از چند سال پيش شيوه فعاليت کوله بران به اين شکل بود که براي هر خانوار
يک نفر واجد شرايط که صلاحیتش مورد تایید دستگاههای ذیربط بود، مجوز کوله بري دريافت
مي کرد و مي توانست با سفر به کشوري هم مرز از جمله عراق، ترکمنستان و افغانستان در يک دوره زماني مشخص مقدار معيني کالا براي فروش
در بازارچه مرزي وارد کند. اين شرايط مطلوب برخي خانواده هاي پرجمعيت نبود چرا که سود
حاصل از فروش ميزان کالاي ناچيزي که با مشقت فراوان به بازارچه مي رسيد کفاف مخارج
زندگي شان را نمي داد، با اين حال از آنجا که اين شغل تنها منبع درآمدشان محسوب مي
شد جز گردن نهادن به اين قوانين چاره اي نداشتند. قوانيني که اوايل سال 91روال فعالیت
کوله‌بران را تغییر داد و محدوديت هايشان را دوچندان کرد. کوله بران بايد طبق شیوه‌نامه
هاي جدید، پس از صدور کارت تردد در دوره زماني طولاني تر، ميزان کالاي کمتري را وارد
مي کردند و به فروش مي رساندند!
ضمن اينکه موظف شده بودند کالاهاي وارداتي خود را در بازارچه هاي موقت
مرزي به صورت متمرکز به فروش برسانند و يا در اختيار مغازه هاي سطح شهر قرار دهند!
دراينصورت با وجود واسطه ها همان ميزان اندک سود کوله بران هم به حداقل ممکن مي رسيد!
محدوديت ها به همين جا ختم نشد و اواسط سال گذشته مسئولان دولتي به اين
بهانه که فعاليت کوله بران راه را براي جولان قاچاقچيان باز کرده و سبب ناامني مرزهاي
کشور شده است فعاليت اين مرزنشينان را ممنوع اعلام کردند و با بستن مرزها کوله بران
را خانه نشين و بيکار کردند.
از طرفي وزیر
صنعت با اين ادعا که فعاليت کوله برها بدون پرداخت عوارض و گمرک به اقتصاد کشور ضربه
وارد کرده و باز بودن مرزها هم امنيت کشور را تهديد مي کند خواستار بسته شدن مرزها
و ممنوعيت فعاليت کوله بران شد.
در اين ميان نقش اختلاف‌نظر بین دستگاههای مختلف از‌جمله؛ نیروی انتظامی،
سپاه، مرزبانی و وزارت کشور را هم نمي توان ناديده گرفت.
اين محدوديت ها در حالي اعمال مي شد که برخي مسئولان از جمله نمايندگان
مردم شهرهاي مرزنشين در مجلس شوراي اسلامي، اين اقدامات را ظلم مسلم به مرزنشينان مي
دانستند چرا که حیات و زندگی مردم به‌طور مستقیم
و غیرمستقیم وابسته به مرزها و فعاليت بازارچه ها بود و هيچ گزينه اشتغالزاي جايگزيني
هم در نظر گرفته نشده بود. از طرفي در ميان کوله بران برخي زنان سرپرست خانوار هم بودند
که هيچ منبع درآمدي نداشتند و مسئوليت تامين معيشت فرزندانشان را به تنهايي به دوش
مي کشيدند و اعمال اين محدوديت ها زندگي و معيشت آنها را فلج مي کرد.
ناگفته نماند که بیشتر مناطق مرزی و شهرهای اطراف مرزهای کشور فاقد صنایع
مادر و یا کارخانه های بزرگ صنعتی هستند و معمولا حجم سرمایه گذاری های اقتصادی در
این مناطق بسیار پایین است. همین موضوعات در سال های گذشته باعث شده تا کیفیت زندگی
در مناطق مرزی کشور و استان های مرزی بسیار پایین باشد و استان های مرزی جزو مناطق
محروم کشور محسوب شوند!
خانه نشيني کوله برها و بي رونقي بازارچه هاي مرزي
به دليل اينکه بازارچه هاي مرزي از طريق فعاليت کوله برها تغذيه مي شود و رونق آنها با فعاليت کوله برها ارتباط تنگاتنگي
دارد از اين رو با اعمال محدوديت فعاليت کوله برها بازارچه هاي مرزي هم بي رونقي و
راکد شد. همچنين از آنجا که ايجاد رونق اقتصادي،
تامين نيازهاي مرزنشينان، کاهش کالاهاي قاچاق و رونق بخشيدن به اقتصاد منطقه از جمله
اهداف برپايي اين بازارچه ها بود، ممنوعيت فعاليت کوله برها اين مولفه ها را هم تحت
تاثير قرار مي داد. اين در حالي است که متاسفانه
در مناطق مرزي به دليل دور بودن از پايتخت و کمبود امکانات احتمال مهاجرت بوميان اين
مناطق وجود دارد و خالي از سکنه شدن اين مناطق نوعي تهديد محسوب مي شد که در صورت بي رونقي بازارچه هاي مرزي احتمال آن پررنگ
و پررنگ تر مي شد.
