صف‌كشي مخالفان و موافقان توافق هسته‌اي با ايران در فاصله 23 روز تا پايان مهلت كنگره امريكا براي بررسي برجام در حال شفاف شدن است. زبيگنيو برژينسكي مشاور امنيت ملي اسبق امريكا هشدار داده كه در صورت رد توافق هسته‌اي در كنگره، خطر جنگ خاورميانه را تهديد مي‌كند، ولي مخالفان ضمن اصرار بر رد برجام، اين بار مسئله تغيير برجام را پيش كشيده‌اند.
به گزارش «جوان»، رابرت منندز سناتور دموكرات امريكايي كه مدتي هم رئيس كميته روابط خارجي سنا بوده، ديروز دومين هم حزبي باراك اوباما بود كه مخالفتش را با تأييد توافق هسته‌اي در كنگره امريكا ابراز كرد. منندز ابتدا عصر سه شنبه در يك سخنراني مخالفت خودش با برجام را اعلام و بعد هم ديروز طي يادداشتي در نيويورك پست، ديدگاه خودش را با شرح و بسط بيشتري بيان كرد. منندز سه شنبه شب گفته كه برجام ممكن است راه ايران براي دستيابي به سلاح هسته‌اي را نبندد و تأكيد كرده: «اگر ايران به سلاح هسته‌اي دست پيدا كند، ديگر اسم من روي آن نخواهد بود.» او در مقاله خودش كه ديروز در نيويورك پست منتشر شد يك گام پيشتر گذاشته و گفته كه مي‌توان بدون رد تمام توافق فعلي، آن را تأييد نكرد و بعد هم به يك توافق جديد و بهتر با ايران رسيد: «معتقدم هنوز مي‌توانيم به توافق بهتري دست يابيم.» منندز از به راه انداختن دور جديدي از مذاكرات براي دستيابي به توافقي جديد صحبت كرده است: «مي‌توانيم دولت را مجبور كنيم مذاكرات و برنامه مشترك اقدام – كه شامل 10 ميليارد دلار از دارايي‌هاي ايران و توقف كاهش خريد نفت ايران و تحريم‌هاي ديگر اين كشور است را از سر بگيرد. من حتي حاضرم براي نشان دادن حسن نيت يكباره مبلغ مشخصي از دارايي‌هاي ايران را در جريان مذاكرات آزاد كنم.» به اعتقاد منندز در ادامه مذاكرات بايد برخي موارد مورد بازبيني قرار بگيرد از جمله اينكه «ايران هرچه زودتر پروتكل الحاقي را تصويب كند»، «بر تحقيق و توسعه سانتريفيوژهاي ايران در دوره توافق ممنوعيت اعمال شود» تا به گفته او ايران «ظرفيت لازم براي آغاز سريع گريز هسته‌اي را در اختيار نداشته باشد.» به علاوه اين چهره سرشناس دموكرات‌ها خواستار «بستن تأسيسات غني‌سازي فردو» و «روشن شدن كامل ابعاد نظامي احتمالي برنامه ايران» و افزايش مدت زمان توافق از 10 الي 15 سال كنوني به 20 سال شده و در آخر نيز تأكيد مي‌كند بايد مجازات‌هاي ايران در صورت نقض توافق مشخص شود.
