تركيه عضـو ناتو سهشـــنبه يك جنگنده روسيه را كه مواضع داعش را در شمال سوريه بمباران ميكرد، سرنگون كرد. رئيسجمهور روسيه با تأكيد بر اينكه تركيه از پشت به مسكو خنجر زده است، گفت: اين اقدام پيامدهاي وخيمي بر روابط دو كشور خواهد گذاشت.
يكي از جنگندههاي سوخو 24 روسيه كه اين روزها مواضع تروريستها در شمال سوريه را بمباران ميكنند، توسط هواپيماهاي اف 16 تركيه سرنگون و تنشهاي مسكو و آنكارا وارد فاز جديدي شد. جنگنده ساقط شده در منطقه تركمان نشين سوريه كه به «جبل تركمان» مشهور است به زمين افتاده است. يك منبع بلندپايه آگاه درباره جزئيات سرنگوني جنگنده روس تأكيد كرد، دو جنگنده اف- 16 تركيه براي جنگنده روسيه كمين هوايي قرار دادند و با موشك هوا به هوا آن را ساقط كردند. كارشناسان نظامي ميگويند جنگنده روس با هماهنگي تركيه با ناتو سرنگون شده است. به گزارش اسپوتنيك، مقامات تركيه مدعي هستند كه اين جنگنده حريم هوايي تركيه را نقض كرده بود و پيش از هدف قرار گرفتن 10 بار به آن هشدار دادهاند ولي روسيه تأكيد كرده كه هواپيماي روسي به هيچ وجه حريم هوايي تركيه را نقض نكرده و به وسيله سامانههاي موشكي زمين به هوا هدف قرار گرفته است. برخي ناظران ميگويند اگر ادعاي روسها مبني بر هدف قرار دادن جنگنده روسيه توسط موشكهاي زمين به هوا درست باشد اين سؤال مطرح ميشود كه اين موشكها چگونه به دست تروريستها رسيده است. تركيه و برخي كشورهاي عربي حامي اصلي تروريستها هستند و بارها تلاش كردهاند تكفيريها را به موشكهاي پيشرفته مجهز كنند.
پيشتر مقامات آنكارا اعلام كرده بودند كه جنگندههاي روسيه دو بار حريم هوايي اين كشور را نقض كردهاند. وزارت دفاع روسيه نيز اعلام كرد كه خلبانهاي جنگنده روس موفق به بيرون پريدن از هواپيما شدهاند. به گزارش راشاتودي، سخنگوي گروه تروريستي موسوم به ارتش آزاد سوريه ديروز در بيانيهاي اعلام كرد دو خلبان اين هواپيما به دست اين گروه كشته شدند ولي رسانههاي روسيه گزارش دادند كه يكي از خلبانها به دست تروريستها كشته شده ولي هنوز از سرنوشت نفر دوم خبري نيست. همچنين تروريستها ادعا كردند كه يك هليكوپتر روسي كه قصد داشت با عملياتي خلبانها را نجات دهد توسط آنها سرنگون شده است كه مقامات روسي اين خبر را تكذيب و اعلام كردند كه اين هليكوپتر با موفقيت در لاذقيه به زمين نشسته است. همچنين در پي اين اقدام سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه سفر خود را به آنكارا كه قرار بود امروز (چهارشنبه) انجام شود لغو كرد.
