مجلس نهم امروز به آخرين جلسه خود ميرسد؛ مجلسي كه دورهاي پر فراز و نشيب را در مقابله با مشكلات و مسائل مختلف گذراند و شايد در يكي از حساسترين دورههاي انقلاب توانست نقشي مهم را در نمايندگي مردم ايفا كند.
مجلس نهم نقاط قوت و ضعفي داشت كه بسياري از آنها به جنس تحولاتي كه اين مجلس با آن روبهرو بود، بازميگردد؛ تحولاتي كه در طول انقلاب اسلامي بينظير و حتي كمنظير بود و از برخي جهات حتي با مجلس شوراي اسلامي اول روبهرو بود. بدون شك عملكرد مجلس نهم ميتوانست بسيار بهتر از آن باشد كه امروز و در آخرين جلسه شاهد آن خواهيم بود، اما شكي نيست كه اين مجلس با همين بضاعت و توان كارشناسي توانست عملكرد به نسبت خوبي را از خود به جاي بگذارد؛ عملكردي كه در مقاطع گوناگون مورد تأكيد مقام معظم رهبري نيز قرار گرفت.
بدون شك عملكرد مجلس نهم در آينده به عنوان مجلسي تأثيرگذار در تحولات و وقايعي مهم در جريان انقلاب مورد بررسي قرار خواهد گرفت و به نظر ميرسد كه اين برآورد مثبت خواهد بود.
انتخابات نهمين دوره مجلس شوراي اسلامي كه در روز دوازدهم اسفند ۱۳۹۰ برگزار شد، اولين انتخابات پس از انتخابات سال 88 بود. نخستين جلسه مجلس نهم هفتم خرداد ۱۳۹۱ تشكيل شد. در اين مجلس هم غلبه با اصولگرايان بود اما تشكيل دو فراكسيون رهروان ولايت و اصولگرايان نشان داد كه حتي در مجلس اصولگرايان نيز ميتوان شاهد رقابتهاي حزبي بود. با پايان نخستين سال مجلس نهم، دولت يازدهم روي كار آمد. گرچه در اين زمان مجلس با دولت در انتقاد از اقدامات دولتهاي نهم و دهم همصدا بود، با شروع مذاكرات هستهاي ايران با گروه 5+1 درخواستها براي نظارت بيشتر بر مجلس هم فزوني گرفت.
جدا از حاشيههاي هستهاي مجلس نهم، اين مجلس طرحهاي متفاوتي را هم تصويب كرد، از جمله طرح افزايش جمعيت و حمايت از آمرين به معروف كه مدتها در رسانهها و حتي محافل عمومي مردم مطرح ميشد. پخش زنده تلويزيوني مذاكرات و رأي اعتماد به كابينه دولت روحاني هم حاشيههايي را براي مجلس نهم ايجاد كرد.
استيضاح فرجيدانا، وزير علوم و بلاتكليفي چندين ماهه وزارت علوم در كنار مسئله بورسيههاي غيرقانوني هم از ديگر حاشيههاي مجلس نهم بود. اما در بين تمامي اين حواشي بحث سياست خارجي را ميتوان جزو مهمترين بخشهاي عملكرد دولت عنوان كرد.
نكتهاي كه تحسین رهبري را برانگيخت
مجلس نهم يكچهارم عمر خود را در دولت دهم به رياست جمهوري احمدينژاد و سه چهارم آن را در دوره رياست جمهوري روحاني سپري كرد. «پرونده هستهاي» مهمترين موضوعي بوده كه اين دو دولت در عرصه سياست خارجي با آن درگير بودهاند. مجلس نيز به تبع جايگاهي كه در قانون اساسي براي آن تعريف شده است، در اين خصوص نقش مهمي ايفا كرد.
در ماههاي پاياني مذاكرات هستهاي كه به توافق مشتركي تحت عنوان «برجام»منجر شد، نمايندگان مجلس دهها بار مسئولان تيم مذاكرهكننده را به مجلس فراخواندند تا ضمن آگاهي از روند مذاكرات، ضرورت هوشياري در مقابل زيادهخواهيهاي غرب را به آنان گوشزد كنند، بعد از توافق حاصله نيز نمايندگان مجلس روزها و هفتههايي را براي بررسي مواد اين توافق صرف و در نهايت گزارشي را در خصوص آن ارائه كردند.
