همه آنها براي نشان دادن و تبيين راه صحيح و روش مناسب تربيت كودك است، اينكه كودك خود را چگونه تربيت كنيم كه در بزرگسالي فردي جامع باشد و براي جامعه خود مفيد باشد. اما نكته مشترك در تمامي آنها، ضرورت محبت كردن به كودكان است، يعني همان آموزه مهمي كه مورد تأكيد تربيت در اسلام است.
فرداي كودك در گرو رفتار امروز ماست
در صدا و سيما در خصوص روش‌هاي تربيتي كودك و پرهيز از كودك‌آزاري و رفتارهاي خشن با كودكان برنامه‌هاي فراواني توليد و پخش شده است. كارشناسان و روانشناسان بسيار زيادي نيز در اين خصوص صحبت كرده و هركدام از آنها روش‌هاي مختلفي را پيشنهاد داده‌اند، اما واقعيت اين است كه در كنار تمامي روش‌ها و نظرات ارائه شده شايد به موضوعي كه كمتر از ديگر موضوعات پرداخته شده است، توجه به بازيگران اصلي در تربيت كودك، يعني والدين باشد. منظورمان اين است كه چه بخواهيم قبول كنيم و چه نخواهيم، اولين، نزديك‌ترين، در دسترس‌ترين و هميشگي‌ترين الگويي كه براي يك كودك مطرح است پدر و مادر هستند. الگوهايي كامل كه كوچك‌ترين رفتار آنها زير ذره‌بين ذهن كنجكاو كودك است. براي يك كودك آنچه بيش از هرچيز ديگري جلب توجه مي‌كند نوع رفتار، گفتار و كردار والدين است و ناخودآگاه از اين رفتار و گفتار تأثير مي‌پذيرد. عليرضا فردي، روانشناس كودك در اين‌باره مي‌گويد: بهترين الگو براي كودكان والدين هستند و معمولاً كودكان به لحاظ شخصيتي شباهت‌هاي بسياري با والدين پيدا مي‌كنند.
وي اضافه مي‌كند: بسياري از كودكان در آينده كسي مي‌شوند كه اكنون ما هستيم نه كسي كه ما دوست داريم. چراكه رفتار والدين خواسته يا ناخواسته به عنوان يك رفتار الگويي به كودك منتقل مي‌شود.
به گفته وي وقتي يك پدر خود در زندگي دچار مشكلات بسيار زيادي است و از ثبات شخصيت برخوردار نيست يا اينكه دچار رفتارهاي نامناسب در تربيت فرزند است و تنبيه و كتك زدن فرزند را بهترين و مؤثر‌ترين روش براي تربيت او مي‌داند نبايد توقع داشت كه كودك در بزرگسالي به يك فرد باشخصيت و موفق تبديل شود. فردي مي‌گويد: گاهي اوقات والديني را مي‌بينيم كه هيچ آشنايي با روش‌هاي تربيتي كودك ندارند و از روش‌هاي اشتباهي مانند تنبيه و كتك زدن براي تربيت كودك استفاده مي‌كنند و بعد انتظار دارند كه فرزند آنها در آينده شهروندي مفيد براي جامعه باشد. اين روانشناس كودك مي‌افزايد: بايد توجه داشت كه كتك زدن كودك و تنبيه او باعث كوچك شدن شخصيت كودك و كاهش اعتماد به نفس در وي مي‌شود. وي با بيان تأثيرات منفي تنبيه بدني كودك مي‌گويد: تنبيه بدني كودك حس اعتماد به نفس را از او مي‌گيرد، توانايي‌هايش را كاهش مي‌دهد، استعدادهايش را كمرنگ مي‌كند و باعث مي‌شود تا او نتواند به خوبي توانايي‌هاي خود را به اثبات برساند. او را گوشه‌گير و تنها مي‌كند، كودك را خشن بار مي‌آورد، توانايي تعاملات اجتماعي را از او مي‌گيرد و شخصيت او را خرد مي‌كند، بنابر اين والدين بايد توجه داشته باشند كه تنبيه و كتك زدن بايد آخرين مرحله تربيت باشد، نه اولين و دم دست‌ترين روش تربيتي. فردي با تأكيد بر ضرورت وجود الگوي مناسب براي كودك، مي‌گويد: كودكان بيش از هرچيز ديگري به يك الگو نياز دارند و با تنبيه و كتك زدن يا با نق زدن به كودك و سركوفت زدن او و نصيحت كردن مدام هيچ چيزي درست نمي‌شود، بلكه وقتي رفتار پدر و مادر يك رفتار مناسب و شايسته باشد مي‌توان انتظار داشت كودكي تربيت شود كه در عين كودكي برخوردار از رفتارهاي ارزشمند و در خور توجه باشد.