پوتين: تركيه از پشت خنجر زدسرنگوني جنگنده روسي كه درحال بمباران مواضع تكفيريهاي داعش بود واكنش تند ولاديمير پوتين، رئيسجمهور روسيه را به دنبال داشت. ولاديمير پوتين گفت: «ما به حملات عليه داعش و تروريسم ميپردازيم؛ در جايي كه تروريستها حضور دارند و همه ميدانند كه در آن منطقه مقادير زيادي نفت توسط داعش قاچاق ميشود.» اظهارات پوتين درحالي است كه تركيه پس از شروع حملات هوايي روسيه به مواضع تروريستها مخالفت خود را با اين نوع اقدامات اعلام كرده بود. سرگئي ماركوف، مشاور پوتين ميگويد كه انتقام از جنگنده روس به خاطر اين بوده كه روسها در روزهاي اخير بيش از هزار تانكر نفتي تروريستها را نابود كردهاند. گزارشها و اسنادي كه در سالهاي اخير منتشر شده نشان ميدهد كه تركيه بخشي از نيازهاي نفتي خود را از سوي داعش و با قيمت ارزان تأمين ميكند. پوتين با انتقاد شديد از عملكرد دولت تركيه گفت: «آنكارا از پشت به ما خنجر زد. اين اقدام آنها اقدامي جدي با پيامدهاي جدي است و تأثير بسيار وخيمي بر روابط روسيه و تركيه خواهد گذاشت. ما همواره به تركيه نه تنها به عنوان يك همسايه بلكه به عنوان يك دوست نگاه ميكرديم و ارتباط بسيار خوبي با آنها داشتيم اما اين تغيير خواهد كرد.»
رئيسجمهور روسيه در ادامه سخنان خود گفت: «آنكارا به جاي اينكه با ما تماس بگيرد بعد از اين حادثه با شركايش در ناتو تماس گرفت و از آنها كمك خواسته، آيا تركيه ميخواهد ناتو در خدمت داعش حاضر شود؟» به گزارش خبرگزاري فرانسه، تركيه بلافاصله پس از اين حادثه، از سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) خواست تا نشست فوق العادهاي را برگزار كند. تركيه بارها از ناتو درخواست كرده است كه براي تقويت تروريستها در سوريه منطقه پرواز ممنوع بر فراز اين كشور ايجاد كنند كه به دليل مخالفت واشنگتن تاكنون موفق به اين كار نشده است.
سناريوهاي پيش روي روسيه پس از آنكه تروريستي بودن سرنگوني هواپيماي روس در صحراي سينا تأييد شد پوتين وعده داد كه انتقام سختي از تروريستها خواهد گرفت و بلافاصله حملات موشكي و هوايي گستردهاي عليه تكفيريهاي داعش در سوريه انجام شد، الان نيز همه نگاهها به كرملين است كه به اين اقدام تركيه چه واكنشي نشان خواهد داد. سيدرضا ميرطاهر، كارشناس مسائل اروپا درباره علل سرنگوني جنگنده روسيه در شمال سوريه ميگويد: «به نظر ميرسد اقدام تركيه در سرنگوني جنگنده سوخو- 24 حساب شده بود. اين اقدام باتوجه به عمليات گسترده هوايي و موشكي روسها در سوريه و ضربات سنگيني كه تروريستها متحمل شدهاند انجام شده است.» به گفته ميرطاهر هدف اصلي از سرنگوني سوخو 24 ارعاب روسيه و محدود ساختن حملات هوايي و موشكي اين كشور به مواضع تروريستهاست. اين كارشناس مسائل اروپا، در پاسخ روسها به اين اقدام تركيه دو سناريو را محتمل دانست و گفت: «سناريوي اول، اين است كه روسيه در مقابل تركيه و سازمان ناتو اقدام انفعالي انجام خواهد داد و با عقبنشيني در مقابل ناتو حملات موشكي و هوايي خود در سوريه، به ويژه در مرز با تركيه را محدود خواهد كرد. سناريوي دوم، روسيه به اين اقدام واكنش شديدي نشان خواهد داد و ممكن است روسها اقدام متقابلي انجام دهند و هواپيماهاي تركيه را در منطقه مرزي با سوريه مورد هدف قرار دهند.» به گفته ميرطاهر، طبق گزارشها اين اقدام با استفاده از سامانههاي موشكي اس- 300 با برد 150 كيلومتر و اس- 400 با برد 400 كيلومتر كه روسها در استان لاذقيه مستقر كردهاند، ميسر است. او معتقد است كه اگر روسها به اين اقدام واكنش نشان ندهند، ممكن است با اقدامات زنجيرهاي روبهرو شوند و چنين حوادثي تكرار شود.