بي توجهي به وضعيت زندگي و معيشت کوله برهاي مرزنشين و اثرات بي رونقي
بازارچه هاي مرزي در طي سه چهار سال اخير، زندگي را براي ساکنان اين نواحي سخت و سخت
تر مي کرد. اگرچه در طي اين سالها مقابله با قاچاق کالا به عنوان يکي از دلايل بسته
شدن مرزها و ممانعت از فعاليت کوله برها عنوان شده بود اما چندي پيش رهبر معظم انقلاب
در بيانات خود در جمع کارگران بين فعاليت کوله بران و مقوله قاچاق تمايز قائل شدند
و فرمودند: «مراد من از قاچاق، فلان کوله‌بَرِ ضعیفِ بلوچستانی نیست که می رود آن‌طرف
یک چیزی را برمی دارد روی کول خودش می‌آورد این‌طرف؛ اینها که چیزی نیست، اینها اهمیتی
ندارد؛ با آنها مبارزه هم نشود اشکالی ندارد.» ايشان بر مقابله با قاچاق هاي سازمان
يافته تاکيد کردند و گفتند: «من قاچاق های سازمان‌یافته بزرگ را می گویم؛ ده‌ها کانتینر
یا صدها کانتینر اجناس گوناگون قاچاق وارد کشور بشود؟ خب، باید برویم برخورد کنیم با
اینها؛ ما دولتیم، ما قدرت داریم، ما می‌توانیم؛ به‌طور جدّی با اینها برخورد کنیم».
فعاليت کوله برها ازسر گرفته شد
در حالي که در طي سه چهار سال اخير ديدگاه هاي غلط در خصوص فعاليت کوله
برهاي مرزنشين واعمال محدوديت هايي براي فعاليت انها شرايط دشواري برايشان ايجاد کرده
بود اما اظهارات اخير مسئولان بر تغيير موضع دولت در خصوص فعاليت مجدد کوله برها از
باز شدن مرزهاي ورودي و رونق گرفتن دوباره بازارچه هاي مرزي خبر مي دهد.
به عنوان نمونه چند روز پيش فعاليت کوله برها از مرز پرويزخان به عنوان
يکي از مهمترين مرزهاي ورود کالا از کشورهاي همسايه دوباره از سر گرفته شد و با از
سرگیری تجارت چمدانی بارقه های امید در ساکنان این منطقه برای ایجاد اشتغال و افزایش
سطح درآمد خانوارها ايجاد شد.
معاون سیاسی و اجتماعی فرماندار قصرشیرین با اشاره به از سرگيري فعاليت
کوله برها اعلام کرد فعالیت کوله بری سال گذشته با هدف ساماندهی کالاهای وارداتی برابر
بخشنامه وزارت کشور ممنوع شده بود که خوشبختانه با تلاش ها و پیگیری های صورت گرفته
فعالیت کوله بری از مرز رسمی پرویزخان از چهارم اردیبهشت ماه سال 95 دوباره از سرگرفته
شد.
نعمت الله نازپرورده افزود: با تدابیری که مسئولان امر اتخاذ کرده اند
هر کوله بر می تواند کالای خارجی مجاز را از جمله شامل برنج، چای، پتو، برخی لوازم
بهداشتی و آرایشی و لوازم الکتریکی مانند تلویزیون ال سی دی و ال ای دی را از طریق
مرز رسمی پرویزخان قصرشیرین وارد کشور کند و در بازار شهرهاي مرزي به فروش برساند.
گويا برای سه هزار و 500 نفر از ساکنان مناطق شهری و روستایی قصرشیرین
که در فاصله 20 کیلومتری مرزها سکونت دارند مجوز فعالیت کوله بری صادر شده تا این افراد
در چارچوب برنامه ریزی مسوولان هر ماه 2 یا چند بار نسبت به واردات کالاهای مجاز و
فروش مستقیم آن در بازار اقدام کنند.
در حال حاضر از مجموع 31 استان کشور 16 استان مرزی دارای 57 بازارچه مشترک
مرزی است که از این تعداد 27 بازارچه فعال شده و در این مرزها نیز معبرهایی برای انجام
فعالیت کوله بری ایجاد شده است.
خبرهاي رسيده از ديگر مناطق مرزي کشور هم از باز شدن مرزهاي ديگر استانها
و از سرگيري فعاليت کوله برها و ايجاد شور و نشاط در ميان ساکنان اين مناطق خبر مي
دهد. با توجه به دغدغه رهبر معظم انقلاب
اسلامی و همچنین رویکرد دولت تدبیر و امید برای بهبود وضعیت مرزنشینان امید است تا
با ساماندهی فعالیت کوله بری شاهد رونق اقتصادی منطقه و همچنین جلوگیری از بیکاری کوله
بران باشیم.
