فضاي 105 متري از نمايشگاه ماكس 2015 در حالي اين روزها ميزبان دستاوردهاي كشورمان در حوزه هوافضاست كه برخي قرائت‌ها از مفاد برجام و پيوست‌هاي پنج‌گانه آن و همينطور قطعنامه‌هاي اخير صادره از سوي سازمان ملل بر كنترل و كاهش فعاليت‌هاي علمي و فناورانه ايران در حوزه‌هاي با فناوري بالا و زمينه‌هاي مرتبط با آنها تأكيد دارند.
هوافضا يكي از دانش‌ها و فناوري‌هاي راهبردي است كه دستيابي به آن نشان از طي كردن بسياري از مؤلفه‌هاي توسعه دانش و فناوري دارد. به همين دليل وقتي در سال 91 و با وجود تحريم‌هاي بين‌المللي در حوزه‌هاي مختلف از جمله تبادل دانش و فناوري اعلام شد كشورمان جزو شش كشور داراي صنعت و فناوري هوافضا است براي بسياري شيرين و غرورآفرين بود. در عين حال حضور و نمايش چشمگير دستاوردهاي كشورمان در اين صنعت و فناوري‌هاي مرتبط با آن در ماكس 2013 روسيه توانست صورت ديگري از توانايي‌هاي ايران را به نمايش بگذارد.
اما با شروع دور جديد گفت‌و‌گوي ايران و شش قدرت جهاني در دو سال گذشته، تمام مولفه‌هاي پيشرفت و توسعه كشور به بهانه بررسي مسائل هسته‌اي روي ميز مذاكره قرار گرفت. به همين خاطر برخي مديران داخلي ترجيح دادند فتيله فعاليت‌هاي هوافضايي در دو حوزه دانش و صنعت را پايين بكشند كه دستكاري ساختار سازمان فضايي نمود خارجي اين تصميم بود اما از آنجا كه هوافضا گره ناگسستني با صنايع بازدارنده دفاعي كشور دارد، اين سياستگذاري نتوانست مانع توسعه علمي در اين زمينه شود، در نتيجه مديران، همسو با نهضت علمي راه افتاده در كشور، آماده حضور در‌خور در ماكس 2015 شدند.
برنامه ايران براي حضور در ماكس 2015«ژوكوفسكي»، شهري در حومه مسكو و مهم‌ترين شهرك فضايي در روسيه است كه از سه‌شنبه سوم شهريور، به مدت هفت روز ميزبان بزرگ‌ترين نمايشگاه دوسالانه بين‌المللي هوافضاي جهان است. در اين نمايشگاه جديدترين و مهم‌ترين دستاوردهاي بيش از 40 كشور جهان در حوزه‌هاي مرتبط هوا و فضا به نمايش در مي‌آيد.
نمايشگاه هوايي ماكس (Maks) را بايد وارث اولين نمايشگاه هوايي روسيه بدانيم كه آغاز آن به سال 1911 ميلادي بر‌مي‌گردد. اين نمايشگاه از سال 1993 و پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي به شكل و شمايلي متفاوت كار خود را ادامه داد تا با ميانگين حدود 600هزار نفر بازديدكننده، جذاب‌ترين نمايشگاه هوايي و فضايي جهان به شمار برود.
جمهوري اسلامي ايران نيز با هدف برقراري ارتباط با صاحبان صنايع هوافضا و خريد محصولات و فناوري‌هاي مرتبط، پس از فروپاشي اتحاد شوروي اقدام به حضور در نمايشگاه ماكس كرد؛ حضوري كه اگرچه در ابتدا به شكلي محدود و به عنوان بازديدكننده صورت مي‌گرفت، اما از سال 2000 ميلادي به بعد، رنگ و بوي جدي‌تري به خود گرفت و حضور هيئت‌هايي از سازمان‌هاي دولتي مرتبط با صنايع هوايي و فضايي ايران در سطح كارشناسي و مديريتي پررنگ‌تر شد.
اين روند رو به رشد را سايت خبري اسپوتنيك روسيه اينطور گزارش مي‌كند: «ايران در سال‌هاي بعد از 2000 با غرفه‌هاي كوچك 8 يا 12 متري حضور خود را فعال‌تر كرد تا اينكه امسال يك غرفه بزرگ 105 متري در اختيار جمهوري اسلامي ايران بوده و مجموعه‌اي از شركتهاي هوايي و فضايي و بخش خصوصي حضور دارند و حضور ايران در ماكس به مرحله ارائه محصولات رسيده است.»
