اين روزها به دليل فضاي باز رسانه‌اي به خصوص گستردگي و تنوع شبكه‌هاي اجتماعي، شاهد ظهور و بروز فعاليت فرقه‌ها و جريان‌هاي انحرافي هستيم كه از اين بستر ايجاد شده براي معرفي و تبليغ خود بيش از پيش بهره مي‌برند. آنها يا به صورت نفوذي در گروه‌هاي اجتماعي حاضرمي شوند و به اشاعه مطالب خود مي‌پردازند يا گروه‌هايي در قالب مطالب ديني و معنوي تشكيل مي‌دهند و به نشر جعليات مشغول مي‌شوند. براي نمونه بهائيان با راه‌اندازي سايت‌هاي فارسي به ظاهر شخصي وغيرتشكيلاتي و با اسامي گمراه‌كننده، در شبكه اينترنت حضوري فعال دارند؛ به خصوص با حضور در تالارهاي گفت‌وگو و وبلاگ‌هاي فارسي‌زبان با اسامي ناشناخته با ايجاد شبهه يا ترويج مطالب غلط، سعي در به انحراف كشاندن ذهن كاربران كم‌اطلاع يا بي‌اطلاع را دارند.
در اين راستا بايد ابتدا به سواد رسانه‌اي كاربران توجه داشت چراكه سيل همگاني شدن استفاده از رايانه و گرايش زياد به استفاده از اينترنت باعث حريص شدن سردمداران فرقه‌هاي ضاله و عرفان‌هاي دروغين شده تا در فضاي مجازي حضوري پررنگ‌تر داشته باشند. اين مسئله زنگ خطري است كه جامعه‌شناسان و كارشناسان ديني به خصوص مسئولان فرهنگي و حوزوي نبايد از آن غافل شوند و حركات خزنده دشمن را در قالب معنويت و عرفان ناديده بگيرند.
به همين خاطر لزوم برنامه‌هايي آموزشي و آگاه‌سازي در مدارس و دانشگاه‌ها بيش از پيش احساس مي‌شود تا به معرفي فرقه‌ها و شيوه‌هاي تبليغاتي كه دارند بپردازند. به خصوص اينكه بيشتر اين جريان‌هاي انحرافي تحت عنوان مهدويت فعاليت دارند يعني دست روي اعتقادات گذاشته‌اند پس بايد حوزه‌هاي علميه آستين همت خود را بالا بكشند و در اين عرصه به غير از كلاس‌هاي آموزشي به منظور آگاه‌سازي، در فضاي مجازي نيز فعاليت داشته باشند تا به شبهات و مطالب كذبي كه منتشر مي‌شود پاسخ‌هاي عالمانه و درخور بدهند. آنچه مسلم است در بحث فرقه‌گرايي در فضاي مجازي با چند طيف مواجه هستيم؛ يك طيف از فرقه‌گرايان اينترنت، طيف سنتي هستند كه تصوف مهم‌ترين گروه را به خودش اختصاص مي‌دهد، بحث ديگر فرقه‌هاي امريكايي، چيني، هندي، ژاپني و نظاير اينها هستند كه عملاً از تمام فرقه‌ها در سطح دنيا پشتيباني مي‌كنند، دراين فضا فرقه‌ها با رنگ و لعاب‌هاي مختلف و حتي شبه ديني سعي مي‌كنند تا كاربران اينترنتي را به سمتي كه بخواهند بكشانند بنابراين با فرهنگ‌سازي و حركت‌هاي اقناعي مي‌توان كاربران موضوعات ديني و اعتقادي را واكسينه كرد.
يكي از مواردي كه در فضاي مجازي مي‌توان از آن بهره برد مربوط به مديران گروه‌هاي اجتماعي است تا از طريق ايجاد سيستم پاداش و تنبيه به كنترل و حذف مطالب درست يا شبهه‌انگيز بپردازند. مثلاً وقتي در يكي از شبكه‌هاي اجتماعي اعم از لاين، تلگرام، اينستاگرام و... افرادي به نشر موضوعات انحرافي مي‌پردازند مدير مي‌تواند از تكنيك شرطي‌سازي (پاداش و تنبيه مداوم) بهره ببرد. در مقابل پيام‌هاي مثبت، واكنش نشان بدهد مثل تشكر يا تأييد؛ از طرف ديگر در برابر پيام‌هاي منفي نيز واكنش داشته باشد. ابتدا خصوصي به ايشان توضيح بدهد كه اگر از سر جهل و بي‌اطلاعي بوده و متوجه اشتباه خود بشوند و اگر عامدانه بوده! به صورت جدي تذكر دهد. پس از مدتي تداوم اين روند، افراد صادر‌كننده پيام‌هاي منفي، يا به سمت پيام‌هاي مثبت ترغيب مي‌شوند يا سكوت مي‌كنند. از طرف ديگر، با تشويق مدير مجازي، حجم پيام‌هاي مثبت و همسو به شكل قابل توجهي افزايش پيدا مي‌كند. اين شكل بسيار ساده‌اي از تكنيك شرطي‌سازي در عمليات رواني است كه مي‌تواند در محيط‌هاي اجتماعي و فضاي مجازي مؤثر باشد به خصوص هنگامي كه افرادي از سرناداني مروج مطالب كذب ديني هستند، زيرا خيلي‌ها كه نمي‌دانند گرفتار تله‌هاي نامرئي جريان‌هاي انحرافي شده‌اند با يك مديريت درست در فضاي مجازي مي‌توان آنها را هدايت كرد؛ البته باز هم لازم است تا كارشناسان و مختصصان امور ديني در فضاي حقيقي و مجازي حضور مؤثرتري داشته باشند و به آگاه‌سازي و روشنگري بيشتر بپردازند چراكه در هرحال فضاي بدون در و ديوار مجازي فرصت مناسبي براي سود جويان و عوامل انحرافي هستند تا ذهن كاربران را شست‌و‌‌شوي مغزي بدهند. به ياد داشته باشيم شرايط موجود، بهره‌برداري حداقلي از ظرفيت‌هاي موجود رسانه‌اي براي نشر مفاهيم ديني و ملي است. در نتيجه بايد نرخ شتاب توليد محتوايمان را هماهنگ با شتاب تكنولوژي تنظيم كنيم و خوراك سالم معنوي را در اختيار كاربران قرار بدهيم تا به هر چيزي تحت عنوان معنويت روي نياورند و اين ميسر نيست مگر با اهتمام همه‌جانبه و تلاش شبانه‌روزي توأمان با شناسايي فرصت‌هاي جديد.