حاميان اصلاح توافق
منندز تنها كسي نيست كه مسئله تغييرتوافق هسته‌اي با ايران را كه حدود 600 روز بر سر آن مذاكره شده، مطرح مي‌كند. واشنگتن پست و فارين پاليسي هم ديروز در دو تحليل جداگانه اين بحث را پيش كشيدند. واشنگتن پست در تحليلي به قلم جنيفر روبين، نوشته كه در صورت رد توافق هسته‌اي ايران در كنگره، امكان دستيابي به يك توافق بهتر وجود دارد. روبين بر خلاف استدلال‌هايي كه باراك اوباما و جان كري ارائه مي‌كنند، معتقد است: «اين توافق فرصت بيشتري در اختيار ما قرار نمي‌دهد بلكه از نفوذ ما مي‌كاهد و جاه طلبي‌هاي سلطه جويانه ايران و عزم آن براي دستيابي به بمب را (حتي اگر مجبور باشد چند سال منتظر بماند) افزايش مي‌دهد.» روبين بر خلاف استدلال جان كري كه گفته «اگر كنگره توافق را تصويب نكند، تبعاتي فاجعه بار خواهد داشت» و «امريكا همه اعتبار خود را از دست مي‌دهد»، تأكيد كرده كه «اجرايي نشدن اين توافق بي‌خطرتر است» زيرا به گفته او «اهرم فشار ما (امريكا) حفظ مي‌شود و امكان در پيش گرفتن يك ديپلماسي زورمدارانه مؤثرتر توسط رئيس‌جمهور بعدي وجود خواهد داشت.» جان كري چند روز قبل گفته بود كه اگر كنگره توافق هسته‌اي را رد كند «ايراني‌ها بار ديگر به ميز مذاكره باز نخواهند گشت» ولي ظاهراً برآورد برخي مخالفان برجام در واشنگتن اين است كه حتي در صورت رد توافق هسته‌اي نيز ايران بارديگر حاضر به مذاكره خواهد بود. جنيفر روبين در اين رابطه فهرستي از كارشناسان امريكايي ارائه كرده و گفته: «سناتور سابق جو ليبرمن، سناتور چاك شومر، كارشناساني از قبيل رابرت ساتلوف و اكنون مارك دوبوويتز كارشناس تحريم ها، دستيابي به يك توافق بهتر (با ايران) را ممكن مي‌دانند اما فقط در صورتي كه كنگره توافق اوباما را رد كند.» او سه سناريو را درباره واكنش ايران به رد توافق به تصوير كشيده و در يك سناريو اين طور فرض مي‌كند: «ايران مي‌تواند با وجود رأي منفي كنگره تصميم بگيرد به تعهداتش به خوبي عمل كند تا طبق مفاد توافق به طور خودكار تحريم‌هاي اساسي سازمان ملل و اتحاديه اروپا بر ضد آن لغو شود. در اين سناريو فرض بر اين است كه ايران با نياز شديد به لغو تحريم‌ها مايل است حتي بدون هيچ اقدام عيني از طرف امريكا محدوديت‌هايي را در مورد خود اعمال كند.» در مقاله‌اي جداگانه كه مارك دوبوويتز مدير اجرايي بنياد دفاع از دموكراسي در فارين پاليسي نوشته، طرح اصلاح توافق هسته‌اي با ايران با صراحت بيشتري مطرح شده است. دوبوويتز ضمن برشمردن چالش‌هايي كه برجام براي امريكا دارد، مي‌گويد كنگره امريكا سابقه طولاني در اصلاح توافقات بين‌المللي داشته است: «كنگره قبل از دريافت رضايت سنا بيش از 200 توافق از جمله توافقنامه‌هاي دوجانبه كنترل تسليحات در دوره جنگ سرد مانند پيمان ممنوعيت آزمايش‌هاي آستانه، پيمان انفجارهاي هسته‌اي صلح آميز و همچنين چندين توافق چندجانبه از جمله كنوانسيون سلاح‌هاي شيميايي را كه با حضور 87 كشور انجام شده، تغيير داده است.»
هشدار برژينسكي درباره رد توافق
مشاور پيشين امنيت ملي امريكا با تأكيد بر ويرانگر بودن عواقب رد توافق هسته‌اي در كنگره نسبت به احتمال بروز يك جنگ ديگر در خاورميانه در صورت رد توافق هشدار داد. زبيگنيو برژينسكي در مصاحبه‌اي با شبكه تلويزيوني ام. اس. ان. بي. سي گفت: من فكر مي‌كنم هر فرد باهوش و آگاهي مي‌داند در صورتي كه توافق در كنگره رد شود؛ عواقب گسترده آن ويرانگر خواهد بود. او در ادامه تصريح كرد: توافق هسته‌اي ايران با بسياري از توافق‌هاي ديگري كه در روابط خارجي امريكا به دست آمده و در واقع يك پيمان هستند متفاوت است. برژينسكي افزود: درواقع توافق هسته‌اي ايران يك فرآيند است كه در آن يكسري اقدامات دوطرفه در درازمدت وجود دارد. مشاور پيشين امنيت ملي امريكا در دوره رياست جمهوري جيمي كارتر تصريح كرد: توافق ايران فرآيندي است كه قرار است يك رابطه پيچيده با ايران را به رابطه مثبت‌تر تبديل كند كه براي دستيابي به اين هدف بايد گرايش‌هاي داخلي هر دو كشور نسبت به يكديگر تغيير كند كه البته اين روند به زمان نياز دارد. او افزود: در اين مدت، اگر توافق با موفقيت روبه‌رو شود، ممكن است كه ايران به جامعه جهاني بپيوندد. برژينسكي تأكيد كرد: در صورتي كه توافق هسته‌اي به دست آمده با ايران شكست بخورد ما با شرايط دشواري روبه‌رو خواهيم شد.