بنا‌بر اين گزارش، «محصولات ايراني كه به نمايش در‌آمده در ماكس 2015 در بخش فضايي شامل تعدادي ماهواره كه ايران به فناوري آن دست پيدا كرده است و تعدادي ماهواره‌بر است. در بخش هوايي نيز ماكت تعدادي بالگرد و هواپيماي ايراني ارائه مي‌شود. در بخش خصوصي نيز قطعات و زيرسيستم‌هاي ساخته شده در ايران، موتورهاي هوايي و سيستم‌هاي ناوبري كه طراحي و ساخته شده، معرفي مي‌شود.»
اين محصولات در غرفه ايران تحت عنوان سه برند معرفي مي‌شوند؛ يكي مركز ملي فضايي ايران، ديگري شركت «اويكو» به نمايندگي از بخش هوايي و همچنين اتحاديه صنايع هوا و فضا كه از سوي بخش خصوصي حضور دارد.
علاوه بر اين، پژوهشكده «شريف همراه پژوهان» به نمايندگي از بخش دانشگاهي نيز در اين نمايشگاه شركت خواهد داشت.
اهميت ويژه ماكس 2015 براي ايران شكل‌گيري فضاي جديد بين‌المللي براي كشورمان و نيز روابط در حال گسترش ايران و روسيه خصوصاً در حوزه‌هاي هوافضا و تعاملات در عرصه‌هاي نظامي بر اهميت حضور ايران در اين نمايشگاه افزوده است، به‌طوري كه كشورمان به رغم برخي تصميمات مبني بر كاهش فعاليت‌هاي رسمي و دولتي در حوزه ارتقاي دانش و فناوري هوافضا، با هدف گسترش و نوسازي ناوگان هوايي خود چه در حوزه نظامي و چه غيرنظامي و نيز ارتقاي توان موشكي در حوزه‌هايي نظير پدافند هوايي سعي در ايجاد روابط متقابل نظامي خصوصاً با كشور روسيه كرده است. براي نمونه دستور لغو عدم تحويل سامانه موشكي اس300 توسط رئيس‌جمهور روسيه در ماه‌هاي اخير يك نمونه از اين تغيير در فضاي بين‌المللي است.
اين در حالي است كه در دوره قبل اين نمايشگاه در سال 2013، حدود 21 ميليارد دلار قرارداد بسته شده است. در آن سال در غرفه ايران كه به همت ستاد توسعه فناوري هوافضاي معاونت علمي و فناوري رياست‌جمهوري، در سوله دي- 3 نمايشگاه با مساحت 80مترمربع برپا بود، دستاوردهاي هوافضايي پنج دانشگاه (تربيت مدرس، علم و صنعت، خواجه نصير‌الدين طوسي، صنعتي اصفهان و صنعتي مالك‌اشتر)، پنج شركت از بخش خصوصي هوافضا (پاديكو، هوادرياي قشم، آبتاب صنعت نوين، پمپ گستران پويا و فناوران فراهوافضا) و چندين ارگان از بخش‌هاي دولتي (ستاد توسعه فناوري هوافضاي معاونت علمي و فناوري رياست‌جمهوري، سازمان صنايع هوافضا، سازمان جغرافيايي، گروه فضايي صاايران) به نمايش گذاشته شد و ماكت ماهواره‌برهاي سفير اميد، سفير رصد و سيمرغ از جمله محصولات فضايي جمهوري اسلامي ايران بودند كه با نمايش در ماكس 2013 نظر بسياري از كارشناسان و متخصصان صنعت فضايي را به خود جلب كردند. گفتني است امسال نيز معاون علمي و فناوري رئيس‌جمهوري كشورمان در صدر يك هيئت بلند‌پايه علمي و فناوري عازم محل برگزاري اين نمايشگاه شد و در روز افتتاحيه در كنار ولاديمير پوتين، رئيس‌جمهور روسيه از اين نمايشگاه ديدن و با وي گفت و گو كرد.
اين گفت‌و‌گو در حالي صورت مي‌گيرد كه طي روزهاي گذشته اخباري مبني بر انعقاد تفاهمنامه‌هاي دو‌جانبه ايران و روسيه براي خريد هواپيماهاي مسافربري و تجهيز ناوگان هوايي و خطوط ايرلاين كشورمان منتشر مي‌شود.
