مسئله جنگ و دفاع‌مقدس به دليل تحميلي بودن آن و مطرح شدن مسئله دفاع و حفظ ناموس و مملكت باعث شده برخي از فيلمسازان و هنرمندان به هر شكلي با اين مسئله درگير شوند اما آيا آنطور كه بايد به تمامي ابعاد آن و حوزه‌هاي درگير و زيرمجموعه با اين ژانر توجه شده است؟ بعد از اينكه روز گذشته فرمايشات مقام معظم رهبري در ديدار با عوامل فيلم شيار 143 رسانه‌اي شد و ايشان ضمن تمجيد از سينماي ايران و به ويژه سينماي دفاع‌مقدس از قصور در اين ژانر هم صحبت به ميان آوردند. چرايي و عدم‌توجه و توليد در حوزه دفاع‌مقدس را از ديدگاه چند نفر از مديران و فيلمسازان سينماي كشور به نقد و نظر گذاشته‌ايم.
محمد خزاعي كه در كارنامه كاري‌اش تهيه‌كنندگي آثاري سينمايي و دبيري جشنواره فيلم فجر و جشنواره فيلم مقاومت را دارد با اشاره به اينكه ما در انعكاس و تبيين و تبليغ اين داشته‌ها كم‌كاري كرده‌ايم و گلايه مقام معظم رهبري نسبت به قصور و كم‌كاري‌ها حقيقتي تلخ است، مي‌گويد: برخي گلايه‌هايي كه از جانب تعدادي از فيلمسازان در زمينه‌هايي مثل عدم‌همراهي مسئولان و بخش‌هاي متولي فرهنگي، كم‌پولي و كمبود امكانات و... در مسير ساخت آثار حوزه دفاع‌مقدس مطرح مي‌شود درست است اما آيا قرار است تمام آثاري كه در حوزه دفاع‌مقدس ساخته مي‌شوند، جزو آثار فاخر و پرهزينه باشند؟! آيا لازم است كه تمام آثار اين حوزه از پروداكشن‌هاي زيادي برخوردار باشند؟! گاهي اوقات طرح يك قصه با مضامين اجتماعي كه در آن به بررسي تأثيرات جنگ پرداخته مي‌شود، خودش مي‌تواند يك اثر جذاب از كار دربيايد. نمونه‌هايي مثل فيلم «شيار 143» يا فيلم «آژانس شيشه‌اي» و... كه با هزينه‌هاي سرسام‌آور و زياد توليد نشده‌اند؟ بنابراين جنس روايتي را كه ما انتخاب مي‌كنيم، خيلي مهم است.
دولت‌ها موظف به حمايت از توليدات حوزه دفاعمقدساندخزاعي در ادامه تأكيد مي‌كند: بايد تلاش و طراحي كنيم تا مضامين و قصه‌هاي ما آنقدر قصه‌هاي جذابي باشند كه نيازي به سرمايه‌گذاري دولتي احساس نشود بلكه اين فيلمسازي ما باشد كه بتواند بخش غيردولتي را ترغيب به سرمايه‌گذاري در امر فيلمسازي كند. باز هم مثال موفق و مؤثر در اين رابطه كه توانسته‌اند به غير از سرمايه اوليه و بازگشت سرمايه اوليه، سود خوبي را نصيب سازندگانشان نمايند همين فيلم‌هاي «شيار 143» و «آژانس شيشه‌اي» است. اينها در بخش خصوصي ساخته شدند و حمايتي از آنها نشد. فقط در جريان اكران بعضي از نهادها و سازمان‌ها پاي كار آمدند و از آنها حمايت كرده و اقداماتي انجام دادند.
