با تداوم روند افزایش سن ازدواج تا 30 سال آینده

نرخ باروري جوانان بالای 30 سال صفر مي‌شود!

30 سالگي تا همين يكي دو دهه پيش براي يك آقا يا خانم به معني قرار گرفتن در ميانه‌هاي راه زندگي بود و يك مرد يا زن 30 ساله يكي دو تا بچه قد و نيم قد داشت. حالا اما بنا بر اعلام محمود گلزاري، معاون سابق ساماندهي امور جوانان وزارت ورزش و جوانان سن ازدواج دختران و پسران در كلانشهرها به 30 سالگي و بالاتر افزايش يافته است. مديركل سلامت، جمعيت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت تفسير متفاوت و نگران‌كننده‌اي از افزايش سن ازدواج دارد و آن خروج جوانان از سن مناسب باروري است، به گونه‌اي كه با اين روند نرخ باوري تا سه دهه ديگر صفر مي‌شود.
اگر به سراغ آمار و ارقام برويم با واقعيت‌هاي تلخي در حوزه ازدواج و طلاق مواجه خواهيم شد. آمار ازدواج و طلاق به شكلي كاملاً مستقيم با رشد جمعيت در ارتباط است، به خصوص اينكه اغلب زوج‌ها نخستين فرزندشان را تا چند سال به تأخير مي‌اندازند و با افزايش سن ازدواج به مرز 30 سالگي براي دخترها و بيش از 30 سال براي پسرها در كلانشهرها در اغلب موارد يا ديگر فرصتي براي فرزند دوم و سوم وجود ندارد يا بايد خطر بارداري در سنين بالاتر را پذيرفت. به گفته محمد اسماعيل مطلق بهترين سن باروري 18 تا 35 سالگي است، در حالي كه با افزايش سن ازدواج، نرخ باروري نيز در حال افزايش است. متوسط تعداد فرزندي كه زن در طول دوران باروري خود به دنيا مي‌آورد را نرخ باروري كلي مي‌نامند.
 
خروج يك پنجم جمعيت كشور از سن باروري
«‌جمعيت» همچنان يكي از دغدغه‌هايي است كه جامعه ما با آن مواجه است. در سال 1362 ميزان باروري كلي كشور 8/6  بود كه در سال 1371 با تصويب قانون تنظيم خانواده ميزان باروري كم شد و در سال 1390 اين نرخ به 8/1 رسيد.   به گفته محمد‌اسماعيل مطلق، مديركل سلامت، جمعيت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي هم اكنون نرخ باروري كلي كشور رقم 8/1 است كه اين آمار نشانه وضعيت مناسب و مطلوبي نيست. بنا به تأكيد وي براي رسيدن به شاخص جمعيتي مناسب بايد نرخ باروري در كشور به 1/2  افزايش يابد. اين در حالي است كه هم اكنون بيش از 11 ميليون جوان در سن ازدواج داريم كه كم‌كم از سن باروري عبور مي‌كنند و ديگر نمي‌توانند در تغييرات جمعيتي جامعه نقشي داشته باشند.
به گفته علي‌اكبر محزون، مديركل دفتر آمار و اطلاعات جمعيتي سازمان ثبت احوال كشور، براساس آخرين آمار جمع ازدواج‌نكرده‌ها در كشور در سه گروه افراد در سن ازدواج كه هرگز ازدواج نكرده‌اند، 14 ميليون و 992 هزار نفر است. با يك حساب و كتاب سرانگشتي مي‌توان دريافت حدود يك‌پنجم جمعيت كشورمان همچنان مجردند. اين مسئله بدين معناست كه يك پنجم از جمعيت كشور از سن مناسب باروري خارج مي‌شوند.
 
خطر بارداري مادران سن بالا
بنا به تأكيد مدير‌كل سلامت، جمعيت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت با بالا رفتن سن ازدواج در كشور شاهديم كه از سال 1345 تا 1390 سن ازدواج چهار تا شش سال افزايش يافته است و حتي در برخي از استان‌ها اين افزايش سن ازدواج تا 10 سال نيز رسيده است.
وي شتاب افزايش سن ازدواج در بانوان را بيشتر از مردان مي‌داند و مي‌افزايد: اين مسئله مي‌تواند اثرات جبران‌ناپذيري به همراه داشته باشد. مطلق درباره چرايي خطر در بارداري‌هاي بالاي 35 سال مي‌گويد: به دليل ابتلا به بيماري‌هاي فشار خون، ديابت و چربي قدرت باروري بعد از سن 35 سالگي به ويژه در زنان كاهش مي‌يابد، در حالي كه يك زن باردار نياز به شش بار مراقبت پزشكي دارد. اين تعداد مراقبت در زنان با سن بالاتر از 35 سال بيشتر است. وي همچنين افزايش فاصله بين زمان ازدواج و فرزند‌آوري را يكي ديگر از عوامل تأثير‌گذار بر نرخ باروري مي‌داند و تصريح مي‌كند: نتيجه يك نظرسنجي نشان مي‌دهد كه 25 درصد پاسخگويان فاصله مناسب بين ازدواج تا تولد فرزند اول را بيش از پنج سال مناسب اعلام كردند.
به باور مديركل سلامت، جمعيت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، در صورتي كه ميانگين سن ازدواج دو سال كاهش يابد مشكل زمان باروري نيز تا حدودي برطرف خواهد شد و در صورت اجرايي نشدن كاهش سن ازدواج در سال 1430 نرخ باروري به صفر خواهد رسيد.
 
1415 آخرين فرصت براي جبران كاهش جمعيت
يك روي ديگر اين سكه آمار تصاعدي رشد طلاق در برابر آمار نزولي رشد ازدواج است. در سال گذشته ۷۲۴ هزار و ۳۲۴ ازدواج در كشور ما روي داده‌ است. اين آمار در مقايسه با جمعيت بيش از 11 ميليون نفري جوانان در سن ازدواج ميزاني ناچيز است و به گونه‌اي ديگر خروج خيل كثيري از جوانان را از گردونه ازدواج گوشزد مي‌كند. در برابر اين، هر سال با رشد طلاق مواجهيم؛‌ طلاق‌هايي كه اغلب‌شان در سال‌هاي نخست زندگي رخ مي‌دهد و همين مسئله موجب مي‌شود جوانان فرصت باروري شان را از دست بدهند. وجود 24 ميليون جوان 15 تا 29 ساله اما به معناي باز بودن پنجره جمعيتي و فرصت براي جبران كمبودهاي اين حوزه است. با وجود اين آنطور كه دكتر مونس سياح، عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي مي‌گويد، زمان زيادي براي رسيدن به تعادل جمعيتي نداريم و در سال 1415پنجره جمعيتي شروع به بسته شدن مي‌كند. با بسته شدن اين پنجره ديگر درد جمعيت هيچ درماني نخواهد داشت.