علاوه بر موضوع هستهاي مسائل ديگري همچون «روابط با ديگر كشورها»، «دفاع از آرمانهاي اسلام و نيز دفاع از مسلمانان ستمديده در كشورهاي مختلف» كه روال هميشگي مجالس جمهوري اسلامي ايران است، در دستور كار نمايندگان مجلس قرار گرفت. در نوشتار پيش رو نگاهي مختصر و گذرا به فعاليتهاي نمايندگان مجلس نهم در حوزه سياست خارجي شده است؛ فعاليتهايي كه مورد تقدير مقام معظم رهبري نيز قرار گرفت.
ايشان در همين رابطه ميفرمايند: «خب مجلس خيلي مهم است، هم از لحاظ قوانين، هم از لحاظ ريلگذاري براي حركت دولتها - اين ريل را مجلس ميگذارد تا اين قطار حركت كند و به سمت هدفها برود- هم در مسائل بينالمللي. ملاحظه ميكنيد كه بحمدالله مجلس كنوني ما، در مسائل بينالمللي، مواضع خيلي خوبي ميگيرد، اين خيلي براي كشور مغتنم است. اين كجا و اينكه يك مجلس شورايي ما تشكيل بدهيم كه در مقابل دشمنان بينالمللي و جبهه متحد دشمنان، حرف آنها را بزند [كجا]؛ اينها خيلي با هم فرق ميكند. اين كجا كه مجلسي داشته باشيم كه چه در قضيه هستهاي و چه در قضاياي گوناگون ديگر، حرف دشمن را تكرار بكند يا اينكه نه، مجلسي مستقل، آزاد و شجاع باشد، همانجوري كه مردم شعار ميدهند، داخل مجلس شعار بدهند، همانجوري كه مردم ميخواهند، در داخل مجلس موضعگيري كنند، اين خيلي مهم است، مجلس شوراي اسلامي هم براي مسائل داخلي كشور، هم براي اعتبار جهاني و بينالمللي كشور، خيلي داراي اهميت است و يكايك افراد نماينده دخيلند.»
گرچه در نهايت تصويب قانون مرتبط با برجام در مدتزمان 15 دقيقه انتقادات فراواني را برانگيخت، اما در نهايت امر ايفاي نقش جدي مجلس توانست نشان دهد كه ركن قانونگذاري نقش مهمي در كشور دارد.
قانونگذاري با كيفيت
در حوزه قانونگذاري نيز مجلس شوراي اسلامي تلاش فراواني براي تمركز بر صحت قانونگذاري و كيفيت آن داشت. در عمر 110 ساله نظام قانونگذاري در كشور، بالغ بر 11 هزار عنوان قانون به تصويب رسيده كه البته حاصل فعاليت مجلس شوراي ملي، شوراي انقلاب و مجلس شوراي اسلامي است.
در اين ميان سهم مجالس نه گانه پس از انقلاب اسلامي به طور ميانگين در هر دوره بيش از 300 قانون بوده است، اگرچه مجلس نهم سنتشكني كرده و تعداد قوانين مصوب در اين دوره از مجلس كمتر از 200 عنوان بوده است.
همين نكته نشان ميدهد مجلس شوراي اسلامي تلاش فراواني بر اين داشته است كه كيفيت قوانين تصويب شده را بالا برده و از تصويب فلهاي قوانين پرهيز كند. با اين حال قوانين تأثيرگذار در مجلس نهمي تصويب شد كه ميتوان به قانون حمايت از آمران به معروف اشاره كرد.
