به نظر مي‌رسد لزوم يك اقتصاد پويا و وجود توليد محوري در ارجحيت اقدامات بوده و مي‌تواند در زمينه استقلال كشور نقش آفريني كند. جمهوري اسلامي ايران به عنوان يك كشور مستقل در منطقه تلاش دارد تا با غلبه بر بدخواهان اقتصادي بين‌المللي بتواند بر مشكلات اقتصادي فائق آمده و پيروز شود. به همين منظور استفاده از واحدهايي كه در كريدور دانش - ثروت حضور مؤثر دارند براي استقلال كشور و رونق توليد داخلي و با استفاده از ابتكار نخبگان ضروري به نظر مي‌رسد.
چرايي و سازوكار تشكيل پارك‌هاي علم و فناوري
پارك‌هاي علم و فناوري در دنيا از دهه 50 ميلادي آغاز به كار كردند و كشور پيشرو در ايجاد اين پارك‌ها ايالات متحده امريكاست كه سبقه‌اي ديرين در اين امر دارد.
مفهوم بنيادين پارك علم و فناوري به تبديل دانش و فناوري به صنعت و سپس درآمد‌زايي مي‌گويند كه واسطه بين دانش، فناوري، صنعت نخبگان و توليد كنندگان هستند كه نقش‌آفريني اين قشر جامعه به عنوان قدرت مولد بالقوه و بالفعل كشور شناخته مي‌شود.
لزوم توجه به تفكرات محصول‌گرا
دانشجويان دانشگاه‌ها در مقطع كارشناسي ارشد و دكتري كه ايده‌هاي كاربردي دارند، مي‌توانند در اين بخش ايفاي نقش كنند. پارك علم و فناوري صرفاً پژوهش و آموزش بنيادين در راستاي توليد محصول، توليد انبوه يك فناوري جديد و بستر‌سازي از طريق سرمايه‌گذاري اقتصادي را به عنوان اهداف راهبردي در راستاي توليد ثروت از طريق تفكرات و ابداعات ايفا مي‌كند. در راه رسيدن به اين اهداف، طرح‌هاي تحقيقاتي كاربردي و تفكرات محصول‌گرا بسيار مهم هستند.
رهبر معظم انقلاب همواره به اقتصاد درون نگر براي حل مشكلات اقتصادي تأكيد فرموده‌اند و اين نكته را كليد حل مشكلات اقتصادي كشور دانسته‌اند. همچنين رهبري در سخنراني نوروزي خود به لزوم توجه به پارك‌هاي علم و فناوري در جهت توليد دانش بنيان تأكيد ويژه داشتند.
چه مشكلاتي بر سر راه پارك‌هاي علم و فناوري وجود دارد؟
متأسفانه نخستين مشكلي كه مي‌تواند خود را نشان دهد شكل كاربردي نبودن برخي طرح‌هاي تحقيقاتي در جهت توليد محصول است. براي مقدمه نكته‌اي مفتوح است و آن اينكه ايران يك كشور مقتدر از نظر چاپ تعداد مقالات ISI و ISC و بين‌المللي است و محققان و پژوهشگران با چاپ مقالات انبوه رتبه بسيار خوبي براي ايران در منطقه و دنيا رقم زده‌اند و ديتا بيس‌هاي خارجي در آينده ايران را جزو چهار كشور برتر دنيا از نظر توليد مقاله مي‌دانند.
اما نكته‌اي كه مطرح است اينكه آيا توليد مقاله انبوه به پيشرفت صنعتي كشور كمك مي‌كند؟ و آيا توليد دانش منجر به توليد كالا و توليد صنعت مي‌شود؟ اين موضوع مورد تأكيد مقام معظم رهبري بوده است. رهبري در يكي از سخنراني‌هاي خود، از واژه پيشرفت واقعي استفاده و خاطرنشان كردند كه توليد انبوه مقاله در صورتي كه منجر به صنعتي شدن شود، پيشرفت واقعي علمي است. ناظر به اين تأكيد رهبري توجه ويژه به پارك‌هاي علم و فناوري، امري ضروري به نظر مي‌رسد. براي دستيابي به اين پيشرفت واقعي بايد طرح‌هايي به پارك علم و فناوري معرفي شوند كه صرفاً ايده را به كالا تبديل مي‌كند.
