تحلیلی بر فعالیت‌های سیاسی رئیس جمهور سابق

چرا بازگشت احمدی‌نژاد، بازگشت به عقب است؟

دیدبان: دوران حضور محمود احمدی نژاد در رأس قدرت با تمام نقاط ضعف و قوت ‌هایش در 11 مرداد 92 به پایان رسید و محمود احمدی نژاد از خیابان پاستور راهی منزل نوسازی شده خود در نارمک شد تا دوران جدیدی از زندگی خود را در آرامش و به دور از سیاست آغاز کند. هر چند که برخی اقدامات وی مثل تلاش برای تأسیس دانشگاه ایرانیان کماکان از عزم وی برای نقش آفرینی در سطوح عالی خبر می داد و حضور وی در مجامع عمومی همچنان خبرساز می شد، اما تا مدتی نشانه‌ای از موضع گیری‌ در رابطه با مسائل کشور و تلاش برای بازگشت به پازل قدرت از وی مشاهده نمی شد.

اما این منش توسط احمدی نژاد ادامه پیدا نکرد و اقدامات و موضعگیری های جدید وی نشان از عزم احمدی نژاد برای پیروی از سنت دیگر رؤسای جمهور ایران برای بازگشت به قدرت است. مسئله‌ای که توسط حامیان و حلقه اطرافیان وی نیز تکرار می شود.

فعال شدن مجدد رئیس جمهور سابق

فعالیت‌های احمدی نژاد که می تواند نشانه‌هایی از عزم وی برای بازگشت به قدرت باشد در چند محور متمرکز شده است که نقطه اوج آن را می توان در افتتاح سایت رسمی و رسانه‌ای کردن اقدامات و مواضعش دانست که در 12 بهمن ماه امسال اتفاق افتاد و به نوعی اعلان رسمی برای احیای هویت سیاسی وی تعریف می‌شود. اما محورهای عمده فعالیت احمدی نژاد را می توان اینگونه بیان کرد:

1. تداوم ارتبط با توده‌های مردم: یکی از ویژگی‌های محمود احمدی نژاد در دوران تصدی پست ریاست جمهوری، ارتباط مستمر وی با توده های مردم بود که از قضا یکی از نقاط قوت دولت نهم و دهم به حساب می آید که البته با نزدیک شدن به سال های پایانی دولت دهم به دلیل برخی اقدامات رئیس جمهور و اطرافیانش، این ارتباط به میزان قابل ملاحظه و محسوسی کاهش پیدا کرد. احمدی نژاد تلاش کرده است که پس از پایان دولت نیز ارتباط خود با توده های مردم را حداقل در ظاهر حفظ کند که اخیراً نیز به این دست از فعالیت خود افزوده است.

2. برگزاری دیدار و جلسات با سیاسیون: برگزاری جلسه و دیدارهایی معمولی به خودی خود نمی‌تواند نشانه‌ای برای تلاش‌های احمدی نژاد در بازگشت به قدرت باشد اما وقتی این جلسات و دیدارها در کنار دیگر اقدامات و طیف گسترده‌ای از سیاسیونی که با درخواست احمدی نژاد برای ملاقات مواجه می شوند قرار می گیرد، نمی تواند عادی تلقی شود. احمدی نژاد علاوه بر ارتباط گیری با توده ها تلاش هایی برای نفوذ و ارتباط گیری با چهره های شاخص طیف های سیاسی انجام داده است. ارتباط با سید حسن خمینی  و برخی چهره‌های اصولگرا و برگزاری جلسات منظم با وزاری و مسئولین دولت سابق می تواند مصادیقی از این مسئله باشد.

3. شروع مجدد سفرهای استانی: شروع مجدد سفرهای استانی و سخنرانی وی می تواند محل مناسبی برای جمع شدن و ارتباط گیری مجدد حامیان وی  در شهرهای مختلف باشد. این سفرها که در آخرین نمونه آن به مناسبت برگزاری مراسم یادبود والده ایشان در شهرهای تبریز و قم برگزار شد با یک سفر خارجی نیز همراه شد و احمدی نزاد و تیم همراه وی برای شرکت در مراسم یادبود نجم الدین اربکان به ترکیه سفر کردند.

فرآیند بازگشت احمدی نژاد به قدرت

اما بازگشت احمدی نژاد به قدرت که از جانب حامیان و حلقه اطرافیان وی نقطه امیدی برای حل مسائل و مشکلات کشور بیان می شود نیازمند طی فرآیندی است که در برخی از نوشته‌ها و مواضع اطرافیان وی دیده می شود. به عنوان مثال عبدالرضا داوری یکی از نزدیکان احمدی نژاد با معرفی جریان حزب الله و توده های اجتماعی به عنوان دو منبع قدرت لازم برای فردی که خواهان کسب اکثریت آرای مردم در انتخابات ریاست جمهوری 96 است می نویسد: "در این شرایط اگر چهره‌ای در برابر حسن روحانی قرار گیرد که اولا با فعال سازی شکاف «استقلال خواهی- وابسته‌گرایی» بتواند رای بدنه اجتماعی حزب‌الله را با خود همراه کند و ثانیا از تعامل بالا با توده‌های مردم برخوردار باشد به نحوی که بتواند با فعال سازی شکاف «عدالت‌خواهی - خاص‌گرایی» بدنه اجتماعی توده‌های مردم را برای رای ندادن به حسن روحانی قانع کند، با احتمال فراوان، سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری ۹۶ با عدم ریاست حسن روحانی در دولت دوازدهم و شکست «۱۵ به ۲۵» وی در برابر رقیبش رقم خواهد خورد.فرایند همسویی و پیوند جریان حزب‌الله با توده‌های اجتماعی مردم به عنوان دو منبع قدرت موثر در نظام جمهوری اسلامی می‌تواند به آسانی حسن روحانی - به عنوان نماد برآمده از پیوند دو منبع قدرت روحانیت و بروکرات‌های غربگرا - را از دسترسی به دولت دوازدهم دور سازد."[1]