مجلس فعال در نظارت بر دولت
مجلس شوراي اسلامي علاوه بر قانونگذاري وظيفه نظارت بر دولت را نيز بر عهده دارد. مجلس نهم چه در زمان دولت دهم و چه در زمان دولت يازدهم عملكرد فعالي در اينباره داشته است. از جمله ميتوان به اين نكته اشاره كرد كه مجلس نهم حتي تا پاي سؤال از رئيسجمهور نيز پيش رفت و محمود احمدينژاد رئيسجمهور اسبق كشورمان براي پاسخگويي به سؤالات نمايندگان در جلسه علني مجلس حضور پيدا كرد. به عنوان مثال گزارشي كه از سوي معاونت نظارتي مجلس از تاريخ هفتم خردادماه 92 تا 15 ارديبهشت 93 منتشر كرده است در اجلاسيه دوم مجلس نهم نمايندگان در مجموع 4 هزار و 343 مرتبه به اعضاي هيئت وزيران تذكر كتبي دادهاند كه 917 تذكر به دولت دهم و در مدت سه ماه پايان كار دولت بوده و 3 هزار و 426 تذكر به دولت يازدهم ظرف 9 ماه آغاز به كارش بوده است، از همين رو مجلس نهم را ميتوان مجلسي پر كار در حوزه نظارت بر دولت عنوان كرد.
سنگ تمام مجلس براي بنیه دفاعی کشور
در كنار اين، روز گذشته سردار سرلشكر محمد باقري رئيس اركان و امور مشترك نيروهاي مسلح با حضور در نشست پارلمان، گفت: نمايندگان مجلس نهم در تصويب احكام دائمي برنامههاي توسعه و چه در تصويب بودجه سال 95 و توجه خاص در تصويب اين دو قانون كه مربوط به بنيه دفاعي كشور است، همت ويژه داشتند و انشاءالله در تداوم و اجرايي شدن آن اميدهاي زيادي براي ارتقاي توانايي و بازدارندگي ملت ايران وجود خواهد داشت.
وي با اشاره به سالروز آزادسازي خرمشهر افزود: ملت ايران پس از گذشت تنها 20 ماه از انقلاب اسلامي كه در اين مدت هم گرفتار حوادث گوناگوني مانند بحرانهاي داخلي در برخي مناطق مرزي كشور بود، به طور ناجوانمردانه با تهاجم سراسري ارتش بعث عراق با حمايت قدرتهاي بزرگ و به ويژه امريكاي جنايتكار مواجه شد.
رئيس اركان و امور مشترك نيروهاي مسلح اظهار داشت: امروز پس از گذشت 28 سال از پايان جنگ وقتي به دو طرف جنگ تحميلي مينگريم، ميبينيم كه پيروزيهايي كه امام به آن اشاره داشتند براي ما ملموستر است. امروزه ارتش تجاوزگر عراق و فرمانده جنايتكار آن كجا هستند؟ امروز همگان شاهد هستيم كه ملت عراق در دفاع از عتبات عاليات و در دفاع از دولت شيعه و حاكم عراق پشتگرم به جمهوري اسلامي ايران است و اين از بركات دفاع مقدس است كه تا امروز ادامه دارد كه به عنوان يك چشمه جوشاني در آينده ادامه خواهد داشت.
باقري خاطرنشان كرد: امروز ما معتقديم هنوز به نيروهاي انقلاب اعتماد نميشود. هنوز فكر ميكنيم آن كساني كه آن تحولات را رقم زدند امكان ايجاد تحولاتي در كشور را ندارند. هنوز هم فكر ميكنيم مشكلاتي مانند مشكلات اقتصادي كشور بايد بتواند ما را از پاي درآورد.
وي در پايان افزود: اگر آن روز به سخن امام در مورد اهميت جنگ و اينكه جنگ در رأس امور كشور است كمتوجهي كرديم و به آن ايام آخر جنگ رسيديم، امروز هم اگر به پيام رهبري در مورد اقتصاد مقاومتي در مورد اتكاي به ملت در مورد مقابله با استكبار توجه نكنيم به همان روزها خواهيم افتاد و اگر توجه كنيم و به توانايي خودمان و جوانانمان ايمان بياوريم حتماً و حتماً به پيروزي قطعي خواهيم رسيد.