هزینه کاهش نرخ تسهیلات را چه کسی می‌دهد؟

نرخ سود تسهيلات كاهش يابد نه سپرده‌ها

سپرده‌گذاري در بخش بانك يكي از مطمئن‌ترين راه‌ها براي كسب بازده مطمئن و بدون ريسك است، اين در حالي است كه طي سال‌هاي گذشته مردم ايران نيز براي دستيابي به اندكي سود، سرمايه‌هاي خرد و كلان خود را در بخش بانك سپرده‌گذاري كرده‌اند. اگرچه دستمزد مهم‌ترين محل كسب درآمد براي عمده ايراني‌هاست اما مطالعات نشان مي‌دهد در كنار دستمزد، سپرده‌گذاري در بانك يكي از مهم‌ترين راه‌ها براي كسب درآمد در جامعه است كه ميليون‌ها نفر از اقشار ضعيف و متوسط جامعه از اين محل جهت تقويت مالي خود كسب سود مي‌كنند. آخرين ترازنامه منتشره بانك‌ها از سوي بانك مركزي بيانگر رشد سپرده‌گذاري بخش غير دولتي در بانك‌هاست. حجم سپرده‌هاي بخش غيردولتي كه در پايان سال 93 در محدوده 747‌هزار ميليارد تومان بود، در بهمن ماه سال گذشته با 27‌درصد رشد نسبت به اسفند ماه سال 93 به ۹۴۵ هزار ميليارد تومان رسيد.

در اين ميان در شرايطي حجم اين سپرده‌هاي غيردولتي بانك‌ها در بهمن ماه سال 94 شامل سپرده‌هاي ديداري، مدت‌دار و قرض‌الحسنه ۹۴۵‌هزار ميليارد تومان گزارش شده كه حجم كل نقدينگي كشور در پايان بهمن ماه سال 94 معادل 975 هزار و 940 ميليارد تومان بوده است. در اين بين از زماني كه مقوله دريافت ماليات از سود بانكي و همچنين كاهش نرخ سود در بخش بانك به دليل افت تورم در رسانه‌ها مطرح شده است، بسياري از سپرده‌گذاران خرد نسبت به اين مسئله اعتراض و ابراز نگراني كرده‌اند. حال در شرايطي كه يارانه 45 هزار توماني ماهانه براي بسياري از خانوارها حائز اهميت است بي‌شك تغيير نرخ سود سپرده نيز براي مردم نيازمند ايجاد نگراني مي‌كند. وقتي به بانك‌ها مراجعه مي‌كنيم مي‌بينيم كه بسياري از مراجعه‌كنندگان به سپرده‌هاي بانكي اقشار ضعيف جامعه هستند كه براي دستيابي به سود متعارف بانكي سپرده‌هاي خرد خود را در بانك قرار داده‌اند. در اين بين بايد بين مقوله كاهش نرخ سپرده‌ها در بانك با نرخ تسهيلات تفاوت قائل شد. متأسفانه طي سال‌هاي گذشته بانك‌ها به واسطه تعديل پيوسته نرخ سود سپرده‌ها، هيچ‌گاه نخواسته‌اند از حاشيه سود خود جهت فعاليت‌هاي بانكي بكاهند و تلاش كرده‌اند تعديل نرخ سود تسهيلات از محل كاهش نرخ سود سپرده‌ها (منابع مردم) اتفاق بيفتد و در اين بين حاشيه سود خود را در حد مطلوب حفظ كنند. ‌براي مثال هم اكنون بانك‌ها به سپرده‌هاي بانكي كوتاه مدت 8‌درصد و بلند مدت 18درصد سود مي‌پردازند، اين در حالي است كه نرخ سود تسهيلات نيز 22 درصد است.

 حال بايد توجه داشت كه ميانگين نرخ سود پرداختي بانك‌ها به كل سپرده‌ها اعم از كوتاه مدت، ميان‌مدت و بلندمدت شايد حدود 10 درصد هم نشود اما بانك‌ها نرخ سود تسهيلات را 22 درصد اعمال مي‌كنند، اين در حالي است كه ما به التفاوت نرخ سپرده و نرخ سود تسهيلات در بانك‌هاي كشور 12 درصد است، در اين بين اين سؤال مطرح مي‌شود كه چرا بايد بين سود سپرده و تسهيلات آنقدر فاصله نجومي (تقريباً معادل تورم كنوني كشور) وجود داشته باشد. به نظر مي‌رسد بانك مركزي، شوراي پول و اعتبار و شوراي هماهنگي بانك‌ها بايد اين بار به جاي كاهش نرخ سود سپرده‌ها بانك‌ها را ملزم كند تا نرخ سود تسهيلات را كاهش دهند، با اين كار هم نقدينگي از بانك خارج نمي‌شود (به دليل سود سپرده مطلوب) و هم اينكه بانك‌ها مجبور مي‌شوند براي حفظ حاشيه سود خود از هزينه‌ها و ريخت و پاش‌هاي خود بكاهند.