آلودگي هوا يكي از مهم‌ترين معضلات زيست محيطي كلانشهر تهران محسوب مي‌شود. در
اين شهر سالانه بيش از 5/1 ميليون تن مواد آلاينده توليد مي‌شود كه منوكسيد كربن
درصد زيادي از اين مواد را تشكيل ميدهد. بسياري از خودروهاي در حال تردد، فاقد
مبدل كاتاليستي براي فيلتر شدن گازهاي سمي خروجي از اگزوز مي‌باشند. نبود توجه جدي
به رعايت استانداردهاي فني و زيست‌محيطي خودروها سبب شده وسايل نقليه موتوري موجود
در چرخه حمل و نقل و ترافيك،سهم 80 درصدي در ايجاد آلودگي هوا را به خود اختصاص و
تهران را در رديف آلوده‌ترين شهرهاي جهان قرار دهد.
معاينه فني، يكي از راهكارهاي مؤثر براي كنترل خودروهاي آلاينده است. تحقيقات
انجام شده درباره اهميت معاينه فني نشان ميدهد كه انجام صحيح معاينه فني خودروها
مي‌تواند سالانه مواد آلاينده را به ميزان 425 هزار تن و حدود 25 درصد از آلودگي
هواي تهران را كاهش دهد. درست است كه از يك طرف برخي مردم دانسته يا ندانسته به
آلودگي محيط‌زيست توجه ندارند و با فعاليت‌‌هاي
خود باعث آلودگي هوا مي‌‌شوند، اما از طرف ديگر شايسته است قوانين و رويكرد
متوليان و مسئولان هم در اين باره مورد تجديد نظر قرار گيرد. يكي از قوانيني كه
جاي بحث دارد و بايد بر اساس واقعيت‌‌هاي
روز مجدداً كارشناسي شود و سريعاً تغيير پيدا كند، قانون معافيت پنج ساله
خودروهاي صفر كيلومتر از معاينه فني است. اين قانون موجب نگراني بحق دوستداران سلامتي
محيط زيست شده است. برخي از صاحب‌نظران حوزه محيط‌زيست بر اين باروند كه اين قانون
به افزايش 25 درصدي آلودگي هواي شهر كمك كرده است. توجه به اين امر وقتي ضرورت
اساسي پيدا مي‌كند كه بدانيم خودروهاي داخلي در آلودگي هوا سهم 80 درصدي دارند و
حتي ممكن است پس از پنج سال فرسوده و از رده خارج شوند.
در يك نگاه مقايسه‌اي در بسياري از كشورهاي اروپايي، معاينه فني خودروهايي كه
تنها يك سال از زمان ساخت آنها مي‌گذرد (مانند ساير خودروها) الزاماً سالانه انجام
مي‌شود و اين در حالي است كه براساس نظر كارشناسان،كيفيت خودروهاي بسياري از
كشورهاي اروپايي به مراتب بيشتر از كيفيت خودروهاي توليد داخلي مي‌باشد. همچنين
آنها به اندازه ما با چالش آلودگي زيست‌محيطي مواجه نيستند. بنابراين لازم است
علاوه بر اخذ تدابير لازم درباره معاينه فني خودروها به زيرساخت‌هايي مانند توسعه
سيستم حمل و نقل عمومي نيز توجه ويژه داشته باشيم تا مقدمات اصلي كاهش آلودگي هواس
اين كلانشهر فراهم شود. جاي بسي نگراني است كه سالانه تعداد كثيري از هموطنانمان
بر اثر آلودگي هوا در تهران دچار انواع و اقسام بيماري‌‌هاي تنفسي مي‌‌شوند.
نتايج يك پروژه تحقيقاتي در سال 1393 با عنوان «تدوين جدول ضرايب انتشار
آلايندگي سواري‌‌هاي شخصي بنزين‌سوز ساخت
داخل در شهر تهران» نشان ميدهد كه 60 درصد خودروهاي آزمايش شده، استاندارد يورو 2
را پاس نمي‌كنند و ميانگين ضرايب انتشار آلاينده‌‌هاي خودروها نشان ميدهد كه ميانگين ضريب انتشار
آلاينده co (مونوكسيد كربن) حدود 2/1 برابر
استاندارد يورو 2 و ميانگين ضريب انتشار از HC+NOX (هيدروكسيد كربن و اكسيدهاي نيتروژن)
حدود 8/1 برابر استاندارد يورو 2 است.
* معاون آموزش و فرهنگ ترافيك پليس راهور تهران بزرگ