وي اضافه مي‌كند: والدين بايد بپذيرند كه بخشي از رفتارهاي كودكان كه از نظر ما عجيب و غيرطبيعي است براي كودك كاملاً طبيعي به نظر مي‌رسد، چراكه دنياي كودك با دنياي بزرگ‌ترها متفاوت است و نبايد انتظار داشته باشيم كودك همان رفتاري را داشته باشد كه ما انتظار داريم، بلكه او رفتاري را دارد كه در ذهن كودكانه‌اش شكل مي‌گيرد. دنياي كودك كوچك و محدود است و گاهي دست به كارهايي مي‌زند كه براي برخي از والدين آزار‌دهنده است و شيطنت كودك محسوب مي‌شود، اما براي خود كودك هيجان‌انگيز و لذت‌بخش است و باعث مي‌شود تا انرژي خود را تخليه كند.
اين روانشناس كودك خاطرنشان مي‌كند: والدين اگر دوست دارند كودكانشان آينده‌اي روشن داشته باشد و در آينده فردي برخوردار از شخصيت كامل و جامع باشد بايد با رفتارهاي مهربانانه و مناسب خود به تربيت كودك بپردازند و از رفتارهاي خشن، زشت و زننده مانند تنبيه و كتك زدن كودك به شدت پرهيز كنند.
الگوي اسلامي رفتار با فرزند
صحبت‌هاي اين كارشناس در حالي است كه دين مبين اسلام نيز بر محبت به فرزندان و استفاده از يك الگوي مناسب تربيتي تأكيد فراواني دارد و در آيات، روايات و احاديث بسيار زيادي بر اين موضوع تأكيده شده است.
بررسي رفتار پيامبر گرانقدر اسلام (ص) به خوبي بيانگر اين موضوع است و نوع رفتار پيامبر اكرم(ص)، نمونه كاملي از يك رفتار مناسب و دوست‌داشتني با فرزندان است، به گونه‌اي كه رفتار ايشان با فرزندان و نوه‌هاي خود و از همه مهم‌تر با كودكاني مانند حسن و حسين (ع)، زبانزد خاص و عام است.
پيامبر اعظم (ص) توصيه هايي نيز به والدين دارند و در حديثي مي‌فرمايند: «فرزندانتان را زياد ببوسيد» ايشان حتي با مشاهده فردي كه با فرزندش مهربان نبود خشمگين شدند، كه اين رفتار پيامبر(ص) نشانگر اين است كه مطابق تعاليم ديني اسلام، فرزندان امانت الهي، نعمت و نشانه‌هاي خدا هستند. در بررسي سيره و سبك زندگي بزرگان ديني اعم از علما، روحانيون، عرفا، دانشمندان بزرگ ديني، مراجع معظم تقليد، انديشمندان و بزرگان و. . . هيچ گاه به موردي كه به تنبيه و كتك زدن كودكان اشاره شده باشد بر نمي‌خوريم و اين خود يك الگوي مناسب رفتاري براي ديگر افراد مي‌تواند به حساب بيايد. در اين زمينه رفتار حضرت امام خميني (ره) با كودكان نمونه‌اي ناب و الگويي از برخورد مهربانانه بود. مهرباني كردن با كودك، برخورد مهربانانه و نرم با خردسالان و آموزش آموزه‌هاي اسلامي به فرزندان موارد مهمي است كه والدين بايد بيش از پيش به آن توجه داشته باشند. بر اساس آنچه در روايات اسلامي آمده است، براي فرزندان حقوقي تعيين شده كه بر عهده والدين آنها است و اين حقوق عبارتند از:1. انتخاب نام نيكو، 2. سرزنده و گرامي داشتن مادر او، 3. توجه به انتسابش به والدين، 4. بهداشت و نظافت او، 5. تغذيه مناسب، 6. تعليم و تربيت، 7. مهرورزي، 8. اكرام 9. ياري كردنش بر كار نيكو. با اين حال به دليل عدم آشنايي برخي از والدين با اين حقوق و نيز عدم پيروي آنان از يك الگوي صحيح تربيتي شاهد وقوع كودك‌آزاري در قالب‌هاي مختلف هستيم.