دبير جشنواره مقاومت ضمن تأكيد بر اينكه دولت وظيفه دارد و بايد بيايد و به اين حوزه كمك كند، مي‌افزايد: سينماي دفاع‌مقدس ما جزو مضامين اصلي سينماي ملي و استراتژيك كشور مان محسوب مي‌شود، هرچند در اين زمينه مجلس شوراي اسلامي ظاهراً قرار است بودجه‌اي را تصويب كند و در اختيار جريان سينماي دفاع‌مقدس قرار دهد. اين نگاه حمايتي فقط مختص به كشور ما هم نيست بلكه در تمام دنيا چنين نگاهي وجود دارد. در واقع كشورهايي مثل امريكا نه‌تنها به جريان مشابهي در سينماي هاليوود كمك مالي مي‌كنند بلكه در حال سرمايه‌گذاري در اين بخش هستند چراكه برايشان بسيار اهميت دارد. نشان دادن و معرفي چهره و شخصيت قهرمانان كشورشان و ترسيم جنگ‌هايي كه در آن حضور داشته‌اند برايشان فوق‌العاده مهم است. اين بچه‌هايي كه در عرصه دفاع‌مقدس كار مي‌كنند، آنهايي كه دنبال وجه كاسبي و منافع مالي آن نيستند و در واقع با خلوص نيت در حال انجام فعاليت هستند؛ اينها سربازان فرهنگي كشورند.
وي درباره علت اينكه برخي از فيلمسازان ميلي به فعاليت در اين حوزه ندارند و بيشتر به سمت توليد آثار آپارتماني يا حوزه‌هاي ديگر مي‌روند، اظهار مي‌دارد: واقعيت اين است كه دسته‌اي از فيلمسازان ما باوري به اين اعتقاد و انديشه ندارند كه البته تعدادشان خيلي اندك است. دسته ديگري وجود دارند كه به اين دفاع باور دارند اما از منظرگاه شخصي خودشان به موضوع دفاع‌مقدس نگاه مي‌كنند، البته خيلي بهتر است كه اين دسته اصلاً فيلم دفاع‌مقدسي نسازند! چراكه اينها جريان دفاع‌مقدس را با آثارشان تحريف خواهند كرد! دسته‌اي هم از فيلمسازان هستند كه دغدغه دارند و به دنبال آثار خوب و درست هستند كه بايد به اينها كمك شود.
مديران فرهنگي ما جسارت ورود به چالش‌ها را ندارندمحمدرضا شرف‌الدين، رئيس انجمن سينماي انقلاب و دفاع‌مقدس نيز كه از جمله مديران باسابقه سينماي دفاع‌مقدس محسوب مي‌شود، در اين زمينه مي‌گويد:يكي از آسيب‌هاي اساسي در اين حوزه اين است كه مدعيان زيادي وجود دارد و هر كدامشان نيز از دريچه خودشان مي‌خواهند به آن بپردازند. شما ببينيد بهترين فيلم‌هايي كه تاريخ ملي ما را مي‌سازند و باعث ارتقاي سطح كيفي و كمي سينماي ما شده‌اند مربوط به سينماي دفاع‌مقدس است. از طرف ديگر بدترين فيلم‌هايي كه روايت‌هاي خلاف واقع و ناقص و ظالمانه‌اي درباره منافع ملي ما ارائه مي‌كنند، باز هم مربوط به حوزه دفاع‌مقدس است. اين گستردگي نظرات و تشتت آرا در اين عرصه را مي‌رساند و به نظر مي‌رسد كه قبل از هر چيز بايد حوزه‌هاي نظري و فكري را در موضوعات ملي از جمله دفاع‌مقدس تقويت بكنيم.
شرف‌الدين خاطرنشان مي‌كند: اگر بخواهيم يكي از برجستگي‌هاي تاريخ ملي و معاصر كشورمان را به عنوان يك دستاورد، منيع و بلامنازع از آن ياد بكنيم، قطعاً موضوع هشت سال دفاع‌مقدس است كه همه اذعان دارند اين اتفاق يك نقطه عطف در تاريخ چند هزار ساله كشور ماست. اما هنگامي كه وارد مباحث نظري همين واقعه عظيم مي‌شويم، ملاحظه مي‌كنيم كه در جزئياتش و برخلاف كليات آن، اختلاف آراي زيادي وجود دارد. اين در حالي است كه سينما با جزئيات سروكار دارد و به شيوه استقرايي به سراغ اتفاقات مي‌رود؛ به همين علت است كه بايد در اين حوزه مباحث نظري‌مان را به هم نزديك كنيم و بعد به اين عرصه ورود كنيم. هنگامي كه چنين مقدماتي را انجام نمي‌دهيم خب مسلم است كه مديران و مسئولان و... صورت مسئله را پاك مي‌كنند و اصلاً به سراغ دفاع‌مقدس نمي‌روند. من فكر مي‌كنم با توجه به چالشي بودن انجام و ترتيب چنين اقداماتي و اينكه مديران و مسئولان فرهنگي ما جسارت و شجاعت ورود به اين چالش‌ها را ندارند، حوزه نظري آن نيز مغفول واقع شده است كه خودبه‌خود به تعطيلي آن حوزه مي‌انجامد.
برخي مسئولان فرهنگي دركي از سينما ندارندحميد بهمني، رئيس مؤسسه شهيد آويني نيز كه هم سابقه كارگرداني و هم مديريت اجرايي دارد در زمينه كم‌كاري‌هاي اين حوزه مي‌گويد: اولاً اينكه اين ديدار در خردادماه انجام شده و تازه بعد از 9 ماه متن فرمايشات ايشان منتشر مي‌شود، جاي بسي شگفتي و تعجب است. ثانياً هر موقع ايشان در زمينه‌اي صحبت كرده‌اند يك مسير و حقيقتي را به وضوح روشن و مشخص مي‌كنند. اما در رابطه با اينكه چرا حوزه سينماي دفاع‌مقدس به بهانه‌هايي مثل كمبود بودجه و... ناديده انگاشته مي‌شود بايد گفت اگر در هزينه‌هاي ريز و درشتي كه در جاها و براي كارهاي مختلف انجام مي‌دهيم، صرفه‌جويي كنيم يا اينكه آنها را به سمت توليد در سينما و فيلمسازي در اين حوزه هدايت كنيم؛ قطعاً هيچ مشكلي نخواهيم داشت. علت اصلي اين كارها هم اين است كه مديران و مسئولان متولي حوزه فرهنگ در جاي خودشان قرار ندارند. يعني فلان آقا كه فرد شريف، مؤمن و صالحي هم هست اما هيچ دركي از سينما و فيلم ندارد و فقط به‌خاطر تجارب قبلي كه مثلاً در مديريت فلان شركت داشته، به عنوان مسئول فرهنگي به كار گرفته مي‌شود.
از سوي ديگر چنين اقداماتي باعث مي‌شود فيلمسازان و كاربلدهاي حرفه‌اي به حاشيه رفته و با حضور افراد نابلد و غيرمتخصص، نه فقط در حوزه دفاع‌مقدس بلكه در ديگر عرصه‌ها هم هيچ جريان‌سازي صورت نگيرد.
بهمني در پايان اظهار مي‌دارد: به همين علت است كه مدير فرهنگي دغدغه توليدات دفاع مقدسي ندارد و كار برايش علي‌السويه است. هيچ وقت پاشنه كفشش را ور نمي‌كشد و بيفتد دنبال كار توليد و برود يقه مسئولان بالادستي را براي گرفتن بودجه‌هاي توليد فيلم دفاع‌مقدس بگيرد! بنابراين فقط بايد اين جمله را گفت كه مديران فرهنگي ما همانند مقام معظم رهبري دغدغه ندارند و تنها ادعا دارند. در بخش تربيت نيرو هم كم كاري شده است به نوعي كه بعضي از اين افراد تربيت شده به شدت مخالف توليد آثار دفاع‌مقدسي هستند و مي‌گويند ديگر بس است چقدر بايد در اين زمينه فيلم ساخته شود؟! يا اگر هم به سراغ ساخت فيلم‌هاي دفاع‌مقدسي بروند، به سطحي‌ترين شكل ممكن آن را توليد مي‌كنند! مانند برخي از آثار اين دوره از جشنواره فيلم فجر كه شاهد چند نمونه از آنها بوديم.