چالش دومي كه مطرح مي‌شود بحث كمبود بودجه است كه رياست و پرسنل پارك‌هاي علم و فناوري را به دردسر و مشقت مي‌اندازد كه در اين بخش بايد نهاد‌هاي مختلف از جمله سازمان مديريت و برنامه‌ريزي، دولت و مجلس ايفاي نقش كنند و با بررسي، تحليل و كنكاش بودجه هر پارك علم و فناوري بودجه‌ريزي لازم انجام شود، چراكه اگر بخواهيم به معناي حقيقي كلمه يك بهره‌وري صحيح در توليد محصول دانش بنيان در يك واحد پارك علم و فناوري يا يك شركت دانش بنيان داشته باشيم بايد بين 20 تا 50 ميليون دلار هزينه كنيم و اين از نظر ارزش ريالي يعني بين 60 تا 150 ميليارد تومان.
چالش سومي كه پارك‌هاي علم و فناوري با آن مواجه هستند كمبود سرمايه‌گذاري و امكانات بوده كه ورود بخش خصوصي و خصوصاً سرمايه‌گذاري و تأمين تجهيزات آزمايشگاهي مي‌تواند مفيد باشد تا پويايي هرچه بيشتر پارك‌هاي علم و فناوري را داشته باشيم، زيرا اگر بخواهيم افزايش بهره‌وري در پارك‌هاي علم و فناوري و شركت‌هاي دانش بنيان را شاهد باشيم بايد حتماً حلقه واصل بين آنها يعني بخش خصوصي را هرچه بيشتر فعال كنيم.
كمبود سمينارهاي تخصصي دانش بنيان يكي ديگر از چالش‌هايي است كه پارك‌هاي علم و فناوري با آن مواجه هستند؛ حال آنكه شايد اين سؤال در ذهن مخاطب ايجاد شود كه سمينار در اين زمينه برگزار مي‌شود. بايد در پاسخ گفت كه حتماً اينگونه است اما خروجي آن رزومه سازمان‌هاي مختلف است نه يك محصول دانش بنيان. بيش از 30 پارك علم و فناوري وجود دارد كه هر كدام از اين پارك‌ها مي‌توانند اثرات خود را بر سطح استان‌ها بگذارند. سياستگذاران كلان علمي كشور از جمله معاون علمي و فناوري رئيس‌جمهور، معاون برنامه‌ريزي و نظارت راهبردي رئيس‌جمهور، كميسيون برنامه و بودجه مجلس شوراي اسلامي مي‌توانند در بحث بودجه اين پارك‌ها نقش‌آفريني كرده و افراد مسئول در اين زمينه به وظايف خود عمل كنند. براي مثال در بخش بودجه و امكانات اگر بخواهيم آزمايشگاه‌هاي پيشرفته داشته باشيم و درآمدهاي انبوه كسب كنيم، بيش از 5 هزار ميليارد تومان بودجه نياز است كه شايد در وهله اول اين عدد بسيار بزرگ به نظر برسد و بايد اين موضوع را مطرح كرد كه براي بهره‌برداري و كسب درآمد از طريق صنعت بايد ابتدا هزينه كرد.
ارتباط اقتصاد مقاومتي با شركت‌هاي دانش بنيان
اقتصاد مقاومتي به معناي آن اقتصادي است كه از درون بسيار قدرتمند است و متكي به توليد دروني و نه سرمايه‌هاي راهبردي كشور است.
شركت‌هاي دانش بنيان با تبديل ايده به محصول نقش ارزشمندي در توليد دروني كشور و اقتصاد مقاومتي ايفا مي‌كند. براي مثال اگر در بخش كشاورزي بذر «اف يك هيبريد» كه شاخصه‌هاي عملكردي بالا و كيفيتي مناسب دارند در سطح يك هكتار زمين مي‌توانند محصول بيشتري نسبت به بذرهاي معمولي داشته باشند اين يعني اقتصاد مقاومتي مبتني بر توليد دروني.
پارك‌هاي علم و فناوري داراي چالش‌هايي هستند كه لزوم پرداختن به آنها باعث بالندگي مي‌شود و نپرداختن به آنها خسارت‌هاي تأسف‌باري را به همراه دارد.
