در حالي كه رئيس سازمان غذا و دارو در سال گذشته وعده داده بود كه مصرف پالم در شير و فرآورده‌هاي لبني از مهر‌ماه 1393 ممنوع و با متخلفان اين حوزه به شدت برخورد مي‌شود، اخبار رسيده حاكي از آن است كه اين سازمان با واردات 420 هزار تن پالم براي صنايع روغن نباتي موافقت كرده و اين سهميه را طي نامه‌اي كه به وزارت جهادكشاورزي و دبير ستاد تنظيم بازار ارسال نموده، به صنايع روغن نباتي، شوينده‌ها، لبنيات، شيريني و شكلات، چيپس و اسنك اختصاص داده است .
روغن پالم در سال گذشته به دليل آنچه وزير بهداشت «پايين‌تر بودن كيفيت روغن پالم نسبت به ديگر انواع روغن خام و مضرات آن براي سلامت و بهداشت عمومي» اعلام كرد، نهايتاً مصرف روغن پالم در لبنيات ممنوع شد و كار به جايي رسيد كه وزراي بهداشت و جهاد كشاورزي رسماً
ً اعلام كردند سهم واردات روغن پالم از كل واردات روغن خام از 50درصد بايد به 30 درصد برسد.
تغيير ناگهاني رويكرد سازمان غذا و دارو در اين تقسيم‌بندي نشان از عدم حساسيت اين سازمان در استفاده از روغن پالم به‌صورت مستقيم در صنايع لبنيات، شيريني و شكلات دارد.
به‌نظر مي‌رسد حساسيت بسيار زياد و بحق سازمان غذا و دارو در كنترل استفاده روغن پالم در صنايع روغن نباتي رويكرد نظارتي اين سازمان را به ديگر صنايع مصرف‌كننده اين روغن كمرنگ‌تر كرده و اين عدم جديت در نظارت باعث بروز تخلفات آشكار در اين حوزه توليد خصوصاً صنعت لبنيات كشور شده است. البته وزارت بهداشت در سال گذشته تلاش‌هايي در جهت حذف پالم از شير و فرآورده‌هاي لبني انجام داد اما متأسفانه در سال جاري واردات 420 هزار تن روغن پالم را به صنعت روغن نباتي، شوينده‌ها ، فرآورده‌هاي لبني و شيريني و شكلات اختصاص داد. براساس اين گزارش، رئيس سازمان غذا و دارو در فروردين ماه امسال طي نامه‌اي به قائم مقام وزير جهاد در امور بازرگاني و دبير كل كارگروه تنظيم بازار برآورد ميزان مصرف خوراكي انواع روغن پالم در صنايع مجاز را اعلام كرد. رسول ديناروند در اين نامه آورده است: براساس بررسي‌هاي به عمل آمده در اين سازمان، سقف كل واردات انواع روغن پالم درسال 94 به ميزان 420 هزار تن برآورد مي‌گردد كه حدوداً 170 هزار تن آن براي صنايع غذايي شامل بستني، اسنك، مارگارين و حدوداً 250 هزار تن براي صنايع روغن نباتي مورد نياز است. براساس اطلاعات رسيده، فرآورده‌هاي لبني در بستني 10 درصد، شيريني و شكلات 2 درصد، چيپس و اسنك 40 درصد و شوينده‌ها 80 درصد مصرف پالم دارند، اين درحالي است كه براساس قانون بايد 420 هزار تن پالم فقط به صنعت روغن نباتي اختصاص مي‌يافت، اما سازمان غذا و دارو به راحتي استفاده از آن را در بستني، چيپس و... مجاز دانسته است در برخي كشورها تمام مراحل فرايند توليد صنايع غذايي توسط دولت و انجمن‌هاي مردمي نظارت مي‌شود و نقش و اهميت صنايع غذايي و بهداشتي بر سلامت جامعه بسيار آشكار است. بررسي‌هاي به‌عمل آمده نشان مي‌دهد اين نظارت‌ها در خصوص روغن‌هاي خوراكي از كاشت بذر در مزارع، بارور شدن دانه‌هاي روغني، روش‌هاي برداشت دانه‌هاي روغني، حمل و نقل، روغن‌كشي، نگهداري روغن خام و در نهايت تصفيه و بسته‌بندي و حتي نوع توزيع را شامل مي‌شود. اما در ايران نه تنها بر روش كاشت و برداشت نظارتي نيست، بلكه بر مراحل توليد تا مصرف نيز سازمان‌هاي مسئول نظارت درستي ندارند. سؤال اساسي اينجاست دولت بر كدام قسمت واردات روغن پالم به كشور نظارت دارد؟ روش نظارت منطبق با كدام استاندارد بين‌المللي است؟ كدام سازمان مردمي به اين حق مسلم خود نظارت دارند؟ و البته اين موارد جداي از مجاز بودن روغن پالم در صنايعي همچون لبنيات، شيريني و شكلات است. گزارشات حاكي از نگراني مجلس و كارشناسان صنايع غذايي از نوع نظارت بر موارد مشابه در صنايع غذاي است.
قرباني: استفاده از پالم در لبنيات به‌صورت مستقيم، يك خيانت است
در اين خصوص محمدحسين قرباني، سخنگوي كميسيون بهداشت مجلس از عدم نظارت سازمان استاندارد و سازمان غذا و دارو انتقاد كرد و در گفتوگو با «جوان» افزود: مسئولان فقط بر ميزان واردات پالم نظارت دارند، در حالي كه روغني كه وارد كشور مي‌شود، پايين‌ترين درصد استاندارد را دارد و متاسفانه سازمان غذا و دارو به رغم اصرار بر حذف پالم از لبنيات، مجوز استفاده اين روغن را در بستني‌ها داده است كه براي سلامتي فرزندانمان مضر است. دكتر قرباني با اشاره به فصلي بودن توليد دانه‌هاي روغني در دنيا خاطر‌نشان كرد: دولت بايد زمان‌هاي مختلف خريد روغن خام را با مشاركت صنايع روغن نباتي ايران در نظر بگيرد و با اين روش كيفيت و قيمت محصول را تحت كنترل داشته باشد و از بروز تخلفات احتمالي توسط واردكنندگان جلوگيري نمايد. وي وعده داد مجلس در قالب كميته‌اي، استاندارد و ميزان مصرف روغن پالم در صنايع غذايي را بررسي مي‌كند و به زودي به اطلاع عموم مردم مي‌رساند. قرباني تصريح كرد: پالمي كه وارد كشور مي‌شود، ارزان‌ترين نوع روغن پالم است و سازمان غذا و دارو نيز نظارت دقيقي بر اين موضوع ندارد. سخنگوي كميسيون بهداشت تأكيد كرد: اين كميته درنظر دارد صنعت غذايي را زير ذره‌بين قرار دهد و نظارت بر تمامي صنايع داشته باشد و به تدريج گزارشات خود را در مجلس اعلام خواهد كرد.
همچنين عزير اكبريان، يك عضو كميسيون صنايع مجلس نيز از مصرف پالم در بستني خبر داد و گفت: ظاهراً مسئولان وزارت بهداشت حساسيت بيشتري بر مصرف پالم در صنعت روغن كشور دارند و مصرف اين روغن را در بستني مجاز دانسته‌اند، در حالي كه به دليل خاصيت اين روغن مصرف آن در روغن‌هاي سرخ كردني به مراتب از مضرات كمتري برخوردار است.
ديناروند: نمي‌توانيم بر صنعت فشار آوريم
اما رئيس سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت معتقد است كه ميزان واردات 420 هزار تن پالم در حد استانداردهاي جهاني است. از نظر ما سهم مصرف روغن پالم نبايد بيش از 30 درصد از كل روغن مصرفي كشور شود، به عنوان مثال اگر يك ميليون و 400 هزار تن روغن در كشور مصرف مي‌شود، سهم پالم بايد حدود 400 هزار تن‌باشد. وي در گفتوگو با «جوان» افزود: روغن پالمي كه وارد كشور مي‌شود، كاملاً استاندارد است و نوع بهتر آن را نمي‌توانيم در صنعت روغن و... استفاده كنيم. وي در پاسخ به اينكه چرا اين سازمان ميزان واردات را كاهش نداده است، افزود: نمي‌توانيم صنعت را بيش از اين در فشار قرار دهيم، زيرا با كاهش واردات پالم برخي صنايع به خطر مي‌افتند و از نظر ما مصرف پالم در روغن‌هاي سرخ كردني و صنايعي كه نياز به قوام بالا دارند مانند بستني بلامانع است. اين در حالي است كه وي در سال گذشته مصرف پالم را در لبنيات از مهر‌ماه سال گذشته ممنوع اعلام كرده بود.
البته در پي مخالفت هيئت دولت با افزايش تعرفه واردات پالم در فروردين ماه، اخيراً نيز در 31 خرداد ماه وزير بهداشت در نامه‌اي به رئيس‌جمهور خواستار افزايش تعرفه واردات پالم شد. دكتر سيد‌حسن هاشمي در اين نامه آورده است: با توجه به اينكه يكي از دلايل مصرف انواع پالم، قيمت پايين آن نسبت به ساير انواع روغن خوراكي است و از آنجا كه كنترل مقداري واردات، مشكلاتي را براي صنايع مجاز به مصرف پالم در پي دارد، پيش‌بيني مي‌شود با اعمال تعرفه حداقل 20 درصد براي واردات انواع روغن پالم مي‌توان مزيت قيمتي استفاده از انواع اين روغن را نسبت به ديگر انواع روغن‌هاي خوراكي كه داراي كيفيت تغذيه‌اي بهتر هستند، جبران كرد.
وي همچنين به حذف برخي از رانت‌ها اشاره كرده و گفته است: با اين اقدام سياست كنترل مقدار اين روغن توسط اين وزارتخانه فراهم مي‌گردد و ضمن بهبود تركيب روغن سبد مصرفي خانوار ايراني، زمينه براي بروز هرگونه سوء‌استفاده و رانت احتمالي براي برخي از واردكنندگان حذف و صنايع مجاز در تأمين آن با مشكل محدوديت واردات روبه‌رو نخواهند شد. ديناروند همچنين با تأييد اين خبر به درخواست اخير وزارت بهداشت مبني بر افزايش تعرفه واردات اشاره كرد و گفت: براي بار دوم درخواست تعرفه 20 درصدي را به هيئت دولت ارائه كرديم و اكنون در انتظار پاسخ كميته تعيين تعرفه در وزارت صنعت و تجارت هستيم تا با اين اقدام صنايع غذايي به سمت مصرف ساير روغن‌هاي موجود در كشور بروند.