در همین راستا مشاهده می شود که احمدی نژاد حداقل در بعد رسانه‌ای علاوه بر تلاش برای بازیابی حمایت توده های مردم از خود، به دنبال همراه سازی جریان فعال حزب الله از طریق دفع عواملی است که باعث جدا شدن این طیف از فعالان اجتماعی شده است. به همین دلیل کمتر در کنار همراهان حاشیه ساز خود مانند مشایی در مقابل دوربین های رسانه‌ها قرار می گیرد؛ در حالی که به خاطر او حاضر شده بود بسیاری از نزدیکان خود را کنار گذارد و حتی با دور زدن قانون به منظور همراهی وی برای ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری راهی وزارت کشور شود. یا از بسیاری از یاران خود که تا قبل از این جزو خطوط قرمز دولت به حساب می آمدند اظهار برائت کند و مفاسد این افراد را مرتبط به قبل از حضورآنها در دولت عنوان کند.

بازگشت احمدی نژاد؛ بازگشت به عقب

با وجود اینکه احمدی نژاد در هشت سال ریاست جمهوری خود، تلاش‌های زیاد و اقدامات مثبت فراوانی را انجام داده است، اما برخی نواقص و نقاط ضعف در وی، برنامه‌ها و منش سیاسی‌اش می‌تواند مسیر حرکت روبه جلوی کشور را با وقفه مواجه کند و بازگشتش به قدرت بار دیگر حاشیه‌ها و تنش‌های دو سال پایانی ریاست جمهوری‌اش را زنده کند. بنابراین با وجود این نقاط ضعف، بازگشت دوباره ی وی به قدرت نوعی بازگشت به عقب محسوب می شود و همانطوری که در فرووردین ماه سال 92 مقام معظم رهبری نیز تأکید داشتند، مردم می بایست برای انتخاب رئیس جمهور علاوه بر توجه به نکات مثبت رئیس جمهور فعلی، به کسانی رأی دهند که فاقد نقاط ضعف رئیس جمهور باشد. «رئیس جمهور آینده باید ضمن اینکه دارای امتیازات رئیس جمهور قبلی باشد، از نقاط ضعف او نیز به دور باشد. باید انتخاب مردم در انتخابات ریاست جمهوری نشانگر پیشرفت و تکامل و انتخاب بهترین ها در هر دوره نسبت به دوره های قبل باشد.»[2]

با بازگشت احمدی نژاد به قدرت تمامی نقاط ضعف و نواقصی که در دولت های نهم و دهم در زمینه‌های فرهنگی ( مانند مظلومیت فرهنگ در دولت، اولویت‌بندی نکردن فعالیت‌های فرهنگی، کارهای تشریفاتی و ویترینی و...)، اقتصادی ( مانند بر زمین ماندن بخش عمده‌ای از اصل ۴۴،اجرایی نکردن مصوبه یارانه تولید ، عدم توجه به تعطیلی برخی کارخانجات و صنایع ، مدیریت نادرست منابع ارزی، بی‌تدبیری‌ در برابر تحریم‌ها و...)، مدیریتی (مانند ارتباط کم با نخبگان حوزه و دانشگاه، موضع‌گیری‌ها و اطلاع‌رسانی متناقض درون دولت، وعده‌های عملی نشده و دامن زدن به توقعات مردم، موازی‌کاری در مدیریت‌های دولتی و...) و سیاسی (مانند  کشاندن اختلافات میان مردم، متهم کردن دیگران به استناد اتهام ثابت نشده، بهانه دادن به جنجال آفرینان، پرداختن به حواشی و ...) وجود داشت با توجه به مشی و مدل رفتاری احمدی نژاد تکرار خواهد شد که با علم به وجود این اشکالات و نواقص، بازگشت احمدی نژاد بازگشت به عقب محسوب خواهد شد.[3]

نتیجه گیری

به نظر می رسد سنت و رویه‌ رؤسای جمهور سابق ایران بعد از اتمام دوران ریاست جمهوری شان برای بازگشت به قدرت، توسط احمدی نژاد نیز در حال پیگیری است و مجموع اقدامات وی در هفته‌های اخیر نشان می‌دهد که برنامه ی  وی وارد فاز جدیدی شده است. به نظر دیدبان با وجود نقاط مثبت و قوت فراوانی که در دولت‌های پیشین وجود داشت اما وجود برخی کاستی‌ها و نقاط ضعف  باعث می‌شود که بازگشت احمدی نژاد به نوعی بازگشت به عقب به حساب بیاید و تمامی این کاستی‌هاو ضعف‌ها باردیگر در کشور تکرار شود. بنابراین با توجه به برنامه ای که اطرافیان رئیس جمهوربرای استفاده از ظرفیت توده‌های مردم به همراه جریان فعال حزب الله به عنوان دو منبع لازم برای رسیدن مجدد به قدرت دارند، لازم است که توجه بیشتری در این زمینه صورت گیرد تا از بازگشت به شرایط پیشین جلوگیری به عمل آید.

---

[1] http://www.dolatebahar.com/print-8320.html

[2] http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=22229

[3] http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=22545