج کاری دارند. آبزیان نیز در برکهها گیر کرده بودند که اگر محیط زیست زود نمیرسید همه آبزیان از بین رفته بودند.
خودسوزي زمين مهار نشده است
سرپرست معاونت فنی اداره کل حفاظت محیط زیست فارس با اشاره به اینکه کشت برنج در منطقه کامفیروز از سوی دولت ممنوع شده، ميگويد: متاسفانه زمانی که آب رها میشود کشاورزان منطقه نسبت به منحرف کردن مسیر اقدام کرده و با خشک کردن حاشیه رودخانه و مدیریت آب به سمت مزارع خود، باعث ایجاد برکه های زیادی در اطراف رودخانه شده و این امر گرفتاری آبزیان از جمله ماهی ها، لاک پشت و مار آبی را درون برکه ها به همراه داشته است.
محمدی بیگدلی ميافزايد: متاسفانه یکی از دلایل عمده خشک شدن دریاچه بختگان کشاورزی هایی است که در محدوده کامفیروز و بالادست آن انجام میشود از این رو باید با اتخاذ تدابیری نسبت به مدیریت مصرف آب در این منطقه اقدام کرد تا شاید گامی برای احیای دریاچه بختگان برداشته شود.
بحران خشکسالي ادامه دارد و به دليل نبود راهي براي امرار معاش کشاورزان بايد در آينده نه چندان دور منتظر مشکلات بيشتري در استان باشيم. چرا که به گفته محمد جواد بلورچي، مشاور و سخنگوي سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، از عمده دلايل خودسوزيهاي تالابهاي خشک شده در مناطق مختلف استان فارس به همين دليل فعاليتهاي کشاورزي غيراصولي است. آتش زدن مزارع بعد از کشت و برداشت، ديگر به خودي خود خاموش نميشود و زبانههاي آتش در دل زمين فرو ميرود و استان فارس را به سمت کويري شدن پيش ميبرد. البته به گفته عزت الله رئیسی، پژوهشگر، زمین شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز وضعيت اين استان به قدري بحراني شده که احتمال سرايت خودسوزي زمين به مناطق ديگر وجود دارد.