سال‌هاست جنگل‌هاي زاگرس و پوشش گياهي استان چهارمحال و بختياري در معرض انواع تهديد‌ها و بلاياي طبيعي و انساني قرار گرفته و با انواعي از مشکلات دست و پنجه نرم مي‌کند. از افزايش خشکسالي، کاهش منابع آبي، وقوع پديده ريزگردها و انواعي از عوامل انساني که منجر به از بين رفتن بخش عظيمي از اين جنگلها شده است؛ بگذريم، اين روزها جنگل‌هاي زاگرس و چهارمحال در معرض آفتي جديد به نام سوسک‌هاي چوبخوار قرار گرفته است. اين آفت نو ظهور که مدتي است مهمان پوشش طبيعي و سبز شده، با سوراخ کردن تنه درختان مانع رشد آنها شده و به مرور زمان، زمينه خشک شدن درختان را فراهم کرده و درختان تنومند را يکي پس از ديگري بر زمين ميزند.
+++
فصل گرم سال در پيش است و عواملي که بقاي درختان زاگرس را تهديد مي‌کند نيز با افزايش حرکت موج‌هاي گرم، بيشتر مي‌شوند. علاوه بر اين خشکسالي و کاهش سرانه بارش‌هاي سالانه و به دنبال آن افت ذخاير آبي، نقش مهمی در پایین آمدن قدرت مقاومت درختان جنگلی به ويژه درختان بلوط در مقابل انواع بلايا دارد. به همين دليل نيز، زاگرس محلي مناسب براي جولان دادن انواع آفات از جمله سوسک چوبخوار شده و چرخه طبيعي رشد درختان چهارمحال و بختياري را مختل کرده است.
درختان زاگرس در معرض انواع بلايا
به طور کلي جنگل‌هاي استان چهارمحال و بختیاری در گروه جنگل‌های جنوب غرب و غرب کشور قرار می‌گیرند. جنگل‌های این استان که اغلب آن را درختان بلوط تشکيل مي‌دهد، حدود ۳۰۷ هزار هکتار به‌صورت نواری از کوه‌های بازفت در شهرستان کوهرنگ آغاز و به سمت کوه‌های فلارد در شهرستان لردگان کشیده شده است. عوامل بسیاری در سراسر کشور در زوال درختان درختان بلوط نقش دارند که در خصوص پوشش گياهي چهارمحال و بختیاری مهم‌ترین عامل آنها را خشکسالی تشکيل مي‌دهد. علاوه بر اين ورود آفت‌ها، بریده شدن درختان به منظور تولید زغال توسط سودجویان، استفاده جنگل نشینان از چوب درختان بلوط برای تولید حرارت وغيره نيز روز به روز از وسعت اين درختان مي‌کاهد.
روستاهاي کوچک بسياري در استان چهارمحال و بختياري وجود دارد که ساکنان آنها براي گذران زندگي خودو همچنين محروميت از گاز طبيعي، مجبور به استفاده از چوب درختان هستند. سخت گذر بودن محل روستاها، بهره مندی از گاز طبیعی غيرممکن کرده و نمی‌توان به این روستاها گازرسانی کرد. به همين دليل نيز بیشتر این مردم درختان جنگل را برای ایجاد گرما و پخت و پز انتخاب مي‌کنند که یکی از مهم‌ترین عامل‌های تخریب جنگلها به ويژه جنگل‌هاي آسيب‌پذير زاگرس به شمار می‌رود. علاوه بر اين موارد از ديگر بالايايي که اين روزها دامن جنگل‌هاي اين منطقه را گرفته است،آفت سوسک چوبخوار است که هم‌اکنون بخشی وسیعی از درختان بلوط زاگرس را تحت تأثیر قرار داده است. بخش وسیعی از درختان زاگرس هم در چهارمحال و بختیاری قرار دارند، اکنون آلوده به این آفت شده‌اند که به مرور موجب خشک شدن بسیاری از درختان مي‌شود. ایجاد سوراخ‌های بسیار در تنه درخت بلوط توسط این آفت اجازه رشد به در درخت بلوط نداده و آن را در مسیر خشک شدن و نابودی قرار می‌دهد.
البته اين مشکل در منطقه کیار چهارمحال و بختیاری بيشتر از ديگر مناطق استان خودنمايي مي‌کند و سوسک چوبخوار جولان مي‌دهد. به گفته يکي از محققين حوزه کشاورزی و منابع طبیعی خشکسالی و کاهش بارش‌ها نقش مهمی در پایین آمدن قدرت مقاومت درختان جنگلی و دیگر درختان در چهارمحال و بختیاری داشته و اين امر سبب می‌شود آفات به‌راحتی به درخت نفوذ کرده و درخت را از بین ببرند.
افشین مقدس با اشاره به اينکه درختان جنگلی براي حفظ بقاي خود وابستگی بالایی به باران دارند، مي‌گويد: کاهش سرانه بارش‌ها طی سال‌های گذشته در چهارمحال و بختیاری نقش مهمی در خشک شدن بسیاری از درختان جنگلی ايفا کرده است. علاوه بر اين ورود ذرات معلق و گرد وغبار طی سال‌های گذشته نيز بر مشکلات اين حوزه افزوده و زمينه آسيب‌پذيري درختان را در مقابل انواع آفات فراهم آورده است.
سم‌پاشي هوايي راهي براي مقابله با گسترش آفات
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان چهارمحال و بختیاری نیز با اشاره به اينکه بخشی از جنگل‌های بلوط زاگرس در چهارمحال و بختیاری قرار دارند، مي‌گويد: استان چهارمحال و بختیاری داراي ۳۰۷ هزار هکتار عرصه جنگلی است که اغلب درختان آن را بلوط تشکيل مي‌دهد.
علی محمدی مقدم با اشاره به اينکه چرای دام و تصرف عرصه جنگلی برای کشاورزی در جنگلها یکی از عوامل تخریب جنگل‌های استان به شمار می‌رود، مي‌افزايد: ورود دام به جنگل و ایجاد شخم و شیار موجب جلوگیری از زادآوری طبیعی عرصه جنگلی می‌شود. همین امر نيز به جنگل اجازه نمي‌دهد تا خود را احیا کند و با مرور زمان و از بین رفتن درختان کهنسال، پوشش سبز جنگل نيز تهي مي‌شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان چهارمحال و بختیاری در ادامه با اشاره به اینکه ورود آفات به جنگل‌های بلوط تهدید جدید درختان بلوط است، ادامه مي‌دهد : آفتی که به نام سوسک چوبخوار شهرت دارد، درختان بلوط منطقه شهرستان کيار تحت تأثیر قرار داده و به آنها آسیب رسانده است. تنه بسیاری از درختان جنگلی منطقه مشایخ چهارمحال و بختیاری هم به‌واسطه آفت سوسک چوبخوار سوراخ‌سوراخ شده و منجر به خشک شدن آنها شده است.
طی بررسی های انجام‌شده حدود یک هزار هکتار از درختان بلوط استان چهارمحال و بختياري توسط این آفت آلوده‌شده و آسیب‌دیده‌اند. منابع طبيعي و آبخيزداري استان چهارمحال و بختیاری نيز در راستای مقابله با گسترش آفت سوسک چوبخوار و نجات درختان بلوط، سمپاشی هوايي درختان را بهترين گزينه پيش رو مي‌دانند. برای سمپاشی درختان آلوده نيز از سم بیولوژیک استفاده می‌شود. اميد است مسئولان هرچه سريع‌تر، دست به کار شوند و از نابودي بيش از ايين جنگل‌هاي زاگرس جلوگيري کنند. چرا که درختان بلوط یکی از منابع ارزشمند زاگرس به شمار می‌روند و نقش مهمی در بالا بردن کیفیت هوای کشور دارند